Τέμπη: Μια συνολική αποτίμηση πραγματικών δεδομένων και ευθυνών

Από την «Πολιτεία» του Πλάτωνα και τα «Πολιτικά» του Αριστοτέλη, μέχρι τον «Λεβιάθαν» του Χομπς και το «Κοινωνικό Συμβόλαιο» του Ζαν Ζακ Ρουσώ, και από τη «Μεταφυσική των Ηθών» του Καντ έως τη «Φιλοσοφία του Δικαίου» του Χέγκελ, οι μεγάλοι κλασικοί της πολιτικής φιλοσοφίας και της πολιτικής επιστήμης ασχολήθηκαν με τον ρόλο του κράτους στη διαχείριση των κοινών υποθέσεων. Παρότι οι προσεγγίσεις τους διαφέρουν, ένα βασικό ερώτημα παραμένει κεντρικό:

Πώς μπορεί το κράτος να οργανώσει αποτελεσματικά την κοινωνική ζωή, ώστε να αποτρέπει το χάος και να προστατεύει τη συνοχή της πολιτικής κοινότητας, επιδιώκοντας, με διαφορετικούς τρόπους, το κοινό καλό ή το δημόσιο συμφέρον. Οι αντιλήψεις αυτές έχουν αποτυπωθεί στα εθνικά Συντάγματα, αποσαφηνίζοντας τον ρόλο και τις ευθύνες της Κυβέρνησης και των καθ’ ύλην αρμοδίων φορέων της. Έτσι και κατά το ελληνικό Σύνταγμα, το υπουργικό συμβούλιο, στα πλαίσια του πρωθυπουργοκεντρικού συστήματός μας, ασκεί την γενική πολιτική της χώρας (αρ. 82, παρ. 1) προστατεύοντας τα συμφέροντα του λαού, στο όνομα του οποίου ασκεί τα καθήκοντά του και αντλεί νομιμοποίηση. Αντίστοιχα, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, είναι αρμόδιο για τον σχεδιασμό, την πιστοποίηση, την εποπτεία και την ρύθμιση των μεταφορικών υπηρεσιών της χώρας, κατά την εγχώρια νομοθεσία.

Και όμως, παρά τα προαναφερθέντα, στην υπόθεση του εγκληματικού δυστυχήματος των Τεμπών που κόστισε τη ζωή σε τουλάχιστον 57 συνανθρώπους μας, η πλειοψηφία των οποίων ήταν φοιτητές, η σημερινή Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη της Νέας Δημοκρατίας συνεχίζει πεισματικά να αρνείται τις αντικειμενικές ευθύνες της, πολιτικές και ευρύτερες. Παρά τα ευρήματα, τους συγγενείς των θυμάτων, τα πορίσματα και όλες τις σχετικές δημοσκοπήσεις. Οι τελευταίες, δείχνουν πως το 80% της κοινωνίας πιστεύει ότι η Κυβέρνηση έχει κινηθεί απολύτως λανθασμένα ως προς την διερεύνηση και εν γένει διαχείριση του ζητήματος, κάνοντας λόγο για συγκάλυψη, βάζοντας στο κάδρο την ανεπάρκεια της δικαιοσύνης και όλων των συναφών κρατικών μηχανισμών. Αυτό το απέδειξε άλλωστε και η χθεσινή ιστορική, για τα μεταπολιτευτικά δεδομένα της χώρας, γενική απεργία και διαδήλωση πολιτών σε πάνω από 380 πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το κυβερνητικό αδιέξοδο είναι πλέον τέτοιο, που δια των ΜΑΤ, τόσο η Κυβέρνηση όσο και το Υπουργείο Προστασίας, επέβαλαν καταστολή, ενώ 5000 αστυνομικοί δεν μπόρεσαν να… ελέγξουν 50 – 100 «κουκουλοφόρους»  στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά από τη Βουλή.

Ακούσαμε επίσης πως οι πολιτικοί – άκουσον, άκουσον – δεν έχουν συγκεκριμένες ευθύνες και ρόλο στην πρόληψη αλλά και διαχείριση και διερεύνηση τέτοιων εγκληματικών τραγικών δυστυχημάτων. Παρά την παλλαϊκή αντίδραση, έχουμε ακούσει πως οι συγγενείς των θυμάτων και λοιποί δρώντες ασκούν πίεση επί του θέματος στο βωμό οικονομικών δυνητικών απολαβών. Είδαμε και βλέπουμε, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις, στρατιές τρολ και κυβερνητικών μετακλητών υπαλλήλων, ακόμα και υπουργούς, να επιτίθενται στους γονείς των νεκρών, οι οποίοι έχουν αναλάβει τον ρόλο ντετέκτιβ, και μάλιστα με μεγαλύτερη επιτυχία από το επίσημο κράτος.

Καθόμαστε δηλαδή και συζητούμε στον δημόσιο διάλογο το ανήκουστο: Αν εν έτει 2023 ήταν φυσιολογικό να συγκρουστούν μετωπικά δύο τρένα σε ένα απαρχαιωμένο σιδηροδρομικό δίκτυο και στον απόηχο αυτού να μην έχουν πληρώσει οι υπεύθυνοι, ούτε πολιτικά, ούτε ποινικά, δύο χρόνια μετά το δυστύχημα, ενώ όλες οι προβλεπόμενες διοικητικές και επιχειρησιακές διαδικασίες έχουν γίνει λάθος! Είναι άξιον απορίας αν έχει υπάρξει ξανά στην ιστορία της χώρας τέτοια εξόφθαλμη προσβολή της κοινής λογικής και της συντριπτικής κοινωνικής πλειοψηφίας, αν έχουμε ξαναδεί τέτοια εξουσιαστική αλαζονεία και κυνισμό.

Δεν πρόκειται για κάτι πρωτόγνωρο, αλλά αντιθέτως για ένα μοτίβο. Αντίστοιχο εκείνου που είδαμε στον απόηχο του επίσης πρωτοφανούς, για τα δικαιοκρατικά δεδομένα, σκανδάλου των παρακολουθήσεων/υποκλοπών, παρά τα συντριπτικά ευρήματα δημοσιογράφων, της αρμόδιας Ανεξάρτητης Αρχής και του Ευρωκοινοβουλίου. Άλλωστε, η ελληνική δικαιοσύνη δεν έριξε ούτε εκεί φως. Σήμερα, η Κυβέρνηση προσπαθεί και πάλι να παρουσιαστεί ως άμοιρη ευθυνών, επενδύοντας αποκλειστικά στο «ανθρώπινο λάθους του σταθμάρχη», αποκαλώντας ως «ψεκασμένους» και «συνωμοσιολόγους» όσους έχουν καίριες απορίες για το μπάζωμα και την πιθανότητα παράνομου φορτίου, παρουσιάζοντας ημίμετρα και επικοινωνιακά τρικ ως δήθεν στρατηγική διερεύνησης του θέματος, ενώ την ίδια στιγμή εγκαλεί για τα πάντα την… (μάλλον εκτός τόπου και χρόνου) αντιπολίτευση. Μάλιστα, η Κυβέρνηση προσπαθεί συνειδητά και μεθοδικά να κομματικοποιήσει το θέμα και εν συνεχεία να θυματοποιηθεί, στα πλαίσια μιας επίπλαστης πόλωσης της κοινωνίας, κάνοντας παραπομπές στο δίπολο «μνημόνιο – αντιμνημόνιο» και σε «πάνω και κάτω πλατείες» της προηγούμενης δεκαετίας. Έτσι, η κυβερνητική τακτική δεν ζημιώνει απλά την ήδη χαμηλή κοινωνική εμπιστοσύνη στους θεσμούς και την δικαιοσύνη, αλλά επιταχύνει την ήδη υπάρχουσα φθορά της σύγχρονης Δημοκρατίας, διαμορφώνοντας έτσι συνθήκες ενίσχυσης ακραίων πολιτικών δυνάμεων, ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Η ουσία της υπόθεσης των Τεμπών είναι πολύ βαθύτερη από ένα δυστύχημα ελλείψει κρατικής μέριμνας και εποπτείας. Σε αυτό το συγκλονιστικό γεγονός, συνοψίζονται όλα τα δομικά προβλήματα της μετα – μνημονιακής «Ελλάδας 2.0»: Η αποεπένδυση και υποστελέχωση των νευραλγικών υποδομών της χώρας στον απόηχο των πολιτικών λιτότητας από το 2009 και ύστερα, η απόλυτη κρατική απουσία και εκτελεστική αδιαφορία εις ό,τι αφορά την εποπτεία, ρύθμιση και παρέμβαση τέτοιων υποδομών, η αποδυνάμωση των δημοσίων πολιτικών, η χρόνια διαπλοκή κράτους – εργολαβικών συμφερόντων με αποτέλεσμα προβληματικές και ημιτελείς υποδομές κρίσιμων έργων (βλ. σύμβαση 717) λόγω μη ύπαρξης διαφάνειας και αξιοκρατίας, η τοποθέτηση εργαζομένων στο δημόσιο στα πλαίσια ρουσφετολογικής λογικής άνευ τυπικών προσόντων και εκπαίδευσης, η απολύτως λανθασμένη επιχειρησιακή διαχείριση κρίσεων από άποψη συντονισμού δημόσιας διοίκησης καθώς και η μη ορθή λειτουργία θεσμών του κράτους δικαίου, δηλαδή η ίδια η απουσία μιας αμερόληπτης δικαιοσύνης στα πρότυπα μιας μαχητικής Δημοκρατίας, που με τη σειρά της επιτρέπει όλα τα ανωτέρω.

Εν ολίγοις, στα Τέμπη συνοψίζεται ολόκληρη η αποτυχία της ελληνικής Μεταπολίτευσης και οι δομικές παθογένειες της τρίτης ελληνικής Δημοκρατίας.

Τούτων λεχθέντων, καθώς το ζήτημα είναι βαθιά πολιτικό (κατά την κλασική έννοια του όρου) και άρα υπερκομματικό, όπως απέδειξαν οι δύο πρόσφατες πάνδημες κινητοποιήσεις του απανταχού ελληνισμού και όπως θα αποδείξει ξανά όποτε και αν χρειαστεί η ελληνική κοινωνία, έχουμε υποχρέωση να το αναλύσουμε. Σε αυτό το σημείο, κρίνεται αναγκαία η εν τάχει αναφορά στα βασικά στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα με χρονολογική σειρά, με αποκορύφωμα το προχθεσινό πόρισμα 178 σελίδων του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας των Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), ώστε να στοιχειοθετηθεί πλήρως το εάν υπάρχουν, ή όχι, κυβερνητικές, πολιτικές, διοικητικές και δυνητικές ποινικές ευθύνες, συνεπεία της εγκληματικής ανικανότητας και του ενδεχόμενου δόλου ορισμένων υψηλά ιστάμενων εμπλεκομένων.

Εγκληματικές παραλήψεις προ του δυστυχήματος

Το αρμόδιο υπουργείο επί θητείας Καραμανλή, καθώς και επί θητείας Σπίρτζη πριν από εκείνον, είχε ενημερωθεί εμπρόθεσμα, ποικιλοτρόπως και αρμοδίως, για την κακή κατάσταση των σιδηροδρόμων, χωρίς να κάνει απολύτως τίποτα επ’ αυτού. Συγκεκριμένα, είχαν ενημερωθεί: α) από εκθέσεις της ΡΑΣ, β) από εργαζομένους και συνδικαλιστές του ΟΣΕ, γ) από την παραπομπή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της ΕΕ από την Κομισιόν λόγω μη εκπλήρωσης των υποχρεώσεων της οδηγίας για τη δημιουργία ενιαίου Ευρωπαϊκού Σιδηροδρομικού χώρου (2012/34/ΕΕ), δ) από τον κοινοβουλευτικό έλεγχο της αντιπολίτευσης λίγο πριν το δυστύχημα, με την αμίμητη φράση του Καραμανλή πως «διασφαλίζουμε την ασφάλεια», ε) από την επιστολή παραίτησης του τότε προέδρου της επιτροπής ETCS κ. Χρήστου Κατσιούλη και ζ) από δυσμενέστατες εκθέσεις και συγκριτικές στατιστικές εις ό,τι αφορά την ποιότητα του σιδηροδρομικού μας δικτύου σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Με βάση όλα τα ανωτέρω, είναι πραγματικά αδιανόητο το γεγονός ότι η ΝΔ αποδέχτηκε ξανά τον Καραμανλή στα ψηφοδέλτιά της και ότι ο ίδιος ακόμα και σήμερα παραμένει βουλευτής της εθνικής αντιπροσωπείας, ενώ πιθανώς να πρέπει να ελεγχθεί και η θητεία του κ. Σπίρτζη.

Επιπλέον, σύμφωνα με το πόρισμα ΕΟΔΑΣΑΑΜ, γνωρίζουμε πως ούτε η ΡΑΣ έκανε σωστά τη δουλειά της κατά την έκδοση εξουσιοδότησης ασφαλείας για τον ΟΣΕ. Επιπλέον, σύμφωνα με το ίδιο πόρισμα, αν και τα λάθη του σταθμάρχη αποτέλεσαν έναν από τους αιτιώδεις παράγοντες του δυστυχήματος (η έκθεση σημειώνει ωστόσο ότι ο ίδιος δεν είχε ορθή εκπαίδευση ούτε τυπικά προσόντα και είχε αναλάβει επιπρόσθετο φόρτο εργασίας), αναφέρθηκε με σαφήνεια από τον κ. Παπαδημητρίου, προέδρου της ΕΟΔΑΣΑΑΜ, πως εάν η ολοκλήρωση της σύμβασης 717 είχε ολοκληρωθεί εγκαίρως, όπως προβλεπόταν μέχρι το 2016, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα συστήματα ασφαλείας (ETCS, τηλεδιοίκηση, φωτοσήμανση), τότε το δυστύχημα θα είχε πιθανώς αποτραπεί, με αποτέλεσμα , όπως είπε, «όλοι αυτοί που καθυστέρησαν την 717, και δεν μιλάμε για τους κατηγορούμενους, τα απλά στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ, αλλά μιλάμε για την ανώτερη ηγεσία, έχουν συμβάλει αποφασιστικά στο να σκοτωθούν αυτά τα παιδιά».

Αποεπένδυση και ξεπούλημα του ελληνικού σιδηροδρόμου: Μεταμνημονιακή «προίκα»

Σύμφωνα και πάλι με το πόρισμα ΕΟΔΑΣΑΑΜ, βασικός υποκείμενος παράγοντας του όλου δυστυχήματος και συνολικά της τραγικής σημερινής εικόνας του ελληνικού σιδηροδρόμου από άποψη ασφάλειας και λειτουργικότητας, ήταν η διαχρονική οικονομική αποδυνάμωσή του. Συγκεκριμένα, ο ελληνικός σιδηρόδρομος από το 2009 και έπειτα, κατά την διάρκεια της μνημονιακής εφαρμογής πολιτικών λιτότητας, είχε κακή συντήρηση, όλο και πιο υποβαθμισμένη υποδομή και διαρθρωτική έλλειψη προσωπικού. Το όλο σιδηροδρομικό σύστημα δεν είχε ανακάμψει έως τις αρχές του 2023, ενώ είναι ερώτημα το εάν έχει ανακάμψει έως και σήμερα. Υπενθυμίζεται πως το 2016 – 2017, όπως συνέβη σχεδόν με όλα τα πλουτοπαραγωγικά και άλλοτε κρατικώς μονοπωλιακά assets/νευραλγικές δημόσιες υποδομές της χώρας, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων Ελλάδας, ιδιωτικοποιήθηκε και εξαγοράστηκε από την κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων Ιταλίας (!) Trenitalia για 45 εκατομμύρια ευρώ (αστείο ποσό) κατά τα μνημονιακά προβλεπόμενα. Το 2022, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ μετονομάστηκε σε Hellenic Train. Μέχρι και σήμερα, η εταιρεία δεν έχει προβεί σε αξιόλογες επενδύσεις στο δίκτυο ή τα τρένα, καθώς η ίδια η μητρική ιταλική εταιρεία είναι κεφαλαιακά περιορισμένη, με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν «σαπάκια» στο ελληνικό δίκτυο. Σημειώνεται ότι η Hellenic Train λειτουργεί στο πλαίσιο συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας που έχει υπογράψει με το ελληνικό κράτος.

Ακολουθούν αποδεκτικά γραφήματα της έκθεσης ΕΟΔΑΣΑΑΜ (RL01-2025/EODASAAM, 2025, σελ: 31 – 33) για την απόκλιση Ελλάδος και μέσου όρου κρατών μελών της ΕΕ ως προς την στελέχωση, επένδυση και κόστους συντήρησης:

 

Μπάζωμα, επιχειρησιακό χάος και κοινοβουλευτική κοροϊδία

Μετά το τραγικό γεγονός, ακολούθησε ένα πρωτοφανές ντόμινο παρατυπιών και επιχειρησιακών λαθών: Ο χώρος αντί να «ιεροποιηθεί» για έλεγχο, μπαζώθηκε με τσιμέντο και αλλοιώθηκε, με αποτέλεσμα να χαθούν κρίσιμα στοιχεία, όπως επανεπιβεβαίωσε ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ενώ όπως σημειώνει το ίδιο πόρισμα, η απουσία τοξικολογικών και ιατροδικαστικών εξετάσεων στις σορούς των θυμάτων δημιούργησε σημαντικά κενά στην εξακρίβωση των αιτίων θανάτου.

Επίσης, το πόρισμα της πυροσβεστικής ήταν μάλλον λανθασμένο, όπως δήλωσε ο ίδιος ο ΠΘ δημοσίως σε συνέντευξή του. Είναι κρίσιμο να αναφερθεί πως αμέσως μετά το δυστύχημα το Μέγαρο Μαξίμου απέστειλε τον Τριαντόπουλο, τότε υφυπουργό παρά τω ΠΘ και μετέπειτα Υφυπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, ο οποίος όπως έχει πει δημόσια πήγε εκεί με εντολή «αποκατάστασης» του χώρου. Σημειώνεται ότι προσφάτως ο ίδιος παραιτήθηκε, εν αναμονή επικείμενης προανακριτικής εξεταστικής εις βάρος του για ενδεχόμενο δόλο στην όλη υπόθεση.

Αντίστοιχα, ο πρώην περιφερειάρχης Αγοραστός διώκεται ήδη για παράβαση καθήκοντος για την εμπλοκή του στο μπάζωμα, με τον σύλλογο θυμάτων συγγενών Τεμπών να τον κατηγορεί δημόσια. Μάλιστα, σύμφωνα με ρεπορτάζ που έχουν δημοσιεύσει οι Data Journalists, ο Γραμματέας του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών Ξιφαράς εμπλέκεται επίσης. Παράλληλα, αστυνομικοί έχουν ήδη καταθέσει πως δέχτηκαν πιέσεις την ημέρα του ατυχήματος, κατονομάζοντας πολιτικούς.

Σύμφωνα με τα ευρήματα των ιδιωτικών εμπειρογνωμόνων των οικογενειών καθώς και βάσει του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, η έκρηξη που σημειώθηκε μετά την σύγκρουση των τρένων, που δημιούργησε μια τεράστια πυρόσφαιρα (fireball), δεν οφείλεται σε λάδια μηχανής, όπως επαίρεται η hellenic train και η ίδια η κυβέρνηση, αλλά σε καύσιμη ύλη που παραπέμπει σε καύσιμο (πιθανώς ξυλόλιο). Το οποίο, αν όντως υπήρξε, ήταν πιθανώς αποτέλεσμα παράνομου φορτίου. Αν όλα αυτά δεν έφταναν για να στοιχειοθετήσουν μέγιστη πολιτική ευθύνη, διοικητικό δόλο και γενικότερη μεροληψία στην όλη διαδικασία αποσιώπησης κρίσιμων, κατά τους εμπειρογνώμονες, στοιχείων, αρκεί να δούμε τι έγινε αμέσως μετά: Η κυβερνητική κοινοβουλευτική πλειοψηφία αρνήθηκε την διενέργεια προανακριτικής εξεταστικής και αποδέχτηκε μονάχα την διενέργεια εξεταστικής επιτροπής, όπου σύμφωνα με τον σύλλογο των θυμάτων δεν κλήθηκαν να καταθέσουν μάρτυρες – κλειδιά, ενώ συνολικά η αντιπολίτευση κατήγγειλε την διαδικασία. Το τελικό «πόρισμα» της εξεταστικής, απλώς έβαζε στο κέντρο των ευθυνών το ανθρώπινο λάθος του σταθμάρχη, σε μια προσπάθεια ερμηνείας των εξελίξεων στη βάση ενός… μεθοδολογικού ατομικισμού. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός σε συνέντευξή του στον κ. Σρόιτερ παραδέχτηκε δημόσια πως αυτή η εξεταστική διαδικασία «δεν ήταν η καλύτερη στιγμή της Βουλής»…

Ανεπάρκειες και αναπάντητα ερωτηματικά της Δικαιοσύνης

Φτάνοντας στον τελικό παράγοντα, εκείνον της Δικαιοσύνης, δεν ξέρει κανείς από πού να ξεκινήσει. Από τα χιλιάδες έγγραφα, ηχητικά και συνομιλίες που δεν συμπεριλήφθηκαν στη δικογραφία, με αποτέλεσμα οι συγγενείς των θυμάτων να κάνουν μηνυτήρια αναφορά για αυτό; Στο ότι η εισαγγελία του Αρείου Πάγου σύστηνε ψυχραιμία στους συγγενείς των θυμάτων, ενώ η ευρωπαϊκή εισαγγελία έβγαλε σε χρόνο ρεκόρ σχετικό πόρισμα απαγγέλλοντας κατηγορίες σε 23 μη πολιτικά πρόσωπα, ζητώντας διερεύνηση δύο Ελλήνων υπουργών, την οποία απέρριψε τότε η ελληνική Κυβέρνηση; Τι να πούμε για το γεγονός ότι αστυνομικοί έφοδοι για τον έλεγχο της hellenic train και λοιπών εμπλεκομένων έγινε με… χρόνια καθυστέρησης; Για το γεγονός ότι βίντεο των τρένων εμφανίστηκαν ως δια μαγείας δύο χρόνια μετά (!) από την ελεγχόμενη εταιρεία, εξέλιξη που ο Πρωθυπουργός είχε και πάλι δημόσια… προφητεύσει; Για τον ξαφνικό θάνατο κρίσιμων μαρτύρων και άλλων εμπλεκομένων στην υπόθεση, οι οποίοι ακόμα δεν έχουν λυσιτελώς διαλευκανθεί;
Και όμως, η ίδια η ηγεσία της ελληνικής δικαιοσύνης είναι απασχολημένη στο να απαντά δημοσίως στην… κ. Καρυστιανού, και όχι, επί παραδείγματι, στον Πρωθυπουργό όταν εκείνος δημοσίως αναπαρήγαγε την άποψη ότι δεν υπήρχε παράνομο φορτίο ή μπάζωμα και ότι όποιος αντιδρά στις προβληματικές επιχειρησιακές διαδικασίες είναι συνωμοσιολόγος. Δεν συνιστούν αυτές οι πρακτικές προκατάληψη της δικαιοσύνης από την εκτελεστική εξουσία και άρα παράβαση της θεμελιώδους διάκρισης των εξουσιών; Μάλιστα, η δικαιοσύνη και πάλι άφησε αναπάντητη την προ ημερών συνέντευξη του πρωθυπουργού, ο οποίος πάλι έσπευσε να πει πως μετά την αποκάλυψη των βίντεο, ω του θαύματος, πέφτουν όλες οι κατηγορίες περί συγκάλυψης, λες και είναι ο ίδιος φυσικός δικαστής που αποφασίζει ή λες και η όλη υπόθεση εξαρτάται αποκλειστικά από το δυνητικό παράνομο φορτίο και όχι από τον κυκεώνα αστοχιών, παραλείψεων και επιτελικού δόλου που έχουν καταγραφεί έως σήμερα στην υπόθεση.

Βάσει των προαναφερθέντων, είναι ειλικρινά άξιο απορίας: Τι είναι χειρότερο; Η Κυβέρνηση που τόνιζε τον επιτελικό της συντονισμό να είναι τόσο εγκληματικά ανίκανη που τα κάνει όλα λάθος, διαμορφώνοντας έτσι συνθήκες εξόντωσης πολιτών, ή να είναι πραγματικότητα όλα αυτά για τα οποία την εγκαλεί η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας και ο σύλλογος συγγενών των θυμάτων;

Αναγκαίες δράσεις, προτάσεις και μεταρρυθμίσεις:

Η κοινωνική πλειοψηφία πρέπει να απαιτήσει δομικές μεταρρυθμίσεις ώστε να αποδοθούν ευθύνες και να ενισχυθεί ο ελληνικός σιδηρόδρομος. Καταρχάς, σε πολιτικό επίπεδο, όλοι οι υπεύθυνοι οφείλουν να παραιτηθούν, αν όχι συνολικά η Κυβέρνηση, η οποία έχει πλέον απονομιμοποιηθεί. Ενδεικτικό είναι άλλωστε το πρόσφατο παράδειγμα της Σερβίας. Συνολικά, η αντιπολίτευση πρέπει να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας και να διεξάγει προανακριτική εξέταση (το έχουν ήδη εξαγγείλει ή/και υπονοήσει σε ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας). Δεν αποκλείεται η αναγκαιότητα μελλοντικού Ειδικού Δικαστηρίου στη βάση των τωρινών ή και μελλοντικών δεδομένων για ανώτατα κυβερνητικά στελέχη (πρώην ή νυν).

Σε διοικητικό και εκτελεστικό επίπεδο, το Υπουργείο Μεταφορών πρέπει να εφαρμόσει άμεσα τις συστάσεις ΕΟΔΑΣΑΑΜ, βελτιώνοντας την εποπτεία, τα συστήματα επικοινωνίας και τα πρότυπα ασφαλείας. Το κράτος πρέπει να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους λειτουργίας τέτοιων υποδομών με τις εταιρείες που τις έχουν αναλάβει και να διασφαλίσει την αύξηση σχετικών δαπανών/επενδύσεων ώστε να μειώσει το χάσμα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Εάν χρειαστεί, ελέω ανεπάρκειας των ιδιωτών, το κράτος οφείλει να επανεθνικοποιήσει το σιδηροδρομικό δίκτυο, όπως έγινε προσφάτως στην Αγγλία από την κυβέρνηση των Labour. Τέλος, προτείνεται η δημιουργία ανεξάρτητου σώματος κατά της πολιτικής και επιχειρηματικής διαφθοράς που θα υπάγεται απευθείας στη Βουλή, ιδίως για δημόσιες συμβάσεις έργων υποδομών και λοιπά φαινόμενα διαπλοκής (παρόμοια πρόταση έχει το ΜέΡΑ25).

Σε επίπεδο δικαιοσύνης, η νομοθεσία πρέπει να αυστηροποιηθεί ώστε οι ανακριτικοί/εισαγγελικοί λειτουργοί να υποχρεούνται να συμπεριλαμβάνουν κρίσιμα οπτικοακουστικά στοιχεία στις δικογραφίες τέτοιων υποθέσεων, με την κατάλληλη στήριξη προσωπικού για την έγκαιρη ανάλυσή τους. Πρέπει να επιταχυνθεί η συνολική διαδικασία παραπομπής σε δίκη, ιδίως για τέτοιες περιπτώσεις που άπτονται δημοσίων υποδομών και ενδεχόμενου δόλου συγκάλυψης. Επίσης, η αναθεώρηση του άρθρου 86 για την ευθύνη υπουργών του 2019. που μείωσε τη σύντομη αποσβεστική προθεσμία για την άσκηση ποινικής δίωξης ώστε να εξομοιωθεί με την κοινή παραγραφή αδικημάτων, χρειάζεται περαιτέρω αποσαφήνιση με νομοθετική πρωτοβουλία (την έχει καταθέσει ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά πρέπει να ψηφιστεί από όλους).

Τέλος, στην προσεχή συνταγματική αναθεώρηση της επόμενης κοινοβουλευτικής περιόδου, πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διορισμού της ηγεσίας της Δικαιοσύνης ώστε να γίνεται από το δικαστικό σώμα με εσωτερικές εκλογές για την διασφάλιση της ανεξαρτησίας της, με ταυτόχρονη επιβολή απαγόρευσης ανάληψης άλλου θεσμικού ή δημοσίου αξιώματος μετά την συνταξιοδότηση ανώτατων δικαστικών (παρόμοιες προτάσεις έχει κάνει και το ΠΑΣΟΚ), ώστε να περιοριστούν φαινόμενα διαπλοκής.

*Ο Θεοφάνης Κοτσώνης είναι Πολιτικός Επιστήμονας και Αναλυτής, Μεταπτυχιακός φοιτητής Αναπτυξιακών Οικονομικών, Paris 1 Panthéon-Sorbonne