RescEU: Πώς η ΕΕ προσπαθεί να δώσει τέλος στα “καθηλωμένα καναντέρ”

Εγκρίθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή Περιβάλλοντος της ΕΕ η αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και πλέον αναμένεται να ψηφιστεί από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Ο μηχανισμός δημιουργήθηκε το 2013 βασιζόμενος σε μια δεξαμενή μέσων που διατίθενται εθελοντικά από τα Κράτη Μέλη.

Πρόκειται για υλικοτεχνική υποδομή όπως καναντέρ, σκηνές ή ειδικές ομάδες, όπως η ΕΚΑΜ σε περιπτώσεις σεισμών. Μέχρι σήμερα, όταν ένα Κράτος Μέλος αντιμετώπιζε μία φυσική ή άλλου είδους καταστροφή τότε επικοινωνούσε με την Επιτροπή, δήλωνε τι είχε ανάγκη και αυτή συντόνιζε την αποστολή βοήθειας από τα άλλα Κράτη, βάσει της διαθεσιμότητας που είχαν. Καθώς η βοήθεια βασιζόταν σε εθνικά μέσα, σε περίπτωση γενικευμένων πυρκαγιών στη Νότια Ευρώπη, πολλά αιτήματα για βοήθεια είχαν παραμείνει αναπάντητα.

Οι συζητήσεις αναθεωρήθηκαν μετά το καταστροφικό καλοκαίρι του 2017 όταν και πέθαναν 100 άνθρωποι στις πυρκαγιές της Πορτογαλίας με την ΕΕ να μην μπορεί να αποστείλει βοήθεια καθώς αντιμετώπιζαν πολλά κράτη μεγάλες δασικές καταστροφές. Με αφορμή τις φωτιές στην Πορτογαλία, ο Πρόεδρος Γιούνκερ ζήτησε η “ΕΕ να κάνει κάτι παραπάνω από το να συλλυπείται τους συγγενείς των θυμάτων”.

Την πρόταση παρουσίασε ο Επίτροπος κ. Χρήστος Στυλιανίδης τον Νοέμβριο του 2017 και προέβλεπε την αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας με τη δημιουργία μίας δεξαμενής δυνατοτήτων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το rescEU, η οποία θα είναι επιπλέον των εθνικών δυνατοτήτων και θα ενεργοποιείται όταν δεν μπορεί να σταλεί άλλη βοήθεια.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στήριξε την πρόταση και τον Μάιο του 2018 ψήφισε στην Ολομέλεια, τη διαπραγματευτική του θέση.

Το Συμβούλιο το οποίο αρχικά ήταν αρνητικό, κατέληξε στη δική του θέση τον Ιούλιο του 2018. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Συμβουλίου – Κοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής διήρκησαν από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2018. Μέλος της διαπραγματευτικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν και ο κ. Νίκος Ανδρουλάκης, εκπροσωπώντας την Σοσιαλιστική Ομάδα.

Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων εγκρίθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή Περιβάλλοντος την Δευτέρα 21 Ιανουαρίου και αναμένεται να ψηφιστεί από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Φεβρουάριου του 2019 ώστε να είναι επιχειρησιακά έτοιμος ο νέος Μηχανισμός για τη νέα αντιπυρική περίοδο.

Τα βασικά σημεία της συμφωνίας, όπως ενημέρωσε ο κ. Ανδρουλάκης, είναι τα εξής:

-Δημιουργείται η Ευρωπαϊκή Δεξαμενή δυνατοτήτων “rescEU” και η οποία θα περιλαμβάνει σίγουρα πυροσβεστικά αεροπλάνα και ελικόπτερα. Τα μέσα αυτά θα αγοράζονται από τα Κράτη Μέλη με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα κυμαίνεται από το 80% έως το 90% των εξόδων αγοράς, συντήρησης, επισκευών και άλλων. Θα ανήκουν στα Κράτη Μέλη που θα καταβάλλουν το υπόλοιπο ποσό και τα οποία θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν και για τις εθνικές τους ανάγκες. Όταν υπάρχει ανάγκη σε ευρωπαϊκό επίπεδο όμως θα υποχρεώνονται να στείλουν τις συγκεκριμένες μονάδες στη χώρα που τις χρειάζεται.

-Προβλέπεται για πρώτη φορά η δυνατότητα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση έως και 75% των εξόδων συντήρησης και επισκευής των εθνικών μέσων δασοπυρόσβεσης. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς η Ελλάδα διαθέτει αρκετά πυροσβεστικά αεροπλάνα τα οποία είναι αυτή τη στιγμή καθηλωμένα λόγω του υψηλού κόστους επισκευής.

-Με πρόταση της Σοσιαλιστικής Ομάδας, απορρίφθηκε η πρόταση του Συμβουλίου για επιβολή χρηματικής ποινής στα Κράτη Μέλη που ενεργοποιούν τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας τρεις φορές σε τρία χρόνια. Τώρα η Επιτροπή θα μπορεί να εξετάζει τα μέτρα πρόληψης του συγκεκριμένου Κράτους και αν χρειάζεται να προβαίνει σε συστάσεις για τη λήψη επιπλέον μέτρων.

-Όταν θα ενεργοποιείται ο μηχανισμός, το 75% των επιχειρησιακών εξόδων των μονάδων που στέλνονται ως βοήθεια θα καλύπτονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε αυτές προέρχονται από τα Κράτη Μέλη, είτε από το rescEU. Για το υπόλοιπο 25%, επαφίεται στο Κράτος Μέλος που στέλνει τη βοήθεια να ζητήσει την αποπληρωμή του από το Κράτος που λαμβάνει τη βοήθεια ή να το καλύψει το ίδιο.

Δημιουργείται ακόμη ένα πρόγραμμα παρόμοιο με το Erasmus για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των μελών της πολιτικής προστασίας των κρατών μελών.

Το αίτημα περί επιτάχυνσης των συζητήσεων για την ολοκλήρωση του έργου και την επί της ουσίας εκκίνησή του είχε θέσει και ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στην Ολομέλεια της Συνόδου Κορυφής τον περασμένο Σεπτέμβρη. Όπως σημείωσε ο κ. Τσίπρας, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας θα εξασφαλίσει στα κράτη μέλη της ΕΕ περισσότερα και πιο σύγχρονα μέσα για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, κυρίως αυτών που επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή (π.χ. οι πυρκαγιές) και τα μέσα θα είναι άμεσα στη διάθεση των κρατών, σε περίπτωση ανάγκης.

Ως προς τη χρηματοδότηση του εν λόγω Μηχανισμού, η Ελλάδα είχε ζητήσει να αντληθεί αποκλειστικά από πόρους του προϋπολογισμού της ΕΕ, διότι το ζήτημα έχει καταστεί ευρωπαϊκό και αγγίζει πλέον μεγάλο αριθμό κρατών-μελών. Ο κ. Τσίπρας υποστήριξε, επίσης, ότι αυτός ο Μηχανισμός θα κοστίσει πολύ λιγότερο από την κοινή άμυνα και τη συνοριοφυλακή, αλλά είναι εξίσου ή περισσότερο αποτελεσματικός για τους Ευρωπαίους πολίτες.