Ένα βίντεο διαφορετικό από τα άλλα: Η θεωρία της εξέλιξης σε κινούμενα σχέδια

Από την εποχή του Δαρβίνου μέχρι σήμερα, η θεωρία της εξέλιξης έχει δεχθεί άπειρες κριτικές και αμφισβητήσεις ή προσθήκες.

Μέσα στο πέρασμα του χρόνου έγινε τραγούδι, βρέθηκε στο επίκεντρο βιβλίων, περιοδικών και κινηματογραφικών ταινιών, έγινε βασικό “θέμα” για video clips,  έγινε και animated video κινουμένων σχεδίων.

Το παραπάνω βίντεο της ομάδας Kurzgesagt, βασίζεται στη θεωρία του Δαρβίνου και στις παρατηρήσεις του θρυλικού Stephen Jay Gould. Ο ίδιος ο Gould άλλωστε έλεγε:

“Η θεωρία της Δημιουργίας είναι μια δογματική θεωρία μιας μειοψηφίας, τα μέλη της οποίας κάνουν πολύ περισσότερο θόρυβο σε σχέση με το τι θα περίμενε κανείς από τα άτομα που αριθμούν”.

Ο Stephen Jay Gould (1941–2002) ήταν ένας παγκοσμίου κύρους εξελικτικός βιολόγος και συγγραφέας περισσότερων από δεκαπέντε πολύ σημαντικών βιβλίων (ανάμεσα στα οποία και το σπουδαίο “Wonderful life”).

Ο ίδιος κατέχει την πρώτη θέση ως συγγραφέας της πιο μακροχρόνιας σειράς επιστημονικών άρθρων, τα οποία δημοσιεύονταν σε μηνιαία βάση στο περιοδικό “Φυσική Ιστορία”.

Ήταν καθηγητής Ζωολογίας στην έδρα Αλεξάντερ Αγκασίζ, (Alexander Agassiz Professor of Zoology) και Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, καθώς επίσης και έφορος της Παλαιοντολογίας (ειδίκευση στα ασπόνδυλα) στο Μουσείο Συγκριτικής Ζωολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου.

Επίσης, υπηρέτησε ως Επισκέπτης Καθηγητής Βιολογίας στην έδρα Βίνσεντ Άστορ (Vincent Astor Visiting Professor of Biology) του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Ζει στη Βοστόνη και στη Νέα Υόρκη.

Ο Gould μαζί με τον Lewntin (1929, βιολόγος και γενετιστής) στο άρθρο τους “The Spandrels of San Marco and the Panglossian Paradigm: A Critique of the Adaptationist Programme”, έκαναν μια σκληρή κριτική της εξελικτικής θεωρίας που στρέφεται γύρω από την προσαρμογή, προτείνοντας μια διαφορετική θεωρία.

Στο άρθρο τους, υποστηρίζουν πως δεν μπορούν όλα τα στοιχεία ή χαρακτηριστικά που εμφανίζονται να εξηγηθούν μέσα από την εξέλιξη και την προσαρμογή, αλλά αντίθετα κάποια στοιχεία που ονομάζουν “spandrels” (τύμπανα) αποτελούν συνεπακόλουθα άλλων επιλογών. Έτσι και τα στοιχεία αυτά αδυνατούν στην πραγματικότητα να νοηματοδοτηθούν από μόνα τους, και μπορούν να αιτιολογηθούν μέσα από άλλα μόνο.

Χρησιμοποιούν το παράδειγμα των τυμπάνων της βασιλικής του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, όπου βρίσκονται διάφορες τοιχογραφίες ευαγγελιστών.

Όπως υποστηρίζουν, παρόλο που -εκ των υστέρων- βρέθηκε χρήση για τα τα τύμπανα, από μόνα τους δεν αποτελούν ουσιαστική αρχιτεκτονική επιλογή, αλλά αντίθετα είναι συνεπακόλουθα της επιλογής στήριξης θόλου σε τόξα. Έτσι και τα τόξα είναι επιφαινόμενο στοιχείο αυτής της επιλογής, ενώ οποιαδήποτε εξελικτική προσέγγιση εξήγησής τους θα ήταν λανθασμένη.

Το 1970, ο Gould αρχίζοντας μια μελέτη για  τα όστρακα των σαλιγκαριών, ανακάλυψε ότι αυτό που τα παμπάλαια ευρήματα έδειχναν, δεν ήταν μια προοδευτικά εξελισσόμενη διαδικασία, αλλά μια σειρά από ξαφνικά άλματα, ακολουθούμενα  από μακρές περιόδους αργής ανάπτυξης.

Αυτή η ανακάλυψη ήταν μια επιβεβαίωση ενός από τους θεμελιώδεις νόμους της  Διαλεκτικής, δηλαδή του νόμου της μετατροπής της ποσότητας σε ποιότητα.

Μεμονωμένες, σχεδόν ασήμαντες αλλαγές συσσωρεύονται η μια πάνω στην άλλη. Σε ένα ορισμένο σημείο η ποσοτική συσσώρευση προκαλεί ένα ξαφνικό άλμα, μια ποιοτική αλλαγή.

Αυτός ο νόμος ισχύει επίσης, στην εξέλιξη της ίδιας της κοινωνίας. Μικρές αλλαγές, μέσα σε μακρές χρονικές περιόδους ξαφνικά οδηγούν σε αιφνίδια επαναστατικά άλματα.

Ο Gould έγραψε πλήθος μελετών και έκφρασε ανοιχτά τις ιδέες του που αντιτίθονταν σε πολλές αναχρονιστικές θεωρίες. Τις ιδέες αυτές τις εκλαΐκευσε και τις έκανε προσιτές σε χιλιάδες αναγνώστες.

“Είμαστε εδώ επειδή κάποια ομάδα ψαριών είχε μία περίεργη ανατομία πτερυγίων που μπόρεσε να μετασχηματιστεί σε πόδια για στεριανά όντα· επειδή η Γη ποτέ δεν πάγωσε ολοσχερώς κατά την εποχή των πάγων· επειδή ένα μικρό και ισχνό πλάσμα, ξεκινώντας στην Αφρική πριν από διακόσιες πενήντα χιλιάδες έτη, έχει καταφέρει, μέχρι στιγμής, να επιβιώσει με νύχια και με δόντια.  Μπορούμε να λαχταρούμε για μία «ανώτερη» απάντηση –αλλά δεν υπάρχει καμία”.

—Stephen Jay Gould (Στήβεν Τζέι Γκούλντ)

Δείτε εδώ αναλυτικά το βιογραφικό και τη δουλειά του Stephen Jay Gould.

Πηγή: Brainpicks.org, t12online.com