Τρίτη και 13: Γιατί θεωρείται γρουσούζικη μέρα

Η Τρίτη θεωρείται γρουσούζικη για τους Έλληνες και τους Ισπανόφωνους λαούς. Όταν συμπίπτει Τρίτη και 13, οι προληπτικοί τη θεωρούν πολύ άτυχη και επικίνδυνη ημέρα. Για τους υπόλοιπους λαούς η γρουσούζικη ημέρα είναι η Παρασκευή και 13.

Στα ισπανικά, η μέρα λέγεται “Martes” και ετυμολογικά προέρχεται από τον Άρη (Mars) που στη ρωμαϊκή παράδοση ήταν ο θεός του πολέμου. Πόλεμος συνεπάγεται θάνατος, που δεν είναι ποτέ καλός οιωνός. Έτσι επικράτησε το ρητό “Τρίτη μην παντρευτείς, μη σαλπάρεις και μη φύγεις από το σπίτι” (En martes, ni te cases ni te embarques). Κάτι ανάλογο ισχύει και στην Ελλάδα, με τους προληπτικούς να αποφεύγουν να αρχίσουν οποιαδήποτε εργασία, να επιχειρήσουν ταξίδι ή να τελέσουν αρραβώνα.

Κατά την ελληνική παράδοση, η Τρίτη θεωρείται γρουσούζικη, καθώς την ημέρα αυτή η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων (Τρίτη 29 Μαΐου 1453). Μπορεί το ημερολόγιο να έδειχνε 29 και όχι 13, αλλά το άθροισμα των ψηφίων του 1453 δίνει 13. Σύμφωνα με τον λαογράφο Νικόλαο Πολίτη (1852-1921), η ερμηνεία αυτή είναι υστερογενής, αφού και οι σύγχρονοι στην Άλωση απέδωσαν την εθνική εκείνη συμφορά στην ολέθρια επίδραση της ημέρας. Μαρτυρία για την πρόληψη αυτή υπάρχει ήδη από το 1164.

Η εξήγηση της δεισιδαιμονίας πρέπει να αναζητηθεί, κατά τον Νικόλαο Πολίτη, σε αστρολογικές προβλέψεις. Βάση αυτών, την Τρίτη κυρίαρχος είναι ο πλανήτης Άρης, ενώ σε κάποια ώρα της ημέρας (η «κακιά ώρα») επικρατεί μαζί με τον πλανήτη Κρόνο. Γι’ αυτό η ώρα αυτή καθίσταται ιδιαίτερα επικίνδυνη. Επειδή, όμως, κανείς δεν μπορεί να την προσδιορίσει, ολόκληρη η Τρίτη αντιμετωπίζεται ως αποφράς ημέρα.

Τη γρουσούζικη ημέρα έχει τιμήσει και ο ελληνικός κινηματογράφος με την κωμική ταινία του 1963, «Τρίτη και 13», στην οποία πρωταγωνιστούσε ο «προληπτικός» Νίκος Σταυρίδης και το «γούρι του», ο Γιάννης Γκιωνάκης.

Ο αριθμός 13

Το 13 θεωρείται κατεξοχήν κακότυχος αριθμός, που σπάει την αρμονία του 12 (12 Θεοί του Ολύμπου, 12 άθλοι του Ηρακλή, 12 φυλές του Ισραήλ, 12 μαθητές του Χριστού, 12 Ιμάμηδες κλπ). Με την προσθήκη του αριθμού 1 σχηματίζεται η αρχή ενός νέου κύκλου. Το άγνωστο, που αντιπροσωπεύει ο αριθμός 13, προκαλεί ανησυχία στους ανθρώπους κι έτσι άρχισαν να το συνδέουν με ατυχή γεγονότα.

Ο αριθμός 13 θεωρείται κακότυχος στον δυτικό κόσμο, σε σημείο που τα ξενοδοχεία συχνά τον παραλείπουν από τις πόρτες των δωματίων ενώ ορισμένες αεροπορικές εταιρείες κάνουν το ίδιο με την αρίθμηση των θέσεων τους.

Παρασκευή και 13

Όσον αφορά την Παρασκευή, που έχει επικρατήσει ως ημέρα γρουσουζιάς στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο και δεν υπάρχει μία σίγουρη εξήγηση. Μια ερμηνεία αφορά ότι προέρχεται από την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307, όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας, ο Φίλιππος ο Γ’, σε συνεργασία με τον Πάπα Κλήμη τον Ε’, εξαπέλυσαν μια άνευ προηγουμένου μαζική σφαγή εναντίον του Τάγματος των Ναϊτών Ιπποτών, που έδρευε στην Ιερουσαλήμ. Άλλοι υποστηρίζουν ότι καθιερώθηκε από την Καινή Διαθήκη, καθώς την Μεγάλη Παρασκευή πέθανε ο Ιησούς.