Βουβωνική πανώλη: Τι είναι και πώς θεραπεύεται – Ξυπνά ο εφιάλτης του “Μαύρου Θανάτου”;

Την ώρα που η μάχη με τον κορονοϊό μαίνεται παγκοσμίως, η χώρα που εμφάνισε τα πρώτα κρούσματα της νόσου, τώρα απειλείται από την εξάπλωση μιας άλλης, με επίκεντρο του συναγερμού, όχι την Ουχάν αυτή τη φορά, αλλά μία πόλη της Εσωτερικής Μογγολίας. Ένας βοσκός από την πόλη Μπαγιανούρ τέθηκε σε καραντίνα όταν διαγνώστηκε θετικός στη νόσο με την κατάστασή του να είναι σταθερή και τις κινεζικές αρχές να εκδίδουν προειδοποίηση επιπέδου 3, το δεύτερο δηλαδή χαμηλότερο σε μία κλίμακα τεσσάρων, απαγορεύοντας το κυνήγι και την κατανάλωση κρέατος.

Ο εντοπισμός κρούσματος προκάλεσε ανησυχία και ενεργοποίησε τις κινεζικές αρχές, την ώρα που το τραγικό και τρομακτικό “ιστορικό” της πανώλης, σε συνδυασμό, τόσο με την πρόσφατη απειλή της τον Νοέμβριο του 2019 (πάλι στην Κίνα) αλλά και με την περίοδο που διανύουμε επιτάσσουν να εξετάσουμε τι ακριβώς είναι η βουβωνική πανώλη, πώς μεταδίδεται αλλά και πώς θεραπεύεται.

Αίτια, συμπτώματα και θλιβερή προϊστορία

Όσο κι αν νομίζαμε ότι η βουβωνική πανώλη έχει εκλείψει (ειδικά στην Ευρώπη), δεδομένου και ότι η πρόληψη αλλά και η θεραπεία έχουν οδηγήσει στον περιορισμό της εδώ και αρκετά χρόνια, η νόσος δεν έχει εξαλειφθεί, αντιθέτως συνεχίζει να “ζει” και να μαστίζει αρκετές χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Νότιας Αμερικής (Κονγκό, Μαδαγασκάρη, Ινδία, Περού τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα).

Η βασική και -ζωτικής σημασίας- διαφορά σε σχέση με τα πρότερα χρόνια και δη στη διάρκεια του 14ου αιώνα όπου ο λεγόμενος “Μαύρος Θάνατος” είχε προκαλέσει περίπου 50 εκατομμύρια θανάτους σε Αφρική, Ασία και Ευρώπη, είναι ότι πλέον η επιστήμη έχει καταφέρει να ερευνήσει αρκετά τη βουβωνική πανώλη, γνωρίζοντας από τι προκαλείται αλλά και πώς θεραπεύεται, αφού αν η θεραπεία είναι έγκαιρη τότε η θνητότητα περιορίζεται αισθητά, πράγμα που τόνισε και ο Δρ Shanti Kappagoda, γιατρός μολυσματικών ασθενειών στο Stanford Health Care: “Σε αντίθεση με τον 14ο αιώνα, έχουμε τώρα μια κατανόηση για το πώς μεταδίδεται αυτή η ασθένεια. Ξέρουμε πώς να το αποτρέψουμε. Είμαστε επίσης σε θέση να θεραπεύουμε ασθενείς που έχουν μολυνθεί με αποτελεσματικά αντιβιοτικά”.

Η βουβωνική πανώλη είναι η μία από τις τρεις μορφές της πανώλης (πνευμονική και σηψαιμική οι άλλες δύο) και αποτελεί λοιμώδη νόσο που προκαλείται από προκαλείται από το βακτήριο “yersinia pestis” (βακτηριακή λοίμωξη), ενώ μεταδίδεται στον άνθρωπο από ψύλλους που βρίσκονται σε μολυσμένα ποντίκια, ή απευθείας από τα ίδια τα μολυσμένα τρωκτικά (ποντίκια) ή ακόμη και από τους ίδιους τους ανθρώπους που είναι φορείς της νόσου.

Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται από 1 ως 6 μέρες από τη στιγμή που ένας άνθρωπος θα προσβληθεί, ενώ αυτά κυρίως είναι πρησμένοι λεμφαδένες που συνοδεύονται από αδυναμία, ρίγη, πονοκεφάλους ή πυρετό.

Ο “Μαύρος Θάνατος” του 14ου αιώνα ήταν το πλέον θανατηφόρο χτύπημα της πανώλης, αλλά όχι το μοναδικό, αφού ως νόσος γενικότερα έχει πλήξει την ανθρωπότητα σε πολλές ακόμη περιόδους, όπως:

542 – Η πανώλη του Ιουστινιανού (όσο ήταν Αυτοκράτορας) άρχισε στην Αίγυπτο.

610 – Η πανώλη φτάνει στην Κίνα, περνώντας από τη Μέση Ανατολή στην Περσία (Ιράν) και στην Ινδία.

1330 – Οι Μογγόλοι επιδρομείς μεταναστεύουν δυτικά, φέρνοντας την πανώλη μαζί τους.

1347 – Η δεύτερη πανδημία πανώλης, ο Μαύρος Θάνατος, σαρώνει τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη

1665 – Η μεγάλη Πανώλη πλήττει το Λονδίνο. Ανακόπτεται από τη Μεγάλη Πυρκαγιά που το 1666 έκαψε σχεδόν όλη τη πόλη

1721 – Η δεύτερη πανδημία εξασθενεί τελικά στη Γαλλία. Συνεχίζεται όμως στη Μέση Ανατολή.

1855 – Τρίτη πανδημία πανώλης ξεσπάει στην Κίνα. Το 1890 απομονώνεται το βακτήριο και αναπτύσσεται φτο εμβόλιο.

1900 – Επιδημία εννέα ετών στο Σίδνεϊ και στο Σαν Φρανσίσκο. Σβήνει όταν εξοντώνονται οι αρουραίοι.

1960 – Το Βιετνάμ γίνεται η κυριότερη εστία μόλυνσης, ιδίως κατά τον πόλεμο με τις ΗΠΑ.

Το τελευταίο τρομακτικό ξέσπασμα ήταν στο Λονδίνο το 1665, όπου έχασε τη ζωή του περίπου το ένα πέμπτο των κατοίκων της πόλης, το 2017 υπήρχαν πάνω από 300 περιπτώσεις στη Μαδαγασκάρη, ενώ μόλις τον περασμένο Μάιο ένα ζευγάρι από τη Μογγολία είχε πεθάνει από βουβωνική πανώλη μετά από κατανάλωση ωμού νεφρού μαρμότας.

Θεραπεία και πρόληψη

Η βουβωνική πανώλη ήταν και συνεχίζει να είναι μία θανατηφόρος νόσος, ωστόσο η πρόληψη και η θεραπεία έχουν μειώσει πάρα πολύ τα επίπεδα θνητότητας. Μπορεί να θεραπευτεί χάρη στα αντιβιοτικά, ενώ υπάρχει και εμβόλιο κατά της Πανώλης, αυτό ωστόσο δεν αναιρεί την εύκολη μετάδοση και την επικινδυνότητά της, πολλώ δεν αν δεν υπάρχει έγκαιρη θεραπεία.

Είναι πολύ σημαντικό να διαγνωστεί άμεσα ώστε να είναι γρήγορη η θεραπεία, η οποία θα πρέπει ξεκινήσει ακόμη και αν δεν έχουν εμφανιστεί τα συμπτώματα, σε περίπτωση που κάποιος άνθρωπος έχει βρεθεί κοντά σε κρούσμα. Τα αντιβιοτικά περιέχουν δραστικές ουσίες (Σιπροφλοξασίνη, Δοξυκυκλίνη, Γενταμικίνη, Λεβοφλοξακίνη) ΚΑΙ η θεραπεία είναι συνήθως αποτελεσματική, με τους ασθενείς να θεραπεύονται σε διάστημα 1-2 εβδομάδων.