Costa Navarino: Πράσινο μοντέλο ανάπτυξης με απτά αποτελέσματα για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία

Η ΤΕΜΕΣ, στο πλαίσιο της δέσμευσής της για την αειφόρο ανάπτυξη και λειτουργία της Costa Navarino, πέτυχε 80% μείωση στις λειτουργικές εκπομπές ρύπων για το 2022 (σε σχέση με το 2019), για το σύνολο του προορισμού. Η μείωση οφείλεται σε ενέργειες που περιλαμβάνουν: την προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές μέσω πιστοποιητικών προέλευσης, τη μείωση χρήσης LPG καθώς και τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας / ανά διανυκτέρευση.

Οι παραπάνω πρακτικές εντάσσονται στη συνολική στρατηγική απανθρακοποίησης (decarbonization) που σχεδιάζεται στην Costa Navarino, με απώτερο στόχο τη net-zero λειτουργία όλων των εγκαταστάσεων του προορισμού μέχρι το 2050.

Η στρατηγική περιλαμβάνει τον καθορισμό βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων και δράσεων για τη μείωση των εκπομπών CO2, τόσο για τις άμεσες εκπομπές που σχετίζονται με τη χρήση καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, όσο και για τις έμμεσες που περιλαμβάνουν εκτός από την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και όλες τις εκπομπές που σχετίζονται με την εφοδιαστική αλυσίδα της Costa Navarino.

Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι έχουν ορίζοντα υλοποίησης το 2034, ενώ ήδη μέχρι το 2030 η ΤΕΜΕΣ στοχεύει σε 100% ποσοστό προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Μακροπρόθεσμος στόχος της για το 2050, είναι η επίτευξη net-zero λειτουργίας όλων των εγκαταστάσεων.

Η ολοκληρωμένη προσέγγιση που ακολουθείται στην Costa Navarino για τη βιώσιμη ανάπτυξη, έχει οδηγήσει στην ανάδειξή της ανάμεσα στους καλύτερους αειφόρους προορισμούς παγκοσμίως, με πολλαπλές βραβεύσεις όπως από το World Travel & Tourism Council (WTTC), το World Travel Market (WTM), κ.α.

Ήδη από το 2009, η ΤΕΜΕΣ, μαζί με το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και την Ακαδημία των Αθηνών, είχαν ιδρύσει το Navarino Environmental Observatory (NEO) που βρίσκεται στην Costa Navarino. Σκοπός του ΝΕΟ είναι η έρευνα και η εκπαίδευση γύρω από την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Πλέον, το ΝΕΟ έχει εξελιχθεί σε ένα δυναμικό κέντρο για τη σύγχρονη έρευνα, συμβάλλοντας ενεργά στην προσπάθεια της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει πάνω από 200 επιστημονικές δημοσιεύσεις, ενώ το έχουν επισκεφθεί περισσότεροι από 1.800 φοιτητές από όλον τον κόσμο.

Στο επίκεντρο της αειφόρου ανάπτυξης είναι και η βέλτιστη διαχείριση των φυσικών πόρων, η μείωση της χρήσης του πλαστικού, καθώς και η προστασία και ανάδειξη της Μεσσηνιακής φύσης.

Σε συνέχεια εκτεταμένων μελετών για τους υδατικούς πόρους στην περιοχή, στην Costa Navarino έχουν γίνει σημαντικές επενδύσεις για την κατασκευή λιμνοδεξαμενών, πλήρως ενταγμένων στο φυσικό τοπίο, που καλύπτουν τις ανάγκες άρδευσης χωρίς τη χρήση υπόγειων υδάτων.

Επίσης, μαζί με το WWF Ελλάς γίνεται μια σημαντική προσπάθεια για τον περιορισμό των αχρείαστων πλαστικών μιας χρήσης που σχετίζονται με τη συνολική λειτουργία του προορισμού. Το 2021 η Costa Navarino έγινε μέλος και υιοθέτησε τους στόχους του Global Tourism Plastics Initiative που υλοποιείται από το UN Environment Programme και το UNWTO σε συνεργασία με το Ellen MacArthur Foundation, ενώ το 2022 μείωσε τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης κατά 38% σε σύγκριση με το 2019, καθώς και τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών κατά 53%, έχοντας ως απώτερο στόχο την κατάργησή τους.

Συνεχίζεται επίσης το μεγαλύτερο πρόγραμμα μεταφύτευσης ελαιόδεντρων στην Ευρώπη, με πάνω από 7.000 δέντρα να έχουν μεταφυτευθεί έως σήμερα.

Αειφόρος ανάπτυξη

Ο σεβασμός για το περιβάλλον, τις παραδόσεις και την τοπική κοινωνία της Μεσσηνίας αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα της φιλοσοφίας της TEMEΣ.

Στην Costa Navarino δημιουργούνται υποδομές που διαφυλάσσουν και προβάλλουν το φυσικό πλούτο και την αυθεντική φυσιογνωμία της περιοχής.

Η TEMES, αναγνωρίζοντας τη σημαντική συμβολή του φυσικού περιβάλλοντος στην ανάπτυξη της Costa Navarino, ακολουθεί αυστηρούς κανόνες περιβαλλοντικής προστασίας και διαχείρισης σε όλα τα στάδια ανάπτυξης του έργου, από την κατασκευή έως τη λειτουργία του.

Οι εγκαταστάσεις καλύπτουν έκταση μικρότερη από το μισό της επιτρεπόμενης από το νόμο, με το 90% της συνολικής έκτασης να καλύπτεται από πράσινο, ενώ έχουν πιστοποιηθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προτύπου περιβαλλοντικής διαχείρισης ISO 14001.

Navarino Dunes – Βιοκλιματική αρχιτεκτονική

Το Navarino Dunes σχεδιάστηκε με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Οι εγκαταστάσεις του βρίσκονται σε συμφωνία με τα μορφολογικά πρότυπα και την κλίμακα της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, διασφαλίζοντας την ήπια προσαρμογή στο τοπίο και την απρόσκοπτη θέα του ορίζοντα και των κορυφογραμμών.

Βασικά χαρακτηριστικά του σχεδιασμού αποτελούν:

• οι στέγες «ανοικτού τύπου»
• φυτεμένα δώματα σε έκταση πάνω από 5.000 τ.μ.
• η βέλτιστη χρήση φυσικού φωτισμού με κατάλληλη εκμετάλλευση του ανάγλυφου, του προσανατολισμού, της φυσικής και τεχνητής σκίασης.
• η κατάλληλη θερμομόνωση, τύπου κελύφους που αγκαλιάζει την εξωτερική επιφάνεια των κτηρίων, μειώνοντας τις θερμικές απώλειες.
• οι υδάτινες επιφάνειες που βελτιώνουν το τοπικό μικροκλίμα

Navarino Bay

Ο μοναδικός σχεδιασμός του Mandarin Oriental, Costa Navarino, που άνοιξε τον Αύγουστο του 2023, ευθυγραμμίζεται με τις αρχές βιώσιμης ανάπτυξης του προορισμού. Με στόχο την ισορροπημένη σύνθεση αρχιτεκτονικής και φυσικού τοπίου, το Mandarin Oriental, Costa Navarino περιλαμβάνει υπόσκαφες βίλες με πράσινες στέγες, που ενσωματώνονται στη φυσική τοπογραφία και χρησιμοποιούν τοπικά υλικά. Σε αμφιθεατρική διάταξη, οι πράσινες στέγες φυτεύονται με τοπικά είδη χλωρίδας, ενισχύοντας τη βιοποικιλότητα και τη δημιουργία τοπικών βιοτόπων. Ο σχεδιασμός και ο προσανατολισμός των κτιρίων βελτιστοποιεί τη χρήση φυσικών στοιχείων, οδηγώντας σε συνολική μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης.

Παράδειγμα αυτής της προσέγγισης είναι και το υπόσκαφο Clubhouse στο The Bay Course, το οποίο «δένει» αρμονικά με το φυσικό τοπίο. Ο σχεδιασμός του βασίζεται στις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής: διαθέτει πράσινες στέγες, συνολικά 27.500 φυτά και δέντρα στην οροφή και περιμετρικά, ενώ αξιοποιεί υλικά και συστήματα που πολλαπλασιάζουν την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου.

Το μεγαλύτερο πρόγραμμα μεταφύτευσης ελαιόδεντρων στην Ευρώπη

Η ΤΕΜΕΣ υλοποιεί ένα μεγάλο πρόγραμμα μεταφύτευσης ελαιόδεντρων και άλλων δέντρων. Τα δέντρα μεταφέρονται προσωρινά σε μία ειδικά διαμορφωμένη περιοχή υποδοχής και με την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών μεταφυτεύονται στην τελική τους θέση, ώστε να διατηρηθεί αναλλοίωτη η φυσιογνωμία του τοπίου της περιοχής.

Το ποσοστό επιτυχίας του προγράμματος προσεγγίζει το 100%, με περισσότερα από 6.900 ελαιόδεντρα να έχουν ήδη μεταφυτευτεί. Έχουν επίσης φυτευτεί πάνω από 9.900 νέα οπωροφόρα δέντρα, καθώς και περισσότεροι από 1,089,000 ενδημικοί θάμνοι διαφόρων ειδών.

Προστασία της καρέτα-καρέτα

Η ΤΕΜΕΣ υλοποιεί ένα εκτεταμένο πρόγραμμα παρακολούθησης και προστασίας της θαλάσσιας χελώνας καρέτα-καρέτα, σε συνεργασία με τον Σύλλογο για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας, Αρχέλων. Το πρόγραμμα καταγράφει τον πληθυσμό των καρέτα-καρέτα κάθε χρόνο, ενώ παράλληλα χαρτογραφεί, παρακολουθεί και προστατεύει τις φωλιές χρησιμοποιώντας τεχνολογία GPS. Επιπλέον, ένα λεπτομερώς καταρτισμένο πρόγραμμα δράσης διασφαλίζει ότι τα αυγά και τα νεογνά χελωνάκια προστατεύονται μέχρι το τελικό τους ταξίδι προς τη θάλασσα.

Ο φωτισμός των εγκαταστάσεων δίπλα στην παραλία γίνεται με φώτα χαμηλής έντασης με ειδική κάλυψη, ενώ η περιφερειακή φύτευση θάμνων λειτουργεί σαν ένα φυσικό φράγμα φωτός, με στόχο την αποφυγή κάθε όχλησης για τις χελώνες που θα εμπόδιζε την ωοτοκία ή θα αποπροσανατόλιζε τους νεοσσούς.

Η μοναδική αποικία του αφρικανικού χαμαιλέοντα στην Ευρώπη

Η ΤΕΜΕΣ συμπράττει με το τμήμα Sciences and Mathematics, Environmental Studies/ Biomedical Science Areas of the American College of Greece (Deree), με στόχο την προστασία της μοναδικής ευρωπαϊκής αποικίας του αφρικανικού χαμαιλέοντα στη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την καταγραφή και προστασία των φωλιών, την παρακολούθηση της διαδικασίας επώασης, τη μεταφορά των νεογνών στους πλησιέστερους θάμνους, τη χαρτογράφηση του πληθυσμού.

Λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας

Η λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας αποτελεί καταφύγιο για 271 διαφορετικά είδη πουλιών. Η ΤΕΜΕΣ υποστηρίζει ερευνητικά προγράμματα για την ορνιθοπανίδα της λιμνοθάλασσας και τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στο τοπικό οικοσύστημα, μέσω του Navarino Environmental Observatory (NEO). Συνεργάζεται παράλληλα με τις τοπικές αρχές και με ΜΚΟ για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της στρατηγικής προστασίας των βιοτόπων.

Navarino Environmental Observatory (ΝΕΟ)

Το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, η Ακαδημία των Αθηνών και η ΤΕΜΕΣ έχουν δημιουργήσει από το 2009, το Navarino Environmental Observatory (NEO). Το NEO επικεντρώνεται στην έρευνα και την εκπαίδευση γύρω από το κλίμα και το περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.

Το NEO έχει εξελιχθεί σε ένα δυναμικό κέντρο για τη σύγχρονη έρευνα (το έχουν επισκεφθεί πάνω από 1.800 φοιτητές, έχουν γίνει πάνω από 200 επιστημονικές δημοσιεύσεις), γύρω από το περιβάλλον και το κλίμα, δίνοντας την ευκαιρία σε επιστήμονες από όλο τον κόσμο να βρεθούν στην πρώτη γραμμή της έρευνας, να ανταλλάξουν γνώσεις και ιδέες και, παράλληλα, να αναπτύξουν νέα εργαλεία και ερευνητικές μεθόδους. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα συνδέονται στενά με την έρευνα που διεξάγεται στην περιοχή.

Βιώσιμη διαχείριση του νερού

Οι αρδευτικές ανάγκες της Costa Navarino, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τα γήπεδα γκολφ, καλύπτονται από νερό που προέχεται από τρεις λιμνοδεξαμενές, συνολικής χωρητικότητας περίπου 1.180.000 κυβικών μέτρων (m³), οι οποίες έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από την ΤΕΜΕΣ ειδικά για αυτόν το σκοπό.

Οι λιμνοδεξαμενές, πλήρως ενσωματωμένες στο φυσικό τοπίο, γεμίζουν αντλώντας ποσότητα μικρότερη του 1% της ετήσιας απορροής των ποταμών Σέλλα, Ξεριά και Γιαννούζαγα. Το νερό αυτό, μαζί με το ανακυκλωμένο νερό από τις εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού, επαρκεί για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών της Costa Navarino για όλη τη σεζόν.

Επιπρόσθετα, εφαρμόζεται μία σειρά μέτρων για την εξοικονόμηση νερού, που βασίζεται σε καλές πρακτικές για τον έλεγχο της κατανάλωσης (π.χ. έλεγχος διαρροών, συστήματα βελτιστοποιημένης απόδοσης). Τέλος, η ποσότητα και η ποιότητα του υπόγειου και του επιφανειακού νερού παρακολουθείται συνεχώς, με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, μέσα από ένα ευρύ δίκτυο σταθμών παρακολούθησης και σημείων δειγματοληψίας.

Μείωση ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών ρύπων

Η χρήση εξελιγμένων υλικών και η εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων, αποσκοπούν στην περαιτέρω μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης.

Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• ενεργειακά υαλοπετάσματα χαμηλών θερμικών απωλειών
• υψηλής ποιότητας συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης κτιρίων, που μειώνουν σημαντικά την απώλεια ενέργειας, με ένα θερμικά ανθεκτικό κέλυφος
• ενεργειακά αποδοτικό φωτισμό
• ηλεκτρονικούς σταθεροποιητές φωτισμού
• κεντρικά συστήματα ελέγχου φωτισμού
• κεντρικό Building Management System (BMS).

Η ενεργειακή κατανάλωση κατά τη λειτουργία του προορισμού ελέγχεται και καταγράφεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ISO 14064, χρησιμοποιώντας προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα μέτρησης.

Διαχείριση αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση

Το ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων της Costa Navarino βασίζεται στις αρχές της μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης.

Στην Costa Navarino πραγματοποιείται ένα εκτενές πρόγραμμα ανακύκλωσης, στο πλαίσιο του οποίου γίνεται ξεχωριστή συλλογή και ανακύκλωση ανά κατηγορία (χαρτί, γυαλί, ηλεκτρικές συσκευές, μπαταρίες, μαγειρικά έλαια, μέταλλα) σε συνεργασία με πιστοποιημένους φορείς ανακύκλωσης. Παράλληλα, οι ποσότητες ανακύκλωσης ανά είδος, καταγράφονται στο ηλεκτρονικό μητρώο αποβλήτων.

Μείωση πλαστικών μίας χρήσης

Η Costa Navarino ένωσε δυνάμεις με το WWF Ελλάς, για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης. Στο πλαίσιο του προγράμματος, πραγματοποιείται ετήσια καταγραφή της ποσότητας πλαστικών και επιδιώκεται η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των μη αναγκαίων πλαστικών με χρήση εναλλακτικών υλικών και συσκευασιών. Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας -πέραν της δραστικής μείωσης των πλαστικών απορριμμάτων και της ρύπανσης των θαλασσών από πλαστικά- είναι η κινητοποίηση των προμηθευτών, της τοπικής κοινωνίας και της ευρύτερης τουριστικής βιομηχανίας για τον καθορισμό φιλόδοξων στόχων στην εξάλειψη των πλαστικών μιας χρήσης.

Η συνεργασία αυτή αποτελεί φυσική συνέχεια της συμμετοχής της Costa Navarino στην πρωτοβουλία «Global Tourism Plastics Initiative» του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), η οποία υλοποιείται από το UNEP και τον UNWTO, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ellen MacArthur.

Η δράση αυτή για το 2022, οδήγησε σε μείωση κατά 38% των πλαστικών μιας χρήσης που σχετίζονται με τους επισκέπτες σε σύγκριση με το 2019 και συνολική μείωση κατά περισσότερους από 9 τόνους πλαστικών μιας χρήσης.

«Καθαρή Μεσσηνία»

Σε συνεργασία με το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και με ΜΚΟ όπως το “Πανελλαδικό εθελοντικό κίνημα Save Your Hood” δημιουργήθηκε το πρόγραμμα «Καθαρή Μεσσηνία» για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής ρύπανσης από σκουπίδια και πλαστικά. To πρόγραμμα υλοποιείται και σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, περιβαλλοντικές οργανώσεις και φορείς, με στόχο να συμβάλουμε όλοι -κάτοικοι κι επισκέπτες της περιοχής- στην προστασία του πολύτιμου φυσικού περιβάλλοντος.

Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της παράκτιας ρύπανσης, μέσα από δράσεις για τον καθαρισμό των παραλιών, τη συλλογή απορριμμάτων, καθώς και την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού σχετικά με την ανάγκη προστασίας των ακτών και του θαλάσσιου χώρου.

Προστασία των αδέσποτων ζώων

Στην Costa Navarino δημιουργήθηκε το Navarino Pet Community μαζί με εθελοντές εργαζόμενους. Πρόκειται για ένα καταφύγιο που προσφέρει στέγη και ιατρική περίθαλψη σε αδέσποτα ζώα, φιλοξενώντας περίπου 20 σκυλιά κατά μέσο όρο. Προωθείται η υιοθεσία τους, επισκέψεις στο καταφύγιο και δυνατότητα βόλτας των σκυλιών, ενώ υπάρχει μόνιμος υπάλληλος για τη φροντίδα τους. Όλα τα κατοικίδια είναι στειρωμένα, ελέγχονται συνεχώς από κτηνίατρ και τοποθετείται μικροτσίπ. Μέσα από το Navarino Pet Community έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 250 υιοθεσίες αδέσποτων ζώων, που έχουν βρει νέα σπίτια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.