Δρ. Σταμάτης Κριμιζής: Η πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη θα είναι οικουμενική

*Του Γιάννη Μουρατίδη

Στις αρχές του Δεκέμβρη ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες στον τομέα της εξερεύνησης του διαστήματος βρέθηκε στην Ελλάδα για να εγκαινιάσει τη δράση “Παρατήρηση της Γης από το Διάστημα”, μια συνδιοργάνωση του Corallia με την Hellenic Association of Space Industry.

Στο κεντρικό αμφιθέατρο του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, το οποίο στεγάζεται σε ένα μικρό δάσος μέσα στο κέντρο της Αθήνας, το κοινό που βρέθηκε εκεί στις 7 Δεκεμβρίου, είχε τη δυνατότητα να δει και να ακούσει έναν από τους κορυφαίους επιστήμονες στον τομέα της διαστημικής έρευνας.

Ο Δρ. Σταμάτης Κριμιζής γεννήθηκε το 1938 στη Χίο, όπου έμεινε μέχρι να ολοκληρώσει το Γυμνάσιο. Μετά το θάνατο του πατέρα, ο οποίος ήταν μετανάστης στις ΗΠΑ, συνέχισε τις σπουδές του εκεί και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, όπου το 1961 πήρε πτυχίο στον τομέα της Φυσικής. Στη συνέχεια, ο Δρ Κριμιζής βρέθηκε δίπλα στον πασίγνωστο J. A. Van Allen (ζώνες Van Allen), όπου ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές και έκανε το διδακτορικό του.

Η πρακτική ερευνητική του δράση ξεκίνησε με την αποστολή του Mariner 4, την πρώτη αποστολή της NASA στον Άρη. Έκτοτε, ο Δρ. Κριμιζής έχει συνδεθεί με όλες σχεδόν τις ερευνητικές αποστολές της NASA που έχουν επισκεφθεί το πλανητικό μας σύστημα με τελευταία αυτήν στον Πλούτωνα.

Στο πιεσμένο πρόγραμμα του, βρήκαμε 10 λεπτά να κάνουμε μια συζήτηση, τα οποία ήταν αρκετά για να μας ταξιδέψουν σε νέα σύνορα της διαστημικής εξερεύνησης.

H Χίος εκτός από πολύ καλούς ναύτες, όπως φαίνεται γεννά και αστροναύτες. Με την αποστολή στον Πλούτωνα ολοκληρώνεται η Οδύσσεια σας ή υπάρχει και συνέχεια;

Δρ. Κριμιζής: Δεν θα έλεγα ότι είμαι αστροναύτης, αλλά ναύτης του διαστήματος. Όπως οι πρόγονοι μου ήταν θαλασσινοί, έτσι και εγώ ταξιδεύω σε μια άλλη θάλασσα. Ξεκίνησα με την πρώτη αποστολή της NASA στον Άρη και έτσι ο Πλούτωνας είναι μια φυσική συνέχεια του διαστημικού ταξιδιού στο πλανητικό μας σύστημα. Αν μάλιστα συμπεριλάβουμε και την αποστολή Voyager, στην οποία είχα επίσης συμμετοχή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ταξίδι μου έχει ξεπεράσει πλέον τα όρια του πλανητικού μας συστήματος και έχει επεκταθεί στο διαστρικό χώρο.( http://www.jpl.nasa.gov/interstellarvoyager/)

Επόμενος σταθμός αναμένεται να είναι ο Ήλιος, καθώς συμμετέχω στην αποστολή Solar Probe Plus, η οποία γίνεται από τη NASA σε συνεργασία με το John Hopkins University. Η αποστολή θα κοστίσει 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια και θα μεταφέρει ένα μεγάλο αριθμό από αισθητήρες πιο κοντά στον Ήλιο από οποιαδήποτε προηγούμενη αποστολή. Οπότε αν καταφέρει το σκάφος να επιβιώσει σε θερμοκρασίες που θα φτάνουν τους 1400 βαθμούς Κελσίου, θα μας στείλει πολύτιμες πληροφορίες. Το διαστημικό όχημα της αποστολής αναμένεται να εκτοξευθεί το 2018.( http://solarprobe.jhuapl.edu/)

Ποια είναι η άποψη σας για τη μεγέθυνση της ιδιωτικοποίησης του διαστήματος. Πιστεύετε ότι η NASA και άλλες διαστημικές υπηρεσίες θα μπορέσουν να συνεχίσουν να κατευθύνουν την έρευνα σε τομείς που είναι ωφέλιμοι για το κοινό καλό;

Δρ. Κριμιζής: Πιστεύω ότι η έρευνα του διαστήματος θα παραμείνει κατά κύριο λόγο στα χέρια των κυβερνήσεων. Η εμπορική αξιοποίηση του διαστήματος συμβαίνει ήδη με τους τεχνητούς δορυφόρους και δεν αποκλείεται να επεκταθεί στο μακρινό μέλλον και σε πιο εξωτικές αποστολές, όπως αξιοποίηση ορυκτών ή διαστημικές αποικίες. Η χρήση των δορυφόρων έχει συνεισφέρει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής (μετεωρολογικές προβλέψεις, αεροπλοΐα, ναυσιπλοΐα κ.λπ.), επομένως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι οι εμπορικές δραστηριότητες έχουν κοινωνικό όφελος.

Ωστόσο, δε νομίζω ότι οι επιχειρήσεις αυτές ενδιαφέρονται για τη διαστημική έρευνα, όπως τη βλέπουν σήμερα οι κυβερνητικές διαστημικές υπηρεσίες. Το πιο πιθανό είναι ότι οι κυβερνήσεις θα συνεχίσουν να ανοίγουν το δρόμο προς το διάστημα, με στόχο τη διεύρυνση της γνώσης μας για αυτό, η οποία μεταφράζεται και σε πολύτιμη γνώση για τη ζωή μας στη Γη.

Πιστεύετε ότι μέσα στην ερχόμενη δεκαετία θα δούμε επανδρωμένη αποστολή σε κάποιον πλανήτη;

Δρ. Κριμιζής: Δε νομίζω ότι μια δεκαετία είναι αρκετή για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ο λόγος είναι ότι υπάρχουν βασικά προβλήματα και σε επίπεδο τεχνολογίας, αλλά και σχετικά με την επιβίωση του πληρώματος, Ωστόσο, είναι αρκετά πιθανή μια επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη.

Πιστεύω επίσης ότι όσον αφορά την επανδρωμένη αποστολή προς τον Άρη, θα είναι μια αποστολή, στην οποία θα συμμετέχει όλη η ανθρωπότητα. Η συνεργασία των κρατών είναι η πιο εφικτή λύση για να καλυφθούν οι τεράστιες δαπάνες της αποστολής, αλλά και να ξεπεραστούν τα τεχνολογικά εμπόδια.

Κάποιοι θεωρούν την εξερεύνηση του διαστήματος μια άσκοπη δαπάνη. Τι έχετε να τους απαντήσετε;

Δρ. Κριμιζής: Τα χρήματα που ξοδεύονται για το διάστημα είναι ελάχιστα σε σχέση με τις συνολικές δαπάνες της επιστημονικής έρευνας. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα είναι μόλις το 1/1000 του συνολικού προϋπολογισμού.

Επιπλέον, είναι αποδεδειγμένο ότι το διάστημα προωθεί την εξέλιξη της τεχνολογίας., οπότε η επιστροφή στην οικονομία για κάθε 1 ευρώ που ξοδεύεται στο διάστημα είναι 8 ευρώ στη συνολική οικονομία.

Τα κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικές συσκευές και συστήματα ασφάλειας αυτοκινήτων αξιοποιούν τεχνολογίες που οι διαστημικές αποστολές αξιοποιούσαν στις δεκαετίες 60 και 70. Για παράδειγμα, ο βασικός πομπός ενός κινητού τηλεφώνου προέρχεται από την αποστολή Voyager.

Όπως βλέπουμε άλλωστε, οι διαστημικές αποστολές αρχίζουν ξανά να συγκινούν τον κόσμο και να έλκουν το ενδιαφέρον νέων επιστημόνων σε σχετικούς τομείς έρευνας.