Λυρίδες: Τα πρώτα “πεφταστέρια” της άνοιξης

Οι Λυρίδες είναι μια βροχή διαττόντων (μετεώρων) που διαρκεί από τις 16 Απριλίου έως τις 26 Απριλίου κάθε χρόνο. Το ακτινοβόλο σημείο τους βρίσκεται στον αστερισμό Λύρα, κοντά στον φωτεινότερο αστέρα αυτού του αστερισμού, τον α Λύρας (κοινώς Βέγας). Η κορύφωση τους παρατηρείται συνήθως γύρω στις 22 Απριλίου κάθε χρόνο.

Η πηγή της βροχής διαττόντων είναι τα απομεινάρια που προέρχονται από τον μεγάλης περιόδου κομήτη C / 1861 G1 Thacher. Οι Λυρίδες του Απριλίου αποτελούν την ισχυρότερη ετήσια βροχή μετεώρων από χαλάσματα κομήτη μεγάλης περιόδου, γεγονός που οφείλεται στο ότι, σε σχέση με άλλους παρόμοιους κομήτες μεγάλης περιόδου (200–10.000 χρόνια), ο συγκεκριμένος έχει σχετικά μικρή τροχιακή περίοδο περίπου 415 ετών. Οι Λυρίδες έχουν παρατηρηθεί και αναφερθεί από το 687 π.Χ.. Καμία άλλη μοντέρνα βροχή διαττόντων δεν έχει καταγραφεί από τόσο παλιά στο παρελθόν.

Ο μύθος και η ιστορία

Η Λύρα που είδαμε παραπάνω είναι ένας αστερισμός γνωστός από την εποχή του Πτολεμαίου, που είναι αμφιφανής από την Ελλάδα. Είναι μικρός σε έκταση για την ακρίβεια ο 52ος σε μέγεθος μεταξύ των 88 επίσημων αστερισμών. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 90° Βόρεια και 42° Νότια. Η Λύρα, που ξεκινά από το βόρειο πόλο, περιτριγυρίζεται από τους αστερισμούς του Δράκοντα, του Ηρακλή, της Αλώπεκος και του Κύκνου. Η Λύρα μπορεί να είναι μικρός αστερισμός, αλλά ο κύριος αστέρας της, ο Βέγας, είναι ένας από τους λαμπρότερους του ουρανού. Να θυμίσουμε ότι ο Βέγας θα είναι ο βόρειος πολικός αστέρας σε 13727 χρόνια, όταν η απόκλισή του θα είναι +86°14′, όπως ήταν και το 12.000 π.Χ., λόγω της μετάπτωσης των ισημεριών.

Η Λύρα πήρε την ονομασία της από το γνωστό έγχορδο μουσικό όργανο, πολύ γνωστό για τη χρήση του κατά την Κλασσική Αρχαιότητα. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ο νεαρός θεός Ερμής δημιούργησε τη λύρα από μεγάλο όστρακο χελώνας, το οποίο το κάλυψε με δέρμα ζώου και κέρατα αντιλόπης. Οι λύρες ταυτίζονταν με τις λεγόμενες απολλώνιες αρετές της μετριοπάθειας και της ψυχικής ισορροπίας, κι έτσι έρχονταν σ’ αντίθεση με τους Διονυσιακούς αυλούς που αντιπροσώπευαν την έκσταση και τους οργιώδεις εορτασμούς.

Πότε θα είναι ευκρινέστερο το φαινόμενο

Η βροχή κορυφώνεται από το βράδυ της 22ας Απριλίου και το πρωί της 23ης Απριλίου. Οι μετρήσεις κυμαίνονται συνήθως από 5 έως 20 μετέωρα ανά ώρα, περίπου 10 κατά μέσο όρο. Ως αποτέλεσμα της φωτορύπανσης, οι παρατηρητές στην ύπαιθρο μπορούν να δουν περισσότερα από τους παρατηρητές σε μια πόλη.
 

Νύχτες χωρίς φεγγάρι επιτρέπουν την παρατήρηση περισσότερων μετεώρων. Οι Λυρίδες του Απριλίου έχουν συνήθως φαινόμενο μέγεθος περίπου +2. Ωστόσο, ορισμένα μετέωρα μπορεί να είναι πιο φωτεινά, γνωστά ως “βολίδες “. Αυτά ρίχνουν σκιές για ένα δευτερόλεπτο και αφήνουν πίσω τους καπνίζοντα ίχνη θραυσμάτων που διαρκούν αρκετά λεπτά.

Περιστασιακά, η βροχή εντείνεται όταν οι πλανήτες κατευθύνουν το ίχνος χαλασμάτων του κομήτη στην πορεία της Γης, ένα γεγονός που συμβαίνει περίπου μία φορά κάθε 60 χρόνια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα ξέσπασμα μετεώρων. Το ίχνος σκόνης του κομήτη έχει ολοκληρώσει μία τροχιά, δηλαδή απελευθερώθηκε κατά την επιστροφή του κομήτη πριν από την τρέχουσα επιστροφή του 1862. Αυτός ο μηχανισμός αντικαθιστά παλαιότερες πεποιθήσεις σύμφωνα με τις οποίες τα ξεσπάσματα μετεώρων οφείλονταν σε ένα σύννεφο σκόνης που κινείται σε τροχιά 60 ετών.Το 1982, ερασιτέχνες αστρονόμοι μέτρησαν 90 Λυρίδες ανά ώρα κατά την κορύφωση και παρόμοια νούμερα παρατηρήθηκαν και το 1922. Μια ισχυρότερη βροχή έως και 700 μετέωρων ανά ώρα εμφανίστηκε το 1803. Ένα ακόμα τέτοιο ξέσπασμα, το παλαιότερο γνωστό, καταγράφηκε στις 23 Μαρτίου του 687 π.Χ. ( Ιουλιανό ημερολόγιο). Τέλος σημειώνουμε οτι ο κομήτης Θάτσερ θα ξαναπεράσει κοντά από τη Γη το 2276 καθώς η τροχιά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί περίπου 415 χρόνια. Υπομονή μέχρι τότε…