Νόμπελ Χημείας στους Σοβάζ, Στόνταρτ και Φερίνγκα

Οι Ζαν-Πιερ Σοβάζ (Jean-Pierre Sauvage), Ζ. Φρέιζερ Στόνταρτ (J. Fraser Stoddart) και Μπέρναρντ Λ. Φερίνγκα (Bernard L. Feringa) βραβεύονται με το Νόμπελ Χημείας για «τον σχεδιασμό και τη σύνθεση μοριακών συσκευών» ή νανοσυσκευών.

Ο Jean-Pierre Sauvage είναι Γάλλος χημικός καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Στραβούργου.  Ο Sir J. Fraser Stoddart είναι Βρετανός επιστήμονας, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Northwestern των ΗΠΑ, ενώ ο Bernard L. Feringa εργάζεται στο ολλανδικό πανεπιστήμιο του Χρόνινγκεν.

Ανέπτυξαν μόρια με ελέγξιμες κινήσεις, τα οποία μπορούν να επιτελέσουν ένα έργο, όταν προστίθεται ενέργεια

«Ανέπτυξαν μόρια με ελέγξιμες κινήσεις, τα οποία μπορούν να επιτελέσουν ένα έργο, όταν προστίθεται ενέργεια», αναφέρει η Ακαδημία στην ανακοίνωση του βραβείου το οποίο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 8 εκατ. σουηδικών κορωνών (931.000 δολάρια).

Ο μοριακός κινητήρας βρίσκεται σήμερα στο ίδιο στάδιο που ήταν ο ηλεκτρικός κινητήρας στη δεκαετία του 1830, όταν οι επιστήμονες παρουσίαζαν μανιβέλες και ρόδες

«Ο μοριακός κινητήρας βρίσκεται σήμερα στο ίδιο στάδιο που ήταν ο ηλεκτρικός κινητήρας στη δεκαετία του 1830, όταν οι επιστήμονες παρουσίαζαν μανιβέλες και ρόδες, χωρίς να ξέρουν πως αυτό θα οδηγήσει στα ηλεκτρικά τρένα, στο πλυντήριο, στους ανεμιστήρες και στα μίξερ», προσθέτει.

Σε κάποια στιγμή οι μικροσκοπικές αυτές συσκευές «είναι πολύ πιθανό να χρησιμοποιηθούν στην ανάπτυξη αντικειμένων όπως τα νέα υλικά, οι δέκτες και τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας», προσθέτει η επιτροπή του Νόμπελ.

Η επανάσταση της νανοτεχολογίας

Η μοριακές συσκευές ή νανοσυσκευές είναι μια σειρά από διακριτά μοριακά εξαρτήματα τα οποία προκαλούν σχετική μηχανική κίνηση, ως αντίδραση σε κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα. Ο όρος αυτός είναι ιδιαίτερα συνηθισμένος στην νανοτεχνολογία όπου μια σειρά από ιδιαίτερα σύνθετες μοριακές μηχανές επιστρατεύονται ώστε να παρέχουν ένα μοριακό συναρμοστή.

Οι τρεις βραβευμένοι με Νόμπελ επιστήμονες ανέπτυξαν τις πιο μικροσκοπικές μηχανές του κόσμου, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να εκτελούν μια αποστολή, όταν τροφοδοτούνται με ενέργεια. Η σμίκρυνση της τεχνολογίας, σημειώνουν στο δελτίο Τύπου του σουηδικού οργανισμού, μπορεί να φέρει την επανάσταση.

Το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή έκανε ο Γάλλος χημικός Sauvage, το 1983, όταν κατάφερε να ενώσει δύο μόρια σε σχήμα δακτυλίου ώστε να σχηματίσουν μια αλυσίδα. Συνήθως, τα μόρια συνδέονται με πιο ισχυρούς δεσμούς, όπου και μοιράζονται ηλεκτρόνια, όμως σε μια αλυσίδα ενώνονται με πιο χαλαρούς δεσμούς και καταφέρνουν έτσι να εκτελούν αποστολές, αφού τα μέρη της μπορούν να κινηθούν σχετικά μεταξύ τους.

Το δεύτερο βήμα προς την επανάσταση της νανοτεχνολογίας έγινε από τον Βρετανό Stoddart που το 1991, εξέλιξε ένα rotaxane, ένα μηχανικά ανταποκρινόμενο μοριακό οικοδόμημα αποτελούμενο από μόρια σε σχήμα “αλτήρα”. Πέρασε ένα μοριακό δαχτυλίδι μέσα σε έναν μοριακό άξονα και κατάφερε να δείξει πως το δαχτυλίδι μπορούσε να κινηθεί κατά μήκος του άξονα.

Το τρίτο αποφασιστικό βήμα προς την εξέλιξη της τεχνολογίας αυτής ήρθε από τον Ολλανδό Bernard L. Feringa, τον πρώτο επιστήμονα που ανέπτυξε μια μοριακή μηχανή το 1999. Κατάφερε να θέσει σε κίνηση μια μοριακή στρογγυλή λεπίδα που περιστρέφεται συνεχώς προς την ίδια κατεύθυνση.

Δείτε τη στιγμή της ανακοίνωσης:

Το Νόμπελ Χημείας απονέμεται σε επιστήμονες για τη συνεισφορά τους στο χώρο αυτό της επιστήμης. Η διαθήκη του Σουηδού εφευρέτη Άλφρεντ Νόμπελ ίδρυσε τα βραβεία το 1895. Τα βραβεία στη Φυσική, στη Χημεία, στη Φυσιολογία ή Ιατρική, στη Λογοτεχνία και στην Ειρήνη για πρώτη φορά απονεμήθηκαν το 1901.Το σχετικό Βραβείο στις Οικονομικές Επιστήμες της Τράπεζας της Σουηδίας στη Μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ δημιουργήθηκε το 1968. Μεταξύ 1901 και 2012, τα Βραβεία Νόμπελ και το Βραβείο Οικονομικών Επιστημών απονεμήθηκαν 555 φορές σε 856 άτομα και οργανισμούς. Με μερικούς να έχουν λάβει το Βραβείο Νόμπελ περισσότερες από μία φορά, αυτό κάνει ένα σύνολο 835 ατόμων και 21 οργανισμών.