“Ξύπνησε” μαύρη τρύπα ίση με 1 εκατ. φορές τη μάζα του ήλιου

Η μυστηριώδης λάμψη ενός πολύ μακρινού γαλαξία εντοπίστηκε στην καρδιά του αστρικού συστήματος και στην ξαφνική αφύπνιση μίας γιγάντιας μαύρης τρύπας, με 1 εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη μάζα από τον ήλιο.

Μετά από δεκαετίες παρατηρήσεων δεν εντοπίστηκε τίποτα αξιοσημείωτο για τον μακρινό γαλαξία στον αστερισμό της Παρθένου, αλλά αυτό άλλαξε στα τέλη του 2019, όταν οι αστρονόμοι παρατήρησαν μια δραματική αύξηση της φωτεινότητάς του που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι παρακολουθούν αλλαγές που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ πριν, με τη μαύρη τρύπα στον πυρήνα του γαλαξία να δίνει ένα ακραίο κοσμικό σόου φωτός, καθώς τεράστιες ποσότητες υλικού πέφτουν στο εσωτερικό της.

“Ανακαλύψαμε αυτή την πηγή τη στιγμή που άρχισε να παρουσιάζει αυτές τις μεταβολές στη φωτεινότητα”, δήλωσε η Δρ Paula Sánchez-Sáez, μόνιμη αστρονόμος στην έδρα του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου στο Garching της Γερμανίας. “Είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε αυτό σε πραγματικό χρόνο”.

Ο γαλαξίας, ο οποίος φέρει την εντυπωσιακή κωδική ονομασία SDSS1335+0728 και βρίσκεται σε απόσταση 300 εκατομμυρίων ετών φωτός, επισημάνθηκε στους αστρονόμους τον Δεκέμβριο του 2019, όταν ένα παρατηρητήριο στην Καλιφόρνια που ονομάζεται Zwicky Transient Facility κατέγραψε μια ξαφνική αύξηση της φωτεινότητάς του.

Η αλλαγή αυτή προκάλεσε έναν καταιγισμό νέων παρατηρήσεων και ελέγχων των αρχειοθετημένων μετρήσεων από επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια, ώστε να γίνουν περισσότερα γνωστά τόσο για τον ίδιο τον γαλαξία όσο και τη συμπεριφορά του στο παρελθόν.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο γαλαξίας είχε πρόσφατα διπλασιάσει τη φωτεινότητά του στα μεσαία υπέρυθρα μήκη κύματος, είχε γίνει τέσσερις φορές φωτεινότερος στο υπεριώδες και τουλάχιστον 10 φορές φωτεινότερος στην περιοχή των ακτίνων Χ.

Τι προκάλεσε την ξαφνική φωτεινότητα είναι ασαφές, αλλά γράφοντας στο Astronomy and Astrophysics, οι ερευνητές λένε ότι η πιο πιθανή εξήγηση είναι η δημιουργία ενός “ενεργού γαλαξιακού πυρήνα“, όπου μια τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο αρχίζει να καταναλώνει ενεργά το υλικό γύρω της.

Τι είναι οι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες

Όπως αναφέρει ο Guardian, οι ενεργοί γαλαξιακοί πυρήνες εκπέμπουν ένα ευρύ φάσμα φωτός, καθώς το αέριο γύρω από τη μαύρη τρύπα θερμαίνεται και λάμπει, ενώ τα σωματίδια σκόνης που τους περιβάλλουν απορροφούν ορισμένα μήκη κύματος και επανεκπέμπουν άλλα.

Αλλά δεν είναι η μόνη πιθανότητα. Η ομάδα δεν έχει αποκλείσει μια εξωτική μορφή “παλιρροϊκής διαταραχής“, μια εξαιρετικά συγκρατημένη φράση για να περιγράψει ένα αστέρι που διαλύεται αφού πλησιάσει πολύ κοντά σε μια μαύρη τρύπα.

Τα γεγονότα παλιρροιακής διάσπασης τείνουν να είναι σύντομης διάρκειας, φωτίζοντας έναν γαλαξία για όχι περισσότερο από μερικές εκατοντάδες ημέρες, αλλά χρειάζονται περισσότερες μετρήσεις για να αποκλειστεί η διαδικασία. “Με τα δεδομένα που έχουμε αυτή τη στιγμή, είναι αδύνατο να ξεχωρίσουμε ποιο από αυτά τα σενάρια είναι πραγματικό”, δήλωσε ο Sánchez-Sáez. “Πρέπει να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε την πηγή”.