Ο Καλατράβα, το αυθαίρετο στέγαστρο και η ανάγκη για υποδομές αθλητισμού στην Αθήνα

Το ΟΑΚΑ είναι το Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών και το πιο σημαντικό τοπόσημο αθλητισμού για τη χώρα. Πριν λίγες ημέρες το κτίριο σφραγίστηκε καθώς το πασίγνωστο στέγαστρο, εμβληματικό έργο και σύμβολο της αίγλης της “παγκόσμιας πόλης” των Αθηνών την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 το οποίο κόστισε 130 εκατ. Ευρώ στους Έλληνες πολίτες, παρουσίασε προβλήματα στατικότητας.

Fast track διαδικασίες σχεδιασμού, πολεοδομικές αυθαιρεσίες και λιμνάζουσες ολυμπιακές εγκαταστάσεις

Την περίοδο πριν τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων κατασκευάστηκαν κτίρια και κρίσιμες υποδομές για τη πόλη οι οποίες ωστόσο δημιουργήθηκαν παρακάμπτοντας τον επίσημο χωρικό σχεδιασμό με σειρά από τροποποιήσεις και τη λογική του επείγοντος. Η ιδεολογική συσπείρωση πίσω από τον εθνικό στόχο ώστε η χώρα να μπει στη ζώνη των λεγόμενων ισχυρών της Ευρώπης αλλά και η φαντασίωση να γίνει Αθήνα ευρωπαϊκή μητρόπολη στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των πόλεων, προϋπέθετε την δημιουργία έργων που θα εξυπηρετούσαν τον στόχο μια τέτοιας διοργάνωσης και παράλληλα θα απέπνεαν τον κατάλληλο συμβολισμό μιας παγκόσμιας- κοινής αρχιτεκτονικής γλώσσας που θα είχε την υπογραφή παγκοσμίου φήμης αρχιτεκτόνων.

Το στέγαστρο Καλατράβα κατασκευάστηκε σύμφωνα με αυτή τη λογική και αποτέλεσε το σημαντικότερο σύμβολο της αναπτυξιακής εκστρατείας της χώρας με το “καλατράβα και καλατραβάκι” να κοστίζουν εκατομμύρια ευρώ και το πρώτο να κατασκευάζεται χωρίς συμβατική οικοδομική άδεια.

Το ΟΑΚΑ παρέμεινε εδώ και περίπου 18 χρόνια χωρίς συντήρηση με αποτέλεσμα να σφραγιστεί πριν λίγες ημέρες όταν και εντοπίστηκε πρόβλημα στατικότητας, ευτυχώς πριν θρηνήσουμε εκατοντάδες νεκρούς από κάποιο ατύχημα που θα πρόκυπτε από τα παραπάνω.

Η τύχη των υπόλοιπων Ολυμπιακών εγκαταστάσεων είναι γνωστή. Ως επί το πλείστον, κλειστά εγκαταλελειμμένα κτίρια που ρήμαξαν και δεν διατέθηκαν για καμία μόνιμη χρήση που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες του λεκανοπέδιου για επαγγελματικό και ερασιτεχνικό αθλητισμό ή άλλες δραστηριότητες που θα εξυπηρετούσαν μητροπολιτικές ή τοπικές ανάγκες.

Αθλητισμός για την πόλη, υποδομές για τους κατοίκους

Η ΠΑΕ Παναθηναϊκός, η ομάδα της Αθήνας είναι ξανά άστεγη, ενώ το έργο της διπλής ανάπλασης που θα κατασκεύαζε το γήπεδο στον Ελαιώνα και θα απελευθέρωνε χώρο στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας για χρήσεις πρασίνου και άλλες χρήσεις όπως προγράμματα κοινωνικής κατοικίας στα προσφυγικά της Αλεξάνδρας, παραμένει ανενεργό.

Στον Δήμο Αθηναίων η πολιτική άθλησης δεν θεωρείται δικαίωμα των πολιτών, αντίθετα υποτιμάται και εμπορευματοποιείται συστηματικά. Οι υπάρχουσες λίγες υποδομές και τα προγράμματα άθλησης είναι ανεπαρκή τόσο για τα μεγάλα κέντρα άθλησης όσο και για τις ασυντήρητες και χωρίς εξοπλισμό εγκαταστάσεις στις γειτονιές. Η Αθήνα υπήρξε εμβληματικό αρνητικό παράδειγμα της Ολυμπιακής διοργάνωσης που αποτελεί στοιχείο της συνολικής κρίσης της. Σε αντίθεση με άλλες πόλεις (βλ. Βαρκελώνη), η διοργάνωση οδήγησε σε γιγαντισμό παρεμβάσεων, μη ενταγμένων στο χώρο της πόλης, χωρίς προοπτική και με τεράστιο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Η περίπτωση «Καλατράβα» είναι ενδεικτική της μη βιώσιμης παρέμβασης σε υλικό και κοινωνικό εξοπλισμό και πρέπει να αποτελέσει τη βάση μιας μεγάλης δημόσιας συζήτησης για τις υποδομές, τον αθλητισμό και τη κοινωνική του διάχυση στη πόλη.

*Η Όλγα Μπαλαούρα είναι Δρ. Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος και Υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος με την Ανοιχτή Πόλη στο Δήμο Αθηναίων.