Ευλογία ή κατάρα; Ο 68χρονος που θυμάται κάθε μέρα της ζωής του

Τον λένε Bob Petrella. Και είναι ο “Memory Man”, ο “άνθρωπος-μνήμη”. Δεν είναι σούπερ ήρωας της Marvel ή της DC, απλώς… έχει διαγνωσθεί με το σύνδρομο Highly Superior Autobiographical Memory (HSAM). Κοινώς, θυμάται κάθε μέρα της ζωής του μέχρι σήμερα που έχει φτάσει στα 68 του έτη, αλλά και τα γεγονότα που σχετίζονται με τη μέρα αυτή.

Ο κατ’ επάγγελμα κωμικός και τηλεοπτικός παραγωγός, δεν είναι ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο με το σύνδρομο αυτό, αλλά είναι σίγουρα ο πιο διάσημος. Εκτός από τον Petrella, ακόμη 60 εν ζωή άνθρωποι στον πλανήτη έχουν διαγνωσθεί με HSAM.

Ο Petrella θυμάται μάλιστα και δηλώσεις διασήμων από το παρελθόν, ακριβώς όπως τις έκαναν. Για παράδειγμα, τις πρώτες δηλώσεις του Κλίντον μετά το σκάνδαλο με τη Μόνικα Λεβίνσκι στις 26 Ιανουαρίου του 1998. Ή τις αντίστοιχες δηλώσεις του Νίξον στις 17 Νοεμβρίου του 1973. Σήμερα κάνει, μεταξύ άλλων, διαλέξεις δίνοντας συμβουλές για τη βελτίωση της μνήμης.

Ο ίδιος εξετάστηκε το 2008 από ερευνητές του πανεπιστημίου UC Irvine της Καλιφόρνια, και ταυτοποιήθηκε ως ο τέταρτος με HSAM. Από τότε, μετέχει στις έρευνες του πανεπιστημίου μαζί με τους υπόλοιπους που έχουν την ίδια “ευλογία” ή “κατάρα”. Η επιστημονική ομάδα που συνεργάζεται μαζί τους προσπαθεί να χαρτογραφήσει τη μνήμη και τους εγκεφάλους τους, να βρει το πώς μπορούν να θυμούνται τόσες λεπτομέρειες, εκτιμώντας πως θα φτάσουν σε πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης του Αλτσχάιμερ και της αμνησίας.

Όπως έχει δηλώσει ο Petrella, δεν του χρειάζεται να κρατά σημειώσεις σε ημερολόγιο, υπολογιστή ή κινητό τηλέφωνο, αφού όλες οι πληροφορίες αποθηκεύονται στο μυαλό του.

Ανακάλυψε το ταλέντο στο δημοτικό σχολείο όταν περνούσε εύκολα τα τεστ χωρίς να χρειαστεί να κάνει ποτέ επανάληψη του διαβάσματος. “Θυμάμαι καλύτερα τα γεγονότα που με ενδιαφέρουν περισσότερο. Επίσης θυμάμαι όλα τα τηλεφωνά των ανθρώπων που επικοινωνώ. Πριν δυο χρόνια έχασα το κινητό μου, οι περισσότεροι θα είχαν πανικοβληθεί, αλλά εγώ δεν είχα περάσει στην μνήμη του κινητού τα τηλέφωνα αφού τα είχα όλα στην δική μου μνήμη”.

“Στην πραγματικότητα, δεν είναι ότι θυμόμαστε περισσότερα, απλώς δεν ξεχνάμε πράγματα, δεν ξεχνάμε τίποτα”, δήλωσε ο “Memory Man” στο BBC, στην πιο πρόσφατη συνέντευξή του.

“Είναι σαν να ζω διαρκώς σε μια χρονομηχανή και μπορώ να γυρίζω πίσω σε συγκεκριμένες μέρες όποτε θέλω. Ή σε μια συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μου και να τη ξαναζώ. Εντελώς βιωματικά. Είμαι 68 και πολλοί άνθρωποι της ζωής μου έχουν πεθάνει. Όπως ο νεότερος αδερφός μου. Με το σύνδρομο που έχω είναι σαν να μην αισθάνομαι την απώλεια το ίδιο,όπως θα την αισθανόταν οποιοσδήποτε άλλος. Μπορώ να επιστρέψω σε μια μέρα, ή μια χρονική περίοδο, με τον άνθρωπο αυτό”, συμπληρώνει.

“Είναι μια θεραπευτική διαδικασία για εμένα το να ζωντανεύω έτσι τις αναμνήσεις μου. Μπορώ να είμαι πάλι εκεί, μαζί με πρόσωπα αγαπημένα”.

Ο Petrella λέει ακόμη πως οικειοθελώς προσφέρθηκε να συνεργαστεί με την επιστημονική ομάδα. Έγραψε ένα γράμμα, το έστειλε και εκείνοι φυσικά, τον δέχτηκαν. “Ελέγξαμε πολύ προσεκτικά ότι ίσχυαν τα όσα διατεινόταν, γιατί ξέρετε, έρχονται πολλοί που ισχυρίζονται ότι έχουν φοβερή μνήμη αλλά ψεύδονται”, λέει από τη δική του μεριά ο James McGaug, καθηγητής νευρολογίας στο UC Irvine.

“Αυτοί οι άνθρωποι γυρίζουν πίσω και μας περιγράφουν όσα έζησαν, όπως τα έζησαν, όπως εσείς μπορείτε να περιγράψετε όσα κάνατε χθες κι ακόμη καλύτερα. Υπάρχουν περιοχές στον εγκέφαλο που αντιδρούν σε ερεθίσματα πιο γρήγορα, όπως λειτουργεί για παράδειγμα η μηχανή της Google. Όλοι έχουν πληροφορίες στο μυαλό μας αλλά δεν μπορούμε να τις ανακτήσουμε. Όσοι έχουν HSAM έχουν και πρόσβαση στα τμήματα του εγκεφάλου όπου “αποθηκεύονται” οι πληροφορίες από το παρελθόν. Άλλοι δεν μπορούν να το αντέξουν αυτό, δεν αντέχουν να ξαναζούν τις μνήμες τους. Ο Petrella από την άλλη είναι ευτυχής με την κατάστασή του”, αναφέρει ακόμη ο καθηγητής μιλώντας στο αφιέρωμα του BBC.

“Διδάσκω σενάριο και σκηνοθεσία στο κολλέγιο της Σάντα Μόνικα. Στο μάθημα δεν χρειάζομαι σημειώσεις. Διαβάζω κάτι, το απομνημονεύω και μετά το μεταδίδω στους μαθητές μου” καταλήγει ο Bob, ο οποίος επί 50 χρόνια “κρατούσε σημειώσεις” αποτελεσμάτων κολεγιακών αγώνων μπάσκετ και μπασκετμπολιστών στον εγκέφαλό του. Σημειώσεις που φυσικά, μπορεί να επαναφέρει ανά πάσα ώρα και στιγμή, με χαρακτηριστική ευκολία.

“Η μεγαλύτερή μας ικανότητα είναι η μνήμη. Φανταστείτε τα ανθρώπινα όντα να μην είχαν μνήμη. Πολύ απλά, δεν θα ήμασταν άνθρωποι”, καταλήγει ο καθηγητής νευρολογίας, James McGaug.

Η χαρτογράφηση της μνήμης

Αυτό που και ο ίδιος ο Petrella αναφέρει ως τεχνική βελτίωσης μνήμης, είναι το λεγόμενο “παλάτι της μνήμης”. Μια τεχνική που έγινε γνωστή από έρευνα του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Ναϊμέχεν (η σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Neuron”).

Η καλύτερη τεχνική απομνημόνευσης, όπως αποδείχθηκε από τη μελέτη, είναι αυτή που χρησιμοποιείτο ήδη από την αρχαιότητα και συνδέει αυτά που θέλει κανείς να απομνημονεύσει (π.χ. λέξεις), με συγκεκριμένες θέσεις σε ένα μέρος (γι’ αυτό έχει ονομασθεί και “παλάτι της μνήμης”). Οι άνθρωποι φαντάζονται ότι τριγυρνάνε μέσα σε αυτό το μέρος (π.χ. το παλάτι) και ό,τι βλέπουν (π.χ. ένα έπιπλο), αντιστοιχεί σε μια λέξη που απομνημονεύουν.

Πληροφορίες για τη συγκεκριμένη τεχνική μπορεί να βρει κανείς στη διεύθυνση memocamp.com.

Επίσης, η διαρκής επιμόρφωση (πχ εκμάθηση ξένων γλωσσών), η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, οι κοινωνικές επαφές, η συναισθηματική ισορροπία, η σωματική άσκηση, ο επαρκής ύπνος οκτώ ωρών και η διατροφή με τροφές πλούσιες σε βιταμίνες του συμπλέγματος B (γάλα, γιαούρτι, δημητριακά ολικής αλέσεως), μπορούν να βοηθήσουν στην όξυνση της μνήμης. Ακόμη, τροφές που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της μνήμης είναι το μέλι, η ζάχαρη και γενικότερα τα γλυκά, γιατί ανεβάζουν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, η οποία θεωρείται το κύριο καύσιμο του εγκεφάλου.

Μπόνους, ένα “παιχνίδι όξυνσης μνήμης”.

Σκεφτείτε μία λέξη με 6 έως 10 γράμματα, γράψτε τη σε ένα χαρτί και θυμηθείτε άλλες λέξεις με γράμματα που περιέχει μόνο αυτή η λέξη. Μέσα σε ένα λεπτό προσπαθήστε να βρείτε 18 με 20 λέξεις.

Παράδειγμα: Eπισήμανση.

Απάντηση: Μάνη, επίσημα, σήμα, άνιση, μίμηση, πείσμα, σήμανση, σημεία, σημασία, σησάμι, ηνία, μανία, μίση, πίσσα, ίση, ίσα, αν, σαν, αίμα κλπ.