Τhessaloniki Europride 2024: Έχω υποστεί βία, φοβάμαι να το καταγγείλω

Με πλούσιο προγραμματισμό και ποικίλες παράλληλες δράσεις συνεχίζονται οι εργασίες του Europride 2024 που διοργανώνεται στη Θεσσαλονίκη μέχρι και τις 29 Ιουνίου. Η πολύχρωμη διοργάνωση για την διαφορετικότητα, την ισότητα και την αποδοχή καλύπτει με τις εκδηλώσεις της όλο το φάσμα των θεματικών που θα έλεγε κανείς πως ανήκουν στον πυρήνα κάθε Pride ανά τον κόσμο ενώ μέσα από το συνέδριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο αποτελεί και τον κορμό του προγραμματισμού, το Thessaloniki Europride 2024 δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να ζυμωθεί με θέματα που αφορούν την ορατότητα, τη συμπερίληψη και την καταπολέμηση της βίας.

Σε μία από τις παράλληλες εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκε στο Πάρκο της ΧΑΝΘ, άνθρωποι που μάχονται ενάντια στη ρατσιστική βία και έμφυλη βία και παράλληλα μελετούν το φαινόμενο μίλησαν για τα χαρακτηριστικά του, την καταγραφή των περιστατικών και την ανάγκη δημιουργίας πλαισίου που θα ευνοεί τις καταγγελίες υποστηρίζοντας τα θύματα αντί να τα επανατραυματίζει.

«Ρατσιστική και έμφυλη βία έχουν κοινή βάση: είναι απρόκλητη βία. Τα άτομα στοχοποιούνται για χαρακτηριστικά που δεν θα έπρεπε κανείς να τους ζητάει να τα κρύψουν, είναι συνδεδεμένα με την προσωπικότητα του κάθε ατόμου και άρα το τραύμα που προκαλεί είναι ιδιαίτερα βαθύ», είπε από το βήμα του Συνεδρίου η Γαρυφαλιά Αναστασοπούλου, βοηθός συντονίστρια στο Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, συντονίστρια του πάνελ για τη ρατσιστική και έμφυλη βία στην Ελλάδα.

Έχω υποστεί βία, την αναγνωρίζω;

Αναφερόμενη στην έμφυλη βία, η ερευνήτρια Βάσια Μαδέση μίλησε για το πρόγραμμα Gender Safe, το οποίο αποτελεί συνέχεια του προγράμματος UniSafe και μελέτησε την έμφυλη και τη ρατσιστική βία στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τους ερευνητικούς οργανισμούς.

«Όπως και στην ενδοοικογενειακή βία έτσι και στη βία σε σχολικό ή πανεπιστημιακό περιβάλλον το τραύμα είναι βαθύτερο γιατί αυτά τα περιβάλλοντα συνδέονται με το αίσθημα της ασφάλειας. Το Gender Safe είναι ένα πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο οποίο συμμετέχουν έξι οργανισμοί συνθέτοντας μία διεπιστημονική ομάδα που διεξήγαγε έρευνα σε 46 πανεπιστήμια και ερευνητικούς οργανισμούς, σε 15 χώρες της ΕΕ και την Τουρκία. Το πρόγραμμα αυτό συνεχίζεται μέχρι σήμερα με τη δημιουργία κοινοτήτων που συμπράττουν για την ανταλλαγή καλών πρακτικών και ενδυνάμωση των δικτύων σε θέματα έμφυλης βίας.

Στόχος του προγράμματος είναι να διαμορφωθούν ασφαλή πανεπιστήμια για όλους. Τα μετρήσιμα αποτελέσματα της έρευνας συγκλονίζουν αφού σε περισσότερους από 42 χιλιάδες συμμετέχοντες, οι 2 στους 3 (62%)  δήλωσαν ότι έχουν  υποστεί βία. Από αυτούς, οι ΛΟΑΤΚΙ συμμετέχοντες που δήλωσαν ότι έχουν υποστεί βία ανέρχονται στο 68%.

Σύμφωνα με την έρευνα, το ποστοστό των ατόμων με  πολλαπλές ευαλωτότητες που έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα περιστατικό έμφυλης βίας είναι 70%, ανέφερε η κ. Μαδέση.

Αυτό που προβληματίζει ιδιαίτερα είναι το ποσοστό των καταγγελθέντων περιστατικών έναντι των γεγονότων. Δηλαδή, τα άτομα που προέβησαν σε καταγγελία ήταν ελάχιστα (13%). Αυτό συμβαίνει γιατί αρκετοί, όπως αναφέρει η έρευνα, δεν αναγνωρίζουν αυτό που τους συνέβη ως περιστατικό έμφυλης βίας ή βίας γενικότερα. Παράλληλα, ένα ποσοστό των θυμάτων φοβήθηκε πως αν προβεί σε καταγγελία, δεν θα τους πιστέψουν καθώς δεν είχαν αρκετές αποδείξεις για τα περιστατικά.

Η κ. Μαδέση επισήμανε πως στην Ελλάδα, σε περιβάλλοντα όπως αυτά που εξετάστηκαν στην έρευνα, το πλαίσιο προκειμένου να γίνει μία καταγγελία με ασφαλή τρόπο, που θα εξασφαλίζει την προστασία του θύματος, δημιουργείται μόνο μέσα από μεμονωμένες πρωτοβουλίες.

Η απουσία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου εντείνει την ανασφάλεια και τον φόβο στα θύματα καθώς δεν προστατεύεται η ταυτότητά τους ενώ ευνοεί την υποκαταγραφή ή και την αποσιώπηση των περιστατικών βίας.

«Το πρώτο βήμα είναι να κατανοήσουμε το μέγεθος τους προβλήματος και μετά να δημιουργήσουμε τις προοπτικές για την καταγγελία αλλά και τη δίωξη του ατόμου. Είναι σημαντικό το ίδρυμα να μπορεί να διασφαλίζει τη δυνατότητα να υποβάλλονται ανώνυμες καταγγελίες», επεσήμανε η ερευνήτρια και πρόσθεσε πως «στην Ελλάδα τα επιμέρους άτομα που καταλήγουν να καταγγείλουν ένα περιστατικό βίας είναι ενδυναμωμένα από μόνα τους και προσπαθούν να δημιουργήσουν τους μηχανισμούς που θα έπρεπε να υπάρχουν».

«Ο ρατσισμός ορίζεται από εκείνους που έχουν εξουσία»

Την ανάγκη αναγνώρισης των χαρακτηριστικών των ρατσιστικών εγκλημάτων ως τέτοια και τη διάκρισή τους από τα υπόλοιπα εγκλήματα ανέδειξε από την πλευρά της η δικηγόρος, Κατερίνα Γεωργιάδου.

«Ο ρατσισμός ορίζεται από εκείνους που έχουν εξουσία και καθορίζουν τη σχέση εξουσίας μεταξύ θυτών και θυμάτων. Όταν το θύμα ενός ποινικού αδικήματος επιλέγεται από το δράστη για χαρακτηριστικά όπως φυλή κλπ τότε ο λόγος μιλά για ρατσιστικό έγκλημα», είπε η κ. Γεωργιάδου και συμπλήρωσε πως η διάκριση μεταξύ εγκλήματος και ρατσιστικού εγκλήματος γίνεται σε επίπεδο ποινής αφού «επιβάλλεται επαυξημένη ποινή όταν έχουμε ένα ρατσιστικό έγκλημα».

Προκειμένου να χαρτογραφήσει πρακτικά ορισμένα χαρακτηριστικά των ρατσιστικών εγκλημάτων η κ. Γεωργιάδου αναφέρθηκε εκτενώς σε δύο περιστατικά: Στους αυτόκλητους «σερίφηδες» οι οποίοι με αφορμή τις φωτιές στον Έβρο πέρσι κυκλοφορούσαν με τρέιλερ στην περιοχή και «συνέλαβαν» 13 μετανάστες καθώς και στην τρανσφοβική επίθεση σε βάρος δύο ατόμων, η οποία συνέβη πρόσφατα στην Αριστοτέλους. «Και τα δυο συνέβησαν σε ανοιχτό χώρο και είχε προηγηθεί ρητορική μίσους». Η κ. Γεωργιάδου τόνισε επίσης την ύπαρξη διασύνδεσης μεταξύ του ρατσιστικού εγκλήματος και της ρητορικής μίσους.

«Δεν γνωρίζατε ότι η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη;»

Τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα άτομα με πολλαπλές ευαλωτότητες, όπως οι ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες, ανέδειξε η Σοφία Ζαχαριάδη από την Emantes International LGBTQIA+ solidarity, μία οργάνωση που δημιουργήθηκε από ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες και αλληλέγγυους.

Όπως ανέφερε η κ. Ζαχαριάδη, πολλά ΛΟΑΤΚΙ άτομα που είναι πρόσφυγες ζουν στο περιθώριο, με το 75% να βιώνει διατροφική ανασφάλεια. «Η λύση τους για να βιοπορισθούν είναι η μαύρη εργασία συμπεριλαμβανομένης της σεξεργασίας. Τους ανθρώπους που φέρουν πολλαπλές ταυτότητες το κράτος τους ωθεί εκεί.  Δεν αναγνωρίζονται ως ευάλωτοι».

Παράλληλα, η διαδικασία υποβολής αίτησης για άσυλο είναι διπλά τραυματική καθώς πολλές από τις ερωτήσεις που δέχονται από τις Αρχές κάνουν λόγο για επιλογή σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους. Μία από τις ερωτήσεις που φέρεται να έχουν δεχθεί άτομα που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους λόγο του σεξουαλικού προσανατολισμού τους ή της σεξουαλικής τους ταυτότητας είναι αν γνώριζαν ότι η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη στη χώρα τους και άρα γιατί «επέλεξαν» κάτι τέτοιο. Τέτοιου είδους προσβλητικές και κακοποιητικές ερωτήσεις, πέρα από το ότι επανατραυματίζουν το θύμα κανονικοποιούν τη βία και μεταθέτουν την ευθύνη στο θύτη.

«Το 95% των ανθρώπων που έχουν υποστηριχθεί από την οργάνωση έχουν κακή ψυχολογία», συμπλήρωσε η κ. Ζαχαριάδη.

«Πρέπει να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη της κοινότητας»

Το παρών στην εκδήλωση έδωσε και ο Μιχάλης Λώλης, Διοικητής στο Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας Αττικής, ο οποίος, τόνισε, μεταξύ άλλων πως μία βασική επιδίωξή τους είναι η αντιμετώπιση του φαινομένου της υποκαταγραφής των περιστατικών βίας. «Αυτή τη στιγμή καταγράφεται μόνο 1 στα 5 περιστατικά, κυρίως λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης στις Αρχές», είπε ο κ. Λώλης και συμπλήρωσε πως «πρέπει να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη της κοινότητας. Έχουμε το 11414 που μπορεί να καλέσει κάποιος και να μιλήσει με εξειδικευμένο προσωπικό για αυτά τα θέματα».