Ο θησαυρός γνώσης μετακομίζει: Μέσα στη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη στο ΚΠΙΣΝ

Ένα κεφάλαιο 115 χρόνων για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος ετοιμάζεται να κλείσει σε μερικούς μήνες. Η τεράστια συλλογή βιβλίων και τεκμηρίων που από το 1903 στεγάζεται στο Βαλλιάνειο κτίριο, επί της οδού Πανεπιστημίου, μετακομίζει καθημερινά στο νέο της σπίτι, στο Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε το 1476 στην ελληνική γλώσσα, μια συλλογή με περισσότερα από 5.000 χειρόγραφα, αρχεία της Φιλικής Εταιρείας και αγωνιστών του 1821, οτιδήποτε παράγεται σε έντυπη μορφή στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό και αφορά την Ελλάδα, όλα συγκεντρώνονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη, τον θεματοφύλακα της έντυπης ελληνικής κληρονομιάς.

Εκεί όπου ερευνητές, φοιτητές και μελετητές σπεύδουν για δεκαετίες, στο αναγνωστήριο με τα ξύλινα θρανία και τα πράσινα φωτιστικά, που περιβάλλονται από τα επιβλητικά βιβλιοστάσια, πάντα υπό το αυστηρό βλέμμα του πορτραίτου του λόγιου και νομικού του 19ου αιώνα, Μάρκου Ρενιέρη.

Από τις 8 Ιανουαρίου όμως, η κατανυκτική σιωπή του Βαλλιάνειου διακόπτεται από βιβλιοθηκονόμους και συντηρητές, οι οποίοι φορώντας γάντια και μάσκες, καταγράφουν ταυτοποιούν ηλεκτρονικά και τοποθετούν προσεκτικά τις συλλογές στα 200 ξύλινα κιβώτια με το αφρώδες αδρανές υλικό, που κατασκευάστηκαν ειδικά για την μεταφορά. Αφού τα γεμίσουν και τα σφραγίσουν, οι μεταφορείς αναλαμβάνουν να φορτώσουν τις τροχήλατες αυτές βιβλιοθήκες σε φορτηγά και να τις μεταφέρουν στο φαληρικό Δέλτα.

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδoς, αλλάζει πλέον διεύθυνση. «Πονέσαμε όταν είδαμε το κτίριο να αδειάζει» λέει  η Χρυσάνθη Βασιλειάδου, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, υπάλληλος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. «Τόσα χρόνια έχουμε ταυτιστεί με αυτό το κτίριο.

Το έχουμε αγαπήσει» εξηγεί, εκφράζοντας όμως και την ανυπομονησία της να δει τον νέο χώρο να λειτουργεί με περισσότερες δυνατότητες. «Έχει δοθεί ιδιαίτερη μέριμνα στα σπάνια και πολύτιμα τεκμήρια που μεταφέρονται παράλληλα με τη γενική συλλογή και θα τοποθετηθούν στα θησαυροφυλάκια» συμπληρώνει η κα. Βασιλειάδου.

Ήδη, το 1/3 των συλλογών έχει μεταφερθεί στο ΚΠΙΣΝ ενώ τον Απρίλιο αναμένεται να έχει αδειάσει και το τελευταίο ράφι του Βαλλιάνειου. Οι υπηρεσίες της Εθνικής Βιβλιοθήκης το τελευταίο διάστημα υπολειτουργούν, καθώς σύσσωμο το προσωπικό έχει αφιερωθεί στην ολοκλήρωση της μετακόμισης των περίπου 750.000 τεκμηρίων. Τον συντονισμό του έργου έχει αναλάβει η Διατμηματική Ομάδα Μεταφοράς, που αποτελείται από την πολιτικό μηχανικό, κα. Βασιλειάδου, συντηρητές βιβλιακού και αρχειακού υλικού και διοικητικό προσωπικό.

Το νέο σπίτι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και η πρόκληση

Τα φορτηγά φτάνουν στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το δέος που αποπνέει η κλασικότητα και η ιστορία του Βαλλιάνειου είναι πια παρελθόν. Τη θέση του θα πάρει η σύγχρονη επιβλητικότητα του Πύργου Βιβλίου, που κατασκεύασε ο αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο και διακρίνεται από μακριά, πριν καν ο επισκέπτης φτάσει στο ΚΠΙΣΝ. Έχει ύψος 18 μέτρων, και περιβάλλεται από ένα σύστημα ελαφρών εξωστών και βιβλιοστασίων. Στο εσωτερικό του φιλοξενεί δύο αναγνωστήρια, ενώ επικοινωνεί με τα υπόλοιπα επίπεδα της Βιβλιοθήκης.

Στο κεντρικό κινητό βιβλιοστάσιο θα τοποθετηθεί ο μεγαλύτερος αριθμός των συλλογών, δηλαδή περίπου 650.000 τεκμήρια και από αυτό θα τροφοδοτούνται τα οκτώ συνολικά αναγνωστήρια του νέου κτιρίου. Οι ειδικές συλλογές και τα σπάνια και πολύτιμα χειρόγραφα αρχεία θα φυλάσσονται σε τέσσερα θησαυροφυλάκια, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και φωτισμού.

Οι υπηρεσίες που θα προσφέρονται είναι σαφώς περισσότερες, ενώ εμπεριέχουν και μια μεγάλη πρόκληση. Την λειτουργία για πρώτη φορά Δανειστικού Τμήματος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος με περισσότερα από 40.000 τεκμήρια που έχουν αντληθεί από τα πολλαπλά αντίτυπα που ήδη είχε στην κατοχή της η Εθνική Βιβλιοθήκη, αλλά και από την αγορά νέων μέσω χορηγίας του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. «Δεν συνηθίζεται οι Εθνικές βιβλιοθήκες να έχουν δανειστικό τμήμα. Είναι αρχειακές. Αυτό το πρότυπο τμήμα αποτελεί πρόκληση και για εμάς» λέει η κα. Βασιλειάδου.

Αυτές τις ημέρες, οι βιβλιοθηκονόμοι, σκανάρουν τα βιβλία και τα ταξινομούν προσεκτικά στο νέο τους σπίτι. Στους τέσσερις ορόφους του κτιρίου θα υπάρχουν αναγνωστήρια για τους φοιτητές και τους ερευνητές ενώ οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να αναζητούν ψηφιακά τα αρχεία που τους ενδιαφέρουν. Το νέο κτίριο θα μπορεί να εξυπηρετήσει ταυτόχρονα μέχρι και 400 άτομα, όταν το παλιό δεν μπορούσε να αντέξει περισσότερα από 80.

Όπως εξηγεί η πολιτική μηχανικός, για τη λειτουργία των νέων υπηρεσιών, τελικός στόχος είναι το προσωπικό να φτάσει τα 286 άτομα. «Το προσωπικό ποτέ δεν θα είναι αρκετό. Γίνονται όμως προσπάθειες να αυξηθεί. Τώρα είμαστε 140 υπάλληλοι και βάσει της σύμβασης την πρώτη μέρα που θα τεθεί σε λειτουργία η βιβλιοθήκη πρέπει να είμαστε 157. Τελικός στόχος είναι ο αριθμός να φτάσει στα 286 άτομα». Το έργο της μεταφοράς θα κοστίσει μισό εκατομμύριο ευρώ και έχει ενταχθεί στον κρατικό προϋπολογισμό. Άλλωστε, η  μετεγκατάσταση και ο εκσυγχρονισμός της Εθνικής Βιβλιοθήκης περιλαμβάνει 50 υποέργα σε 5 άξονες. Την επεξεργασία και ανάπτυξη συλλογών, την αναβάθμιση των ψηφιακών υπηρεσιών, τον σχεδιασμό του νέου δανειστικού τμήματος, την ανάπτυξη του κοινού και την εκπαίδευση του προσωπικού.

Το νέο κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδoς, από την Άνοιξη οπότε και αναμένεται να γίνουν τα εγκαίνιά του, αναλαμβάνει πλέον να γίνει η γέφυρα που θα φέρει πιο κοντά στην ιστορία της χώρας και στην κουλτούρα του βιβλίου ακόμη μεγαλύτερο κοινό, μέσω μιας σύγχρονης λογικής εξωστρέφειας και καινοτομίας.