Περισσότερη δημοκρατία η λύση για το ΚΕΘΕΑ

Η αντιπαράθεση των τελευταίων ημερών αδικεί έντονα το ΚΕΘΕΑ, έναν από τους σημαντικότερους οργανισμούς κοινωνικής φροντίδας στην Ελλάδα, και το αδιαμφισβήτητο έργο που παράγει όλα αυτά τα χρόνια. Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα το ΚΕΘΕΑ έχει προσφέρει σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια και η νομιμότητά του απορρέει ακριβώς από την ποιότητα της προσφοράς του. Για αυτό και κατά τη διάρκεια αυτής της αντιπαράθεσης είχε την υποστήριξη χιλιάδων πολιτών και δεκάδων φορέων, με τους οποίους έχει συνεργαστεί αποτελεσματικά στη βάση μιας ανοικτής και ειλικρινούς σχέσης.

Η υπεύθυνη λογοδοσία για το έργο που παράγει και τις διαδικασίες που ακολουθεί αποτυπώνεται στις ετήσιες εκθέσεις του ΚΕΘΕΑ, στις οποίες παρουσιάζονται συστηματικά οι στόχοι των μονάδων και υπηρεσιών του, τα αποτελέσματά τους, οι πηγές χρηματοδότησής του και οι θεσμικές του διαδικασίες.

Το αυτοδιοίκητο με το οποίο λειτουργούσε μέχρι σήμερα και το οποίο συνεχίζει να διεκδικεί, βασίζεται στην αρχή της κομματικής και πολιτικής ανεξαρτησίας. Αυτή ακριβώς η ανεξαρτησία, σε συνδυασμό με το εύρος του έργου του, ήταν και το κρίσιμο κριτήριο για την επιλογή του από τον ΟΗΕ ως συμβούλου Οργανισμού για τα ναρκωτικά, παρά το γεγονός ότι χρηματοδοτείται κυρίως από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.

Ταυτόχρονα αυτή η ανεξαρτησία, από την οποία αποκομίζουν όφελος μόνο οι χρήστες των υπηρεσιών, ενοχλεί κυβερνήσεις οι οποίες ενδιαφέρονται να έχουν τον πολιτικό έλεγχο, με όλα τα ‘πλεονεκτήματα’ που μπορεί αυτό να συνεπάγεται για τις ίδιες.

Οι αρχές και οι αξίες πάνω στις οποίες εδράζεται το κοινωνικό έργο του ΚΕΘΕΑ είναι καταγεγραμμένες στο Κώδικα Δεοντολογίας του Οργανισμού και στο Χάρτη Δικαιωμάτων για τα μέλη και το προσωπικό του. Επιπλέον, το ΚΕΘΕΑ έχει υιοθετήσει διαδικασίες ελέγχου τυχόν ‘παρεκκλίσεων’ για ολόκληρο το εσωτερικό του, στις οποίες μπορούν να προσφύγουν όλοι οι εμπλεκόμενοι στο έργο του, μέλη, γονείς, εργαζόμενοι, εθελοντές.

Αυτούς τους μηχανισμούς έθεσε σε κίνηση το ίδιο το ΚΕΘΕΑ, στην περίπτωση της μονάδας στα Διαβατά, προκειμένου να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα. Η εκ των υστέρων πολιτική εκμετάλλευση της εσωτερικής αυτής διαδικασίας και του παραγόμενου πορίσματος, που στην πραγματικότητα μαρτυρούν τα υγιή αντανακλαστικά του ΚΕΘΕΑ και τη δέσμευσή του στη διαφάνεια και δεοντολογία, απαξιώνουν τον Οργανισμό. Ταυτόχρονα θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τη σχέση εμπιστοσύνης που έχει οικοδομήσει όλα αυτά τα χρόνια με όσους έχουν ανάγκη τη βοήθειά του. Για αυτό και οι ισχυρισμοί του Υπουργού Υγείας ότι ενδιαφέρεται για τους εξαρτημένους και τις οικογένειες τους και επιθυμεί να διαφυλάξει το έργο και τη λειτουργία του ΚΕΘΕΑ ακούγονται τουλάχιστον αστείοι. Η αποδόμηση του ΚΕΘΕΑ που επιχειρεί, προκειμένου να ελέγξει τις αντιδράσεις εντός και εκτός του Οργανισμού, αποτελούν συνταγή διάλυσης.

Αυτό που χρειάζεται το ΚΕΘΕΑ για να συνεχίσει να βρίσκεται αποτελεσματικά δίπλα στην ελληνική κοινωνία δεν είναι ο ασφυκτικός πολιτικός έλεγχος και η χειραγώγηση από πλευράς Υπουργείου. Είναι μια καινοτόμα λύση αντάξια της ιστορίας και της προσφοράς του, που δεν θα έρχεται να φαλκιδεύσει το αυτοδιοίκητο αλλά να το διευρύνει.

Το ΚΕΘΕΑ καταρχήν πρέπει να συνεχίσει, όπως έκανε μέχρι τώρα, να εκλέγει ως μέλη για το Διοικητικό του Συμβούλιο αναγνωρισμένες προσωπικότητες του δημόσιου βίου που θα εξασφαλίζουν τη σύνδεσή του με την κοινωνία και τη λογοδοσία προς αυτήν. Η απώλεια αυτής της δυνατότητας μετά τη νομοθετική παρέμβαση της κυβέρνησης, είναι αδικαιολόγητη οπισθοδρόμηση για έναν σύγχρονο Οργανισμό κοινωνικής φροντίδας.

Η διασύνδεση του με τον δημόσιο τομέα μέσω εκπροσώπων του, που έως έναν βαθμό ήδη υπήρχε, μπορεί να ενισχυθεί με την εκπροσώπηση και του Υπουργείου Οικονομικών, ικανοποιώντας πλήρως την επιταγή για έλεγχο και από την Πολιτεία και ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τη χρηστή διαχείριση που υπήρξε ανέκαθεν βασική δέσμευση του Οργανισμού.

Αυτό όμως που μπορεί να αναβαθμίσει ουσιαστικά τον τρόπο διοίκησης και λειτουργίας του ΚΕΘΕΑ, εναρμονίζοντάς το με αντίστοιχα διεθνή πρότυπα, είναι η δυνατότητα να εκλέγονται ως μέλη του Διοικητικού του Συμβουλίου και οι εκπρόσωποι των ανθρώπων που εξυπηρετεί, των θεραπευόμενων δηλαδή μελών και των οικογενειών τους, αλλά και των εργαζομένων.

Η μέχρι σήμερα πορεία του ΚΕΘΕΑ δικαιώνει πλήρως τον αυτοδιοικητικό του χαρακτήρα, σε πείσμα της βάναυσης επικοινωνιακής εκστρατεία που επιχειρεί ο Υπουργός Υγείας, για να πείσει περί του αντιθέτου. Ένα διοριζόμενο, αποκομμένο από τη βάση του ΚΕΘΕΑ, πολιτικά εξαρτώμενο και με αμφιλεγόμενες επιλογές προσώπων Διοικητικό Συμβούλιο αποτελεί ασέβεια και κίνδυνο για τον Οργανισμό. Το μέλλον του ΚΕΘΕΑ βρίσκεται στη διεύρυνση της δημοκρατίας, της ισότιμης συμμετοχής και της αντιπροσωπευτικότητας του λειτουργικού του μοντέλου.

 Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος είναι Καθηγητής, Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης και διετέλεσε Διευθυντής ΚΕΘΕΑ από το 1995 έως το 2013.