Όταν το κράτος “κακοποιεί” για δεύτερη φορά τα παιδιά

Από τη στιγμή που η υπόθεση της 11χρονης, την εποχή του βιασμού της, αθλήτριας της ιστιοπλοϊας “έσκασε” με κρότο στην επικαιρότητα, ήταν φυσικό και επόμενο να αναζητηθεί το θεσμικό πλαίσιο το οποίο υπάρχει στη χώρα για τα ανήλικα θύματα πάσης φύσεως κακοποιήσεων.

Δυστυχώς η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα τραγικά πίσω σ’ αυτόν τον τομέα και μέχρι στιγμής το ελληνικό κράτος έχει παρουσιαστεί ανίκανο να προχωρήσει στις απαραίτητες τομές έτσι ώστε η κατάσταση να αλλάξει προς το καλύτερο.

Είναι άλλωστε κάτι που παρατήρησε και ο Συνήγορος του Πολίτη σε αναλυτικό πόρισμά του (με θέμα την καθυστέρηση λειτουργίας της δομής Αυτοτελή Γραφεία Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού») το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα τον Σεπτέμβριο του 2020 μόλις δηλαδή πριν από τέσσερις μήνες.

Μεταξύ άλλων, στο αναλυτικότατο πόρισμα (έκτασης 19 σελίδων) ο Συνήγορος του Πολίτη αναφέρει: “Επιπλέον, ζητείται η διερεύνηση των παραπάνω αναφερόμενων διοικητικών παραλήψεων και λαθών που οδήγησαν στην παρούσα κατάσταση, καθώς και ενδεχόμενων πειθαρχικών ευθυνών”. Αναγνωρίζει δηλαδή ότι υπήρξαν συγκεκριμένες παραλείψεις και λάθη που χρεώνονται κυρίως στη Γενική Διεύθυνσης Διοίκησης Δικαιοσύνης, Διεθνών Νομικών Σχέσεων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αλλά και σε άλλες υπηρεσίες του ίδιου Υπουργείου (του οποίου, σημειωτέον, η σύνθεση δεν άλλαξε καθόλου με τον τελευταίο ανασχηματισμό).

Για το γεγονός, καταγεγραμμένο πια, ότι οι δομές των Αυτοτελών Γραφείων Προστασίας Ανήλικων Θυμάτων δεν έχουν λειτουργήσει, είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική η περίπτωση της Κρήτης. Η μοναδική δικανική ψυχολόγος για το “Σπίτι του Παιδιού” στην Κρήτη εκδιώχθηκε από τη θέση της με τη δικαιολογία ότι δεν είχε προμηθευτεί (η ίδια) καναπέδες και παραβάν για το χώρο!

Όπως επισημαίνει το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, “η μοναδική ψυχολόγος είχε επωμιστεί εξ’ ολοκλήρου τη διεκπεραίωση των διοικητικών διαδικασιών για την επίλυση των προβλημάτων στέγασης και εξοπλισμού της δομής, αναλώνοντας ολόκληρο τον χρόνο της απόσπασής της σε προσπάθειες κινητοποίησης των αρμοδίων υπηρεσιών για την επίλυση των σχετικών προβλημάτων”!

Η μοναδική δικανική ψυχολόγος για το “Σπίτι του Παιδιού” στην Κρήτη εκδιώχθηκε από τη θέση της με τη δικαιολογία ότι δεν είχε προμηθευτεί (η ίδια) καναπέδες και παραβάν για το χώρο!

Δεν έφτανε, δηλαδή, το γεγονός ότι την είχαν αφήσει εντελώς απροστάτευτη να παλεύει με όλα τα κακολαδωμένα γρανάζια του ελληνικού δημοσίου, κατάργησαν και την απόσπασή της για να την “τελειώσουν”. Εκτοτε δεν υπάρχει καμία εξέλιξη. Και να φανταστεί κανείς ότι η εν λόγω ψυχολόγος ειδικεύτηκε στην Αμερική με χρήματα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (στο κορυφαίο σχετικό κέντρο των ΗΠΑ που βρίσκεται στην Αλαμπάμα) και ότι η δομή της Κρήτης λογιζόταν ως μία από τις καλύτερες.

Αλλες νομικές πηγές, με απόλυτη γνώση της κατάστασης, ανέφεραν στο News24/7 ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης αποφεύγει συστηματικά να απαντήσει στα σχετικά έγγραφα που αποστέλλουν οι υπεύθυνοι για τις δομές. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι στο πόρισμα του Συνήγορου του Πολίτη έχει συμπεριληφθεί έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Διοίκησης στο οποίο αναφέρονται τα εξής: “Η Γενική Διεύθυνση δεν είναι επισπεύδουσα υπηρεσία, συνεπώς δεν έχει δικαίωμα τελικής υπογραφής ως προς την επίλυση των ως άνω εκτιθέμενων προβλημάτων, ο ρόλος της αναλώνεται στην ενημέρωση και μόνο των αρμοδίων υπηρεσιών για προβλήματα που ανακύπτουν και παραπομπή εγγράφων στις σχετικές υπηρεσίες”. Τουτέστιν, ενώ δεν έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες, παρόλα αυτά γίνεται αποδέκτης των επισημάνσεων και των παρατηρήσεων των υπευθύνων των δομών.

Το σχετικό αλαλούμ συζητήθηκε στην Ελληνική Βουλή όχι μία αλλά δύο φορές το τελευταίο εξάμηνο. Ας επικεντρωθούμε στην τελευταία εξ’ αυτών η οποία έλαβε χώρα στις αρχές του νέου έτους μετά από σχετική ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Σπύρου Λάππα. Ο αρμόδιος Υπουργός Κώστας Τσιάρας, αφού επέρριψε ευθύνες στην προηγούμενη κυβέρνηση για την καθυστερημένη έκδοση της σχετικής υπουργικής απόφασης, υπογράμμισε ότι σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ουσιαστικά δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτα.

Αναφέρει χαρακτηριστικά στην απάντηση: “Ακολούθησε ευθύς η κυβερνητική αλλαγή και μέχρι την ενημέρωση της νέας πολιτικής ηγεσίας μεσολάβησε ως είθισται ένα εύλογο χρονικό διάστημα για την ενημέρωση επί των θεμάτων του Υπουργείου, μεταξύ των οποίων και του υπόψη ζητήματος. Η αρμόδια υπηρεσιακή μονάδα του Υπουργείου με σχετικό έγγραφο προς την πολιτική ηγεσία απέδωσε την καθυστέρηση της λειτουργίας των νέων αυτών υπηρεσιών αφενός στις χρονοβόρες διαδικασίες για τη στέγαση και τον εξοπλισμό αυτών και αφετέρου στην ύπαρξη μείζονας οργανωτικής δυσλειτουργίας, η οποία συνίσταται στο γεγονός ότι η οι συγκεκριμένες υπηρεσίες, ως αυτοτελή γραφεία δεν έχουν υπαχθεί διοικητικά σε συγκεκριμένη διεύθυνση ή τμήμα του Υπουργείου”.

Ο κ. Τσιάρας λέει εδώ μάλλον τη μισή αλήθεια. Αφού λοιπόν διαπιστώθηκαν χρονοβόρες διαδικασίες για τη στέγαση και τον εξοπλισμό των δομών γιατί ουσιαστικά “ξηλώθηκε” η υπεύθυνη ψυχολόγος της Κρήτης; Με την αντικατάσταση έγιναν πιο γρήγορες οι διαδικασίες;

Σε άλλο σημείο της απάντησής του, ο Υπουργός δεσμεύεται ότι “κατόπιν τούτων, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχοντας διαπιστώσεις αδυναμίες και ανεπάρκειες στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, προωθεί τον εκσυγχρονισμό των ανωτέρω δομών, σύμφωνα με τις μεθόδους και τα πρότυπα σύγχρονων ευρωπαϊκών χωρών, ώστε να αναδιαρθωθεί εκ βάθρων ο θεσμός, προκειμένου να επιτελέσουν το ρόλο τους για την απρόσκοπτη προώθηση του έργου τους στα ζητήματα προστασίας των ανηλίκων”. Διαβεβαιώνει επίσης ότι ο θεσμός των Σπιτιών του Παιδιού δεν πρόκειται να καταργηθεί. Μέχρι στιγμής μόνο λόγια…

Και όλα αυτά τη στιγμή που σε άλλες χώρες πολλαπλασιάζονται οι βέλτιστες πρακτικές και δημιουργούνται ολοένα και περισσότερα “Κέντρα Συνηγορίας του Παιδιού” (Child Advocacy Centers), ενισχύονται οι εξειδικευμένες διεπιστημονικές δομές για την κακοποίηση και την παραμέληση των ανηλίκων και ενδυναμώνονται οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής μέριμνας. Στην Ελλάδα, αντίθετα, δεν μπορεί να λειτουργήσει ούτε ένα Αυτοτελές Γραφείο Προστασίας Ανηλίκων –«Σπίτι του Παιδιού».

Αν και το έργο παραδόθηκε σχεδόν έτοιμο καθώς ελάχιστες εκκρεμότητες έπρεπε να διευθετηθούν από τη νέα κυβέρνηση προκειμένου να ολοκληρωθεί, δεν έχει σημειωθεί η παραμικρή πρόοδος παρά τις διαρκείς οχλήσεις. Εν τω μεταξύ για τα άδεια, μέχρι στιγμής, κτίρια, καταβάλλονται κανονικά από το ελληνικό δημόσιο τα ενοίκια!

Ολα αυτά έχουν ως συνέπεια, όπως τονίζεται σχετικά από αξιόπιστες πηγές, τα ανήλικα θύματα κακοποίησης να εξακολουθούν να καταθέτουν με τον ίδιο απαρχαιωμένο τρόπο χωρίς να εφαρμόζεται το Πρωτόκολλο δικανικής εξέτασης από επαγγελματίες δίχως εκπαίδευση, σε χώρους ακατάλληλους. Τα παιδιά, έτσι, εξακολουθούν να επαναθυματοποιούνται, σε πολύωρες καταθέσεις οι οποίες επαναλαμβάνονται συχνά καθώς εμπλέκεται μεγάλος αριθμός επαγγελματιών όπου ο καθένας ακολουθεί τη δική του «μεθοδολογία».

Σε άλλες χώρες πολλαπλασιάζονται οι βέλτιστες πρακτικές και δημιουργούνται ολοένα και περισσότερα “Κέντρα Συνηγορίας του Παιδιού” (Child Advocacy Centers), στην Ελλάδα, αντίθετα, δεν μπορεί να λειτουργήσει ούτε ένα Αυτοτελές Γραφείο Προστασίας Ανηλίκων –«Σπίτι του Παιδιού».

Ευθύνες βέβαια από την πλευρά της έχει και η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Ενώ ο νόμος-τομή ψηφίστηκε το 2017, η σχετική υπουργική απόφαση, που θα έβαζε σε κίνηση το σύστημα και θα δημιουργούσε από το μηδέν έναν νέο θεσμό, εκδόθηκε δύο χρόνια αργότερα, στις 10 Ιουνίου του 2019, δηλαδή λίγο προτού γίνει η κυβερνητική αλλαγή.

Η εν λόγω υπουργική απόφαση δεν είναι κάτι τυπικό. Περιλαμβάνει μία σειρά κανόνων οι οποίοι θα πρέπει να ακολουθήθουν με δύο προφανείς και ιδιαίτερα σημαντικούς στόχους. Αφενός την απόλυτη προστασία της προσωπικότητας και της αξιοπρέπειας των κακοποιημένων παιδιών και αφετέρου το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα τόσο σε νομικό όσο και καθαρά ψυχολογικό επίπεδο.

Στο παράρτημα της σχετικής υπουργικής απόφασης υπάρχουν αναλυτικά καταγεγραμμένα όλα τα βήματα τα οποία μπορούν να διασφαλίσουν όλα τα παραπάνω. Εχει μία σημασία εδώ, για να διαπιστώσει και ο αναγνώστης το πόσο δύσκολη είναι η προσέγγιση ενός κακοποιημένου παιδιού από τον επαγγελματία, να παραθέσουμε τη μέθοδο με την οποία επεξηγούνται στο παιδί κάποιοι από τους βασικούς κανόνες της συνέντευξης που πρέπει να δώσει για να επισημανθούν οι λεπτομέρεις της υπόθεσής του.

Ιδού:

«Εάν δεν καταλάβεις την ερώτηση που σου κάνω, σε παρακαλώ πες το μου και εγώ θα προσπαθήσω ξανά.»

– «Εάν δεν κατανοήσω κάτι καλά ή ένα πω κάτι λάθος, σε παρακαλώ διόρθωσέ με.»

– «Εάν αισθανθείς κάποια στιγμή άσχημα, σε παρακαλώ πες το μου ή δείξε το μου με κάποιο τρόπο.»

– «Σε παρακαλώ να μου πεις μόνο την αλήθεια και να μου μιλήσεις μόνο για πράγματα που συνέβησαν στην πραγματικότητα.»

– «Εάν δεν είσαι σίγουρος/η για την απάντηση, σε παρακαλώ πες μου “δεν ξέρω”, “δεν είμαι σίγουρος/η ή ‘δε θυμάμαι”. Θα σε καταλάβω. Σε παρακαλώ πολύ μην τη μαντέψεις, μην την υποθέσεις.»

– «Όταν λες κάτι, ακόμα κι αν νομίζεις ότι το ξέρω, πες το οπωσδήποτε.»

– «Όταν μου διηγείσαι κάτι, μην ξεχνάς πως δεν ήμουν εκεί. Δεν ξέρω τι έχει συμβεί. Σε παρακαλώ να μου μιλήσεις με κάθε λεπτομέρεια για ό,τι έγινε από την αρχή έως το τέλος.»

– «Σου υπόσχομαι ότι δεν πρόκειται να σου θυμώσω για κάτι που θα μου πεις.»

– «Εάν κουραστείς, ενημέρωσέ με για να κάνουμε διάλειμμα.»

Το παραπάνω αποτελεί μόνο ένα μικρό κομμάτι του συνολικού τρόπου προσέγγισης. Η δουλειά του επαγγελματία απαιτεί, όπως γίνεται κατανοητό, κινήσεις χειρουργικής ακρίβειας οι οποίες θα εκτελούνται κατά γράμμα. Αν, για οποιοδήποτε λόγο, η εμπιστοσύνη κλονιστεί, τότε η υπόθεση επιστρέφει στην αρχή της ενώ το παιδί πληγώνεται βαθύτατα.

Γι’ αυτό λοιπόν είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητο οι δομές των Σπιτιών του Παιδιού ανά την Ελλάδα να λειτουργήσουν, αύριο αν είναι δυνατόν. Είχαν προβλεφθεί και είχαν αρχίσει να “στήνονται” πέντε δομές στο σύνολο της επικράτειας. Σήμερα δεν λειτουργία καμία. Οπως το διαβάζετε, καμία.

Και το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Πώς θα αντιμετωπίσει η ελληνική πολιτεία ένα τσουνάμι καταγγελιών για κακοποιήσεις ανηλίκων που πιθανώς να προκύψει τις επόμενες ημέρες και τους επόμενους μήνες και τι ακριβώς θα κάνει με τις υποθέσεις που ήδη χρονίζουν και στοιβάζονται; Ο λόγος πλέον (για έργα και όχι για λόγια) περνά στην κυβέρνηση.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.