Πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος

Τι σημαίνει «εγκεφαλική λειτουργία» και πώς ορίζεται αυτή; Κατά πόσο αυτό που ορίζουμε ως εγκεφαλική λειτουργία αφορά μόνο τις σκέψεις μας και κάθε άλλη διεργασία του μυαλού μας; Μέσα από το βιβλίο “Seven and a Half Lessons About the Brain” της καθηγήτριας νευροεπιστήμης και ψυχολογίας, Lisa Fieldman Barrett, δίνονται απαντήσεις σε ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ανθρωπότητας: Τι πραγματικά συμβαίνει μέσα στο κεφάλι μας.

Παραισθήσεις και εμπειρίες

Διαβάζουμε μέσα από την αναδημοσίευση αποσπασμάτων του βιβλίου της Barrett πως ο εγκέφαλος μας προβλέπει κάθε μας κίνηση. Τι σημαίνει άραγε αυτό; Η ίδια εξηγεί: «Οι καθημερινές μας εμπειρίες γεννιούνται μέσα από προσεκτικά ενορχηστρωμένες παραισθήσεις, που ορίζονται από τον κόσμο που μας περιβάλλει και τις σωματικές μας λειτουργίες.

Οι παραισθήσεις αυτές συναρμολογούνται μέσα στον εγκέφαλο μας και δημιουργούν τις εμπειρίες μας και καθοδηγούν τις πράξεις μας. Αυτός είναι ο φυσιολογικός τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος μας μεταφράζει τα σήματα που εκπέμπει το σώμα μας και παράλληλα επεξεργάζεται τα ερεθίσματα του έξω κόσμου (γνωστά και ως «τα δεδομένα των αισθήσεων» και σχεδόν ποτέ δεν αντιλαμβανόμαστε πώς αυτοί οι μηχανισμοί λειτουργούν»

Τι σημαίνει «αντιδρώ σε κάτι που μου συμβαίνει»

Στην πραγματικότητα η έννοια της αντίδρασης ενός ανθρώπου σε κάτι που του συμβαίνει μια δεδομένη χρονική στιγμή, είναι κάτι περισσότερο από μια κίνηση που ενδεχομένως προέρχεται από κάποια σκέψη. Ο εγκέφαλος μας λαμβάνει ένα εξωτερικό ερέθισμα και αυτόματα στρέφεται προς μια βάση δεδομένων» που απαρτίζεται από τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις της ζωής μας, ώστε να κατασκευάσει την προσωπική μας αντίληψη. Αυτή η βάση παίρνει πληροφορίες και από τους μηχανισμούς που ορίζουν τη λειτουργία της καρδιάς, των πνευμόνων, του μεταβολισμού, του ανοσοποιητικού μας συστήματος και κάνει τις ανάλογες προσαρμογές.

«Τις περισσότερες φορές οι πράξεις μας βασίζονται σε προβλέψεις που κάνει ο εγκέφαλος μας βάζει του μηχανισμού που διαμορφώνει τις αντιλήψεις μας, όχι τόσο στις εμπειρίες του έξω κόσμου και στο πως αυτές αναπτύσσονται» αναφέρει η Barrett και συμπληρώνει: «οι προβλέψεις αυτές μετατρέπουν ακτίνες φωτός σε αντικείμενα που βλέπουμε, μετατρέπουν αλλαγές στην πίεση του αέρα σε ήχους που αναγνωρίζουμε και χημικά ίχνη και σε μυρωδιές και γεύσεις. Οι προβλέψεις μας βοηθούν να διαβάζουμε τις χαρακιές σε ένα κομμάτι χαρτί και να τις αντιληφθούμε σαν γράμματα, λέξεις και ιδέες».

Ναι, αλλά τι συμβαίνει με τα συναισθήματα;

Στο πρώτο της βιβλίο, ‘How Emotions Are Made’, η Linda Barrett, εξηγεί πως μια παρόμοια διαδικασία συμβαίνει και με το πως αναπτύσσονται τα συναισθήματά μας. Ο θυμός ή το άγχος, φαινομενικά προκαλούνται από εξωγενείς παράγοντες, στην πραγματικότητα όμως, συμβαίνει κάτι τελείως διαφορετικό: «τα συναισθήματα δεν μας συμβαίνουν, δεν ξεσπούν σε ‘μας, αλλά προκαλούνται από εμάς, από τον εγκέφαλό μας, βάσει των ατομικών αναγκών μας» εξηγεί η Barrett.

Όσο περισσότερο αποκτούμε αντίληψη για τα συναισθήματά μας, τόσο πιο εύκολα ο εγκέφαλός μας μπορεί να νιώσει και να δράσει έγκαιρα ως προς το κάθε γεγονός που του συμβαίνει. Μιλάμε συχνά για το πως θα «διαχειριστούμε» τα συναισθήματά μας, αφού αυτά εμφανιστούν (πχ πώς θα αντιδράσεις αν δεις τον/την πρώην σου στο Χ μέρος), αλλά αυτό που πραγματικά έχει μια ωφέλεια για τον κάθε άνθρωπο, είναι το κατά πόσο κατανοεί την φύση κάθε συναισθήματος του και την ένταση με την οποία το εκδηλώνει. Η ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη προετοιμάζει κάθε άτομο για την διαχείριση κάθε επίπονου (και μη) γεγονότος που μπορεί να του συμβεί εκεί έξω.

Το ανθρώπινο σώμα on a budget

Η πιο σημαντική δουλειά του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν είναι το να παράγει σκέψεις, να βλέπει, ή να κάνει οτιδήποτε σε εμάς μοιάζει ως ανθρώπινο. Η πιο σημαντική του δουλειά είναι το να ρυθμίζει το σώμα μας, βάσει όλων των φυσικών, νοητικών και αισθητικών πληροφοριών που λαμβάνει διαρκώς. Η διαδικασία κατά την οποία ο εγκέφαλος μας μαθαίνει να προσδοκά τις ανάγκες του σώματός μας και να τις ικανοποιεί εγκαίρως, ονομάζεται αλλόσταση.

Η γλυκόζη, το οξυγόνο, το νάτριο είναι μερικά από τα (άπειρα) στοιχεία που καλείται να διαχειριστεί το σώμα μας μέσα από το «αρχηγείο» του εγκεφάλου, ώστε να είμαστε ελεύθεροι να πράττουμε, να σκεφτόμαστε, να γνωρίζουμε νέους ανθρώπους και να φτάνουμε με ασφάλεια ακόμα ως την τεκνογονία. Εν τέλει όντως, το ανθρώπινο σώμα και δη ο εγκέφαλος, είναι ένας πραγματικός υπολογιστής, που δουλεύει με CPU, με μνήμη RAM, με επεξεργαστή, με CD-ROM και δισκέτες που τον πλημμυρίζουν καθημερινά με δεδομένα. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση, πιθανότητα αντικατάστασης όπως αυτή που κάνουμε στους προσωπικούς μας υπολογιστές, δεν προβλέπεται.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.