Oμόφυλα ζευγάρια: Τεκνοθεσία, τρανς γονείς, “αόρατες μητέρες” και θέματα που δεν λύθηκαν

Το νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια ήταν ξεκάθαρα μια κίνηση προς τα μπρος σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, μια κίνηση που απάντησε στο αίτημα για περαιτέρω ισότητα, ως δικαίωμα, και όχι ως “προνόμιο”.

Το νομοσχέδιο είναι επίσης ένα “σήμα” προόδου καθώς υπερψηφίστηκε συναινετικά από διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις που έθεσαν εαυτούς στην σωστή πλευρά της κοινωνικής εξέλιξης, παρά το γεγονός ότι το 1/3 των βουλευτών της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, καταψήφισαν ή απείχαν (στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ υπήρξαν 11 αποχές για όσους δεν υπερψήφισαν).

Υπενθυμίζεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, η Νέα Αριστερά και η Πλεύση Ελευθερίας τάχθηκαν υπέρ του νομοσχεδίου, ενώ κατά του τάχθηκαν η Ελληνική Λύση, η Νίκη, ΚΚΕ.

Σε ό,τι αφορά το ΚΚΕ, είναι θεμιτή η κριτική που ασκεί σε σχέση με την εμπορική διάσταση που λειτουργεί στη σκιά της νομιμότητας σε σχέση με την παρένθετη μητρότητα, ωστόσο οι επικλήσεις του στη “βιοκοινωνική σχέση” πατέρα – μητέρας ως προϋπόθεση για τεκνοθεσία, είναι αναχρονιστική και εμμένουσα σε μια ρητορική που αντικρούεται από τις δυνάμεις του προοδευτικού τόξου και της σύγχρονης επιστήμης καθαυτής. Σε κάθε περίπτωση, το νομικό καθεστώς περί παρένθετης μητρότητας δεν άλλαξε ως είχε και είναι υποχρέωση της Πολιτείας να ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Η μη επέκταση της ρύθμισης προς τα ομόφυλα ζευγάρια, είναι ένα από τα ζητήματα που δεν διευθετήθηκε με την υπάρχουσα νομοθεσία. Σχετικά με το αν ο γάμος ως θεσμός είναι συνολικά ξεπερασμένος, αυτό είναι κάτι που αποτελεί συζήτηση που πρωτίστως αφορά εκείνους που ενδιαφέρονται ή δεν ενδιαφέρονται να επικυρώσουν τη σχέση τους μέσα από αυτή τη διαδικασία, και κυρίως αυτούς που δικαιούνται να το κάνουν βάσει νομοθεσίας. Πλέον το δικαιούνται και τα ομόφυλα ζευγάρια, κάτι που αντιμετωπίζει μια διάκριση που ίσχυε στη χώρα μας και έχει ξεπεραστεί στα περισσότερα κράτη της ΕΕ (η Ελλάδα έγινε η 16η χώρα της ΕΕ που νομοθετεί για τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών).

Οι τροπολογίες του ΣΥΡΙΖΑ

Από εκεί και πέρα η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Έλενα Ακρίτα, κατέθεσε τροπολογία με την οποία πρότεινε προσθήκη στο άρθρο 1463 του Αστικού Κώδικα ώστε παιδιά που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια του γάμου μεταξύ γυναικών με την εφαρμογή της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με την έγγραφη συναίνεση των δύο συζύγων, σύμφωνα με το άρθρο 1456 να θεωρούνται κοινά παιδιά των συζύγων. Σε αυτή την περίπτωση, η ίδρυση συγγένειας να μην μπορεί να προσβληθεί.

Η βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε να προστεθεί εδάφιο και στο άρθρο 1475 του Αστικού Κώδικα για την εκούσια αναγνώριση τέκνου, το οποίο θα ορίζει ότι η μη βιολογική/μη έννομη μητέρα θα μπορεί να αναγνωρίσει ως δικό της το τέκνο που γεννήθηκε εκτός γάμου πριν τη δυνατότητα τέλεσής του, για άτομα του ιδίου φύλου, εφόσον συναινεί σε αυτό και η βιολογική/έννομη μητέρα και η συγγένεια να ιδρύεται με την εκούσια αναγνώριση τέκνου.

Από τη δική της πλευρά η Νέα Αριστερά ψήφισε χωρίς “αστερίσκους”, με τον Αλέξη Χαρίτση να απαντά στα επιχειρήματα όσων απορρίπτουν την τεκνοθεσία στα ομόφυλα ζευγάρια, παραπέμποντας στα πορίσματα της επιστημονικής κοινότητας ότι δεν προκύπτει “από πουθενά ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων επηρεάζει την ψυχική υγεία” των παιδιών, αλλά η “σταθερότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος”, η “κοινωνικοοικονομική κατάσταση” και το “κοινωνικό στίγμα”.

Αναφερόμενος στις “ελλείψεις και προβλήματα του σημερινού νομοσχεδίου”, σχολίασε πως “κάνει ένα βήμα για την ισότητα στον γάμο, αλλά συνεχίζει να αποκλείει τους ομόφυλους συζύγους από τη δυνατότητα να δημιουργήσουν οικογένεια και να αποκτήσουν παιδιά χρησιμοποιώντας την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και την παρένθετη κυοφορία”, σημειώνοντας ταυτόχρονα πως έχει λάβει υπόψη της η Νέα Αριστερά “την κριτική φεμινιστικών οργανώσεων ως προς την παρενθεσία” και ότι κατέθεσε τροπολογία για “αυστηροποίηση” των προϋποθέσεων “για τη χορήγηση δικαστικής άδειας για απόκτηση τέκνου μέσω παρένθετης κυοφορίας”.

Τι ζητούσαν οι οργανώσεις

Από τη δική τους μεριά οι ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις που κλήθηκαν στη διαβούλευση για να καταθέσουν τις προτάσεις τους για τη βελτίωση του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο, χαιρετίζουν το νομοσχέδιο καθώς όπως σημειώνουν “επιτέλους αναγνωρίζονται νομικά εκατοντάδες οικογένειες που τόσα χρόνια παρέμεναν αόρατες για την κοινωνία και ανυπόστατες για την Πολιτεία. Με αυτήν την κίνηση, ερχόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην ουσιαστική ισότητα”.

Οι οργανώσεις χαιρετίζουν και την κίνηση της κυβέρνησης να συμπεριλάβει βελτιώσεις για την προώθηση της ίσης μεταχείρισης στην εκπαίδευση και στην παροχή υπηρεσιών, και καλούν όλους τους θεσμικούς Φορείς και Οργανώσεις και όλα τα μέλη της κοινωνίας να πάρουν θέση υπέρ της αναγνώρισης των LGBTQI+ οικογενειών και της ολικής άρσης των διακρίσεων εναντίον των LGBTQI+ ατόμων σε όλες τις πτυχές του οικογενειακού, επαγγελματικού και ιδιωτικού βίου.

Οι οργανώσεις ζήτησαν τη χρήση της διατύπωσης “ανεξαρτήτως φύλου” σε όλα τα σχετικά σημεία του νομοσχεδίου (όπως στα Άρθρα 1, 2, & 3) αντί για τη χρήση του όρου “ίδιου ή διαφορετικού φύλου” προκειμένου να συμπεριλαμβάνονται τα τρανς, intersex και μη δυαδικά άτομα.

Ακόμη, έθεσαν το ζήτημα της τεκνοθεσίας, καθώς όπως ανέφεραν, “με το παρόν νομοσχέδιο δε δίνεται άμεση και αυτοδίκαιη αναγνώριση της γονεϊκότητας στο γάμο. Με άλλα λόγια, δε μπορεί το ένα μέρος να γίνει αυτοδίκαια με την τέλεση του γάμου γονέας του βιολογικού ή θετού παιδιού του άλλου μέρους που μεγαλώνουν μαζί”.

Μια ακόμα προβληματική που σχετίζεται με το “τεκμήριο πατρότητας” και “μητρότητας” διεγείρεται αναφορικά με τη μη αναγνώριση της τρανς γονεϊκότητας, όπως σημειώνουν οι οργανώσεις, ενώ κάνουν λόγο και για την παρένθετη κύηση, που όπως τονίζουν, “η απαγόρευσή της για άνδρες μόνους, οικογένειες ομόφυλων ανδρών, καθώς για τρανς και intersex άτομα, εντείνει τους αποκλεισμούς και τις διακρίσεις”.

Ακόμη, οι οργανώσεις ζητούν διαρκή επιμόρφωση της κοινωνίας και απεικόνιση των ΛΟΑΤΚΙ+ οικογενειών και στα σχολικά εγχειρίδια. Πράγματα λογικά, καθώς οι διακρίσεις, η ομοφοβία και η τρανσφοβία, είναι θέματα που δεν μπορούν να λυθούν με ένα και μόνο νομοσχέδιο, αν δεν γίνουν κτήμα της κοινωνίας με πολιτειακή πρωτίστως, πρωτοβουλία.

Τι προβλέπεται από τον νέο νόμο

Με τον νέο νόμο “εισήχθη η ισότητα στον πολιτικό γάμο, δηλαδή πρόσβαση στο θεσμό του πολιτικού γάμου για όλους τους Έλληνες πολίτες, χωρίς διακρίσεις, και ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού”.

Ο νέος νόμος “προστατεύει τα συμφέροντα των παιδιών ρυθμίζοντας ζητήματα οικογενειακού δικαίου σε οικογένειες ομόφυλων ζευγαριών”. Αντιθέτως, “δεν επεκτείνουμε το δικαίωμα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (και την παρένθετη μητρότητα) στα ζευγάρια ανδρών”, όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά από τον κ. Σκέρτσο.

Σημειώνεται πως ο πρώτος πολιτικός γάμος ομόφυλου ζευγαριού, θα τελεστεί στο δημαρχείο της Νέας Σμύρνης. Για την ιστορία, η Ελλάδα έγινε το πρώτο χριστιανικό ορθόδοξο κράτος στον κόσμο που νομιμοποίησε τον γάμο μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου, κάτι που φέρει τη δική του, συμβολική αξία.