Πόλεμος και βία στην τηλεόραση: Οι αρνητικές συνέπειες στη ψυχική υγεία των παιδιών

Η ψυχολόγος Γεωργία Κορδώνη γράφει για ένα ζήτημα που απασχολεί τις περισσότερες οικογένειες. Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΡΔΩΝΗ
22 Μαρτίου 2022 08:25

Αν ανοίξει κανείς σήμερα μια τηλεόραση πολλές από τις σκηνές που θα αντικρύσει θα περιέχουν βία, ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιεί, καθώς πια έχουμε αρχίσει να συνηθίζουμε αυτές τις εικόνες. Βλέπουμε σκηνές πολέμου σε άλλες χώρες και όσο περισσότερο βλέπουμε, τόσο περισσότερο το συνηθίζουμε και ο εγκέφαλος μας το φυσιολογικοποιεί.

Τι συμβαίνει όμως όταν οι τηλεθεατές όλων αυτών είναι τα παιδιά;

Στο σημείο αυτό να προστεθεί πως τα παιδιά σήμερα έχουν πολύ εύκολη πρόσβαση πέρα από την τηλεόραση, σε κινητά, τάμπλετ και υπολογιστές. Και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία έχουν την ικανότητα να τα χειρίζονται πολύ καλά. Παράλληλα είναι πολύ διαδεδομένη ακόμα και στις μικρές ηλικίες η χρήση βιντεοπαιχνιδιών με βίαιες και πολεμικές σκηνές. Όλα αυτά είναι φυσικό να επηρεάζουν την λειτουργία του εγκεφάλου, την ψυχολογία, αλλά και την συμπεριφορά των παιδιών σε αυτή την τόσο ευαίσθητη και εύπλαστη ηλικία.

Παρατηρούμε πως σε πολλά παιδιά αρέσει να παίζουν επιθετικά βιντεοπαιχνίδια ή να παρακολουθούν βίαια τηλεοπτικά προγράμματα. Τα παιδιά αυτά είναι πιθανό να παρουσιάζουν δυσκολία στην επικοινωνία και με τους γονείς τους, αλλά και με το ευρύτερο περιβάλλον. Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί εδώ πως το γεγονός ότι τα παιδιά συνηθίζουν τη χρήση βίας και επιθετικότητας, έστω και μέσω μιας οθόνης, είναι πιθανό να τα κάνει να μην μπορούν να αναγνωρίσουν τις συνέπειες της βίας στην πραγματική ζωή. Στη συνέχεια θα δούμε μερικές από τις επιπτώσεις που μπορεί όλα αυτά να έχουν σε ένα παιδί.

Συνέπειες της έκθεσης του παιδιού στη βία

Απευαισθητοποίηση: Όπως προαναφέρθηκε τα παιδιά σταδιακά φυσιολογικοποιούν τη βία. Αυτό σταδιακά τα κάνει να νοιάζονται όλο και λιγότερο για τον πόνο που νιώθει κάποιος άλλος.

Εθισμός στη βία: Από ένα σημείο και μετά τα παιδιά λαμβάνουν ευχαρίστηση από το να παρακολουθούν τέτοιες σκηνές και αναζητούν όλο και περισσότερο τη βία. Ίσως αυτό συμβαίνει γιατί την στιγμή εκείνη παράγεται αδρεναλίνη. Έτσι και στην πραγματική ζωή επιζητούν να παίζουν παιχνίδια που να περιέχουν βία.

Επιθετικότητα και bullying: Αυτή η φυσιολογικοποίηση και ο εθισμός στη βία που προαναφέρθηκαν δίνουν στα νεαρά άτομα την εντύπωση πως μπορούν να κάνουν ότι θέλουν και αυτό θα παραμείνει ατιμώρητο, όπως αυτοί που είδε να πολεμούν στην τηλεόραση. Κάτι τέτοιο είναι πιθανό να τα οδηγήσει σε παραβατικές συμπεριφορές. Σύμφωνα με μελέτες η παρατεταμένη έκθεση στη βία για πολλές ώρες την ημέρα σχετίζεται με αντικοινωνική συμπεριφορά μετέπειτα και περισσότερες ποινικές καταδίκες.

Ευερεθιστότητα: τα παιδιά μπορούν να γίνουν πιο ευερέθιστα και υπερκινητικά, ειδικά αν προσπαθήσεις να τους κλείσεις για παράδειγμα την τηλεόραση ή να τους πάρεις το βιντεοπαιχνίδι ή το τάμπλετ.

Φόβος: Τα παιδιά αποκτούν μια απειλητική αντίληψη για τον κόσμο. Αρχίζουν να φοβούνται πως θα γίνουν θύματα βίας και είναι πιο δειλά.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στις ηλικίες 2 – 6 ετών, καθώς τα παιδιά δεν μπορούν να διαχωρίσουν εύκολα τον πραγματικό από τον τεχνητό κόσμο. Επηρεάζονται πολύ εύκολα και μιμούνται ότι βλέπουν. Στο στάδιο αυτό ο εγκέφαλος και η ψυχοσύνθεση τους είναι πολύ εύπλαστα και η έκθεση σε τέτοιου είδους σκηνές μπορεί να επηρεάσει σημαντικά πολλούς τομείς της ανάπτυξης τους. Γι’ αυτό και οι γονείς πρέπει να δείξουν προσοχή και να θέτουν σαφή όρια.

Η διαχείριση από τους γονείς

Αρχικά είναι σημαντικό η τηλεόραση να μην είναι ανοιχτή συνεχώς και ειδικά την ώρα των δελτίων ειδήσεων. Μπορεί έναν γονέα να τον ενδιαφέρει να μάθει τι γίνεται στον πόλεμο που συμβαίνει σε μια άλλη χώρα, αλλά για ένα παιδί οι σκηνές αυτές μπορεί να είναι εξαιρετικά τρομακτικές. Αυτό δεν σημαίνει πως θα κρατήσετε τα παιδιά σας στην άγνοια.

Φιλτράρετε και μεταφέρετε οι ίδιοι τα γεγονότα.

Θέστε σαφή όρια για το πότε και αν θα χρησιμοποιήσουν υπολογιστή ή τάμπλετ και να είστε πάντα ενήμεροι για το ποια παιχνίδια θα παίξουν και για το τι θα παρακολουθήσουν. Ιδανικά παίξτε μαζί με το παιδί σας και μην το αφήνετε μόνο χωρίς εποπτεία. Ακόμα και πολλά κινούμενα σχέδια που φαινομενικά μοιάζουν αθώα, μπορεί να περιέχουν βίαιες σκηνές.

Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε αυτές τις συνήθειες με άλλες δραστηριότητες, όπως τα διάβασμα, ένα επιτραπέζιο, ένα παιχνίδι έξω από το σπίτι ή ένα παιχνίδι με όλη την οικογένεια.

Φροντίστε να καταλάβουν από νωρίς τα παιδιά σας τις βλαβερές συνέπειες της βίας, γιατί τα παιδιά είναι η μόνη ελπίδα για ένα καλύτερο κόσμο με λιγότερη επιθετικότητα!