Χρονιά εκλογικών αναμετρήσεων και πολιτικών εξελίξεων

Αν θελήσουμε να περιγράψουμε τη χρονιά που ξεκινά σε λίγες ημέρες, θα λέγαμε με απόλυτη ασφάλεια ότι το 2023 θα είναι αντικειμενικά έτος μεγάλων πολιτικών εξελίξεων.

Οι εθνικές εκλογές το πρώτο εξάμηνο του έτους και οι περιφερειακές – δημοτικές που ακολουθούν το φθινόπωρο, αποτελούν μείζονα πολιτικά γεγονότα που θα επανασχεδιάσουν τον πολιτικό χάρτη της χώρας όπως αυτός διαμορφώθηκε το 2019. Τα αποτελέσματα των εκλογών θα επηρεάσουν νικητές και ηττημένους, προσδιορίζοντας τους νέους κομματικούς συσχετισμούς που θα γεννηθούν.

Έτσι, μέσα σε ένα περιβάλλον αλλεπάλληλων κρίσεων, οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου θα αναμετρηθούν και θα διεκδικήσουν την ψήφο των πολιτών, μετά από μια δύσκολη τετραετία που ξεκίνησε με την προσδοκία της ολικής επαναφοράς μιας τραυματισμένης από την οικονομική κρίση Ελλάδας και τελειώνει με μια χρονιά παρατεταμένων αβεβαιοτήτων.

Αυτές οι αβεβαιότητες προέρχονται κυρίως από την ενεργειακή κρίση, τον πόλεμο στην Ουκρανία και το συνεχιζόμενο κύμα ακρίβειας με τον επακόλουθο πληθωρισμό, ενώ έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών και την αύξηση του φόβου για έναν νέο κύκλο οικονομικής κρίσης.

Σε αυτό το σπιράλ κρίσεων και αβεβαιοτήτων, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε καθόλου, τα σωρευτικά επακόλουθα που έχουν δημιουργήσει τόσο η πανδημία, μια πρωτοφανής υγειονομική κρίση που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό το πολιτικό περιβάλλον ολόκληρο το προηγούμενο διάστημα, όσο και η παρατεταμένη ένταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη και τον κόσμο ως πολιτικό ζητούμενο είναι και πάλι παρούσα και αυτό δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει. 

Ένα πλέγμα  σημαντικών γεγονότων καθορίζει λοιπόν και το πεδίο των πολιτικών διακυβευμάτων  για το 2023. Διαχείριση κρίσεων, Δημόσια υγεία, Εθνική Ασφάλεια και Άμυνα και πάνω από όλα Οικονομία, θα αποτελέσουν τα σημεία πολιτικής αντιπαράθεσης που θα κρίνουν και το αποτέλεσμα των εκλογών.

Τα πολιτικά κόμματα καλούνται να απαντήσουν στις ανάγκες και στις συνθήκες που δημιουργούν τα γεγονότα. Ανασφάλεια, αβεβαιότητα, φόβος και σε μικρότερο βαθμό θυμός η οργή είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που αναζητούν τις κατάλληλες πολιτικές λύσεις.

Οι πολίτες δεν βιώνουν τις σημερινές συνθήκες με τους όρους που βίωσαν την κρίση της δεκαετίας του ’10. Η πλειοψηφία τους  στην παρούσα  φάση, αναζητάει συνθήκες ασφάλειας. Η ανάγκη για προστασία στο παρόν, προηγείται της ελπίδας για το μέλλον. Το λιγότερο κακό, κυριαρχεί πλέον έναντι του καλύτερου δυνατού. Όλα αυτά, σε έναν κομματικό ανταγωνισμό που τουλάχιστον δημοσκοπικά φαίνεται να είναι στα βασικά του σημεία παγιωμένος.

Πως απαντούν τα τρία βασικά κόμματα σε αυτό το περιβάλλον;

Η Νέα Δημοκρατία και ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίζουν ένα σταθερό δημοσκοπικό προβάδισμα, με μια διακριτή απόσταση ασφαλείας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Κεφαλαιοποίησαν σημαντική πολιτική δύναμη κατά την περίοδο της πανδημίας με κύρια αιχμή την ικανότητα στη διαχείριση των κρίσεων, όχι μόνο της υγειονομικής αλλά και αυτής του Έβρου, η οποία όμως δύναμη σταδιακά καταναλώθηκε. Για το επόμενο διάστημα και μέχρι τις εκλογές, τα βασικά προβλήματα που θα έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση είναι η καταπολέμηση  της ακρίβειας και ο πληθωρισμός, η συνεχιζόμενη ένταση με την Τουρκία, ζητήματα διαφοράς που διεγείρουν αρνητικά αντανακλαστικά, αλλά και το θέμα των υποκλοπών που ναι μεν αξιολογείται χαμηλά στη σημαντικότητα των προβλημάτων,  λειτουργεί όμως υποδόρια, φθείροντας συγκεκριμένους κρίσιμους τομείς της κυβερνητικής αξιοπιστίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας στα τέσσερα χρόνια της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, δεν κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν τις βασικές αιτίες της εκλογικής ήττας του 2019, ούτε και να εκφράσουν πειστικό αντιπολιτευτικό λόγο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκτήσει χαρακτηριστικά πολιτικής ακινησίας και μεγάλης δυσκολίας να συντονιστεί με τις βασικές συνθήκες που δημιουργούσαν οι αλλεπάλληλες κρίσεις της περιόδου. Το μεγάλο τους στοίχημα δεν θα είναι μόνο η μάχη με το χρόνο, η κάλυψη δηλαδή του χαμένου εδάφους, αλλά κυρίως η διατύπωση συγκεκριμένου προγραμματικού λόγου και η εύρεση των πειστικών απαντήσεων στις συνθήκες και τα διακυβεύματα που έχουν ήδη διαμορφωθεί.

Το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ και ο Νίκος Ανδρουλάκης, μετά από την έκρηξη των προσδοκιών που δημιούργησαν οι εσωκομματικές εκλογές πριν ένα χρόνο, μπαίνει σε μια περίοδο σταδιακής φθοράς, ερχόμενο και πάλι αντιμέτωπο με τα βασικά στρατηγικά του διλλήματα. Ο ιδεολογικός προσανατολισμός του κόμματος, η στρατηγική που θα ακολουθήσει απέναντι στη Νέα Δημοκρατία και στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η τραυματική σχέση με το παρελθόν του που έρχεται και πάλι στην επιφάνεια με την υπόθεση Καιλή, εξακολουθούν να αποτελούν τις δύσκολες εξισώσεις του Κινήματος. Η πρόκληση να επανατοποθετηθεί στρατηγικά με όρους μέλλοντος και ανασύνταξης της κεντροαριστεράς, με καθαρή φυσιογνωμία και διακριτή ταυτότητα, θα πρέπει να απαντηθεί άμεσα, αν το ΠΑΣΟΚ θέλει να επανακάμψει ως αυτόνομη και ισχυρή πολιτική δύναμη με ρόλο και μέλλον.

Σε αυτό το σύνθετο πολιτικό παζλ που διαμορφώνεται, δεν θα πρέπει να αγνοούμε την έντονη και ανησυχητική κινητικότητα στο κομμάτι της άκρας Δεξιάς. Η πανδημία αρχικά, ο πόλεμος στην Ουκρανία μετέπειτα, αλλά και η κρίση ακρίβειας, λειτουργούν ως πρώτη ύλη για την ανασύνταξη του ακροδεξιού χώρου και την πιθανή άνοδο των ποσοστών του. Ας μην ξεχνάμε, ότι η απλή αναλογική της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης, μπορεί να ευνοήσει την είσοδο νέων ακροδεξιών σχηματισμών.

Συμπερασματικά και κλείνοντας μια προσπάθεια αποτύπωσης των βασικών πολιτικών χαρακτηριστικών του επόμενου έτους στέκομαι στο μεγάλο ζητούμενο της ασφάλειας, σε όποιο επίπεδο και αν επιλέξουμε να επικεντρωθούμε: έναντι της πανδημίας και παρόμοιων υγειονομικών κρίσεων, έναντι της ακρίβειας και της φθίνουσας αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, έναντι σε κάθε παράγοντα παγκόσμιας αστάθειας (από τον πόλεμο μέχρι την ενεργειακή κρίση). Ασφάλεια. Αυτή θα είναι η λέξη κλειδί και η μείζονα πολιτική πρόκληση για το άμεσο μέλλον. Μένει να δούμε ποια πολιτική δύναμη θα μπορέσει να ενσωματώσει στην ταυτότητά της αυτό το χαρακτηριστικό και φυσικά με ποιους όρους.

*Ο ΗλίαςΤσαουσάκης είναι Πολιτικός επιστήμονας, σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας

Άρθρα σημαντικών προσωπικοτήτων που μοιράζονται σκέψεις και απόψεις για την Ελλάδα και τη θέση της στο μέλλον. Ανακαλύψτε περισσότερα στο αφιέρωμα “2023: Η Ελλάδα Στο Μέλλον”