Πλαστικές σακούλες: Πόσες αγοράσαμε από τα σούπερ μάρκετ (και πόσα λεφτά μάζεψε το κράτος)

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την χρήση της πλαστικής σακούλας στα σούπερ μάρκετ έδωσε το μεσημέρι της Τρίτης σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).

Συγκεκριμένα όπως ανέφερε ο υπεύθυνος ερευνών του ΙΕΛΚΑ κ. Λευτέρης Κιοσές, τα στοιχεία καταγράφουν το Α’ τρίμηνο του 2018 μία μείωση της τάξης του 76% στη χρήση της πλαστικής σακούλας ελαφρού βάρους σε σχέση με το Α’ τρίμηνο του 2017.

Εκτιμάται ότι αν συνεχιστεί αυτός ο ρυθμός κατανάλωσης τότε το 2018 θα διατεθούν περίπου 1,5 δισεκατομμύριο σακούλες λιγότερες σε σχέση με το 2017

Οι περίπου 100 εκατ. σακούλες που διατέθηκαν το Α’ τρίμηνο του 2018 από το κανάλι του σουπερμάρκετ αντιστοιχούν σε έσοδα για το κράτος από το περιβαλλοντικό τέλος της τάξης των 3 εκατ. ευρώ και από το ΦΠΑ επιπλέον 1 εκατ. ευρώ περίπου. Πρέπει να αναφερθεί ότι τα παραπάνω νούμερα προέρχονται από στοιχεία που διέθεσαν οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ στο ΙΕΛΚΑ και τα σίγουρα θα είναι μεγαλύτερα στο σύνολο της αγοράς καθώς δεν συμπεριλαμβάνονται στοιχεία από άλλες αγορές όπως μικρά σημεία πώλησεις, αλυσίδες αρτοποιίων, μαζική εστίαση κ.α.

Με δεδομένο ότι το κανάλι του σουπερμάρκετ αντιπροσωπεύει μόνο το 50% των πωλήσεων μόνο του λιανεμπορίου τροφίμων εκτιμάται ότι η συνολική ποσοστιαία μείωση στην πλαστικής σακούλας είναι σημαντικά μικρότερη. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΙΕΛΚΑ αν και δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τη διάθεση εκτός των σουπερμάρκετ ακόμα και στο βέλτιστο σενάριο της μείωσης κατά 65% οδηγεί σε κατανάλωση περίπου 130-135 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος. Αν και η μείωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική δεν αξιολογείται ως επαρκής για τους παρακάτω λόγους:

• Υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για περαιτέρω μείωση της πλαστικής σακούλας και μεγαλύτερο περιορισμό της ρύπανσης στο περιβάλλον.

• Έχει καταγραφεί σε άλλες χώρες που εφάρμοσαν αντίστοιχα μέτρα (όπωςπ.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο), ότι η αποδοτικότητα της επιβολής τέλους στην πλαστική σακούλα ναι μεν επιτυγχάνει άμεση και μεγάλη μείωση, αλλά φθίνει όσο περνάει ο χρόνος.

• Δεν επιτυγχάνεται ακόμα ο στόχος που θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση για 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς κατά κεφαλήν το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Συγκεκριμένα εκτιμάται σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΙΕΛΚΑ ότι η μείωση του 65% που καταγράφεται οδηγεί σε κατανάλωση περίπου 130 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος, πάνω δηλαδή από τον στόχο (πρακτικά χρειάζεται η συνολική ετήσια μείωση να ξεπεράσει το 75-80%).

Καθαρισμοί παραλιών

Με εφαλτήριο το πρόβλημα της πλαστικής σακούλας το ΙΕΛΚΑ ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2017 την πρωτοβουλία «Νοιαζόμαστε σήμερα – Ζούμε καλύτερα αύριο» η οποία σήμερα έχει την υποστήριξη 10 μεγάλων αλυσίδων λιανεμπορίου (ΑΒ Βασιλόπουλος, Γαλαξίας, Γουντσίδης, Θανόπουλος, Κρητικός, Μασούτης, MyMarket, Praktiker, Σκλαβενίτης, Χαλκιαδάκης). Πρόκειται για μία προσπάθεια ανοιχτή προς όλες τις αλυσίδες σουπερμάρκετ και λιανεμπορίου.

Ως συνέχεια της επιτυχίας των δράσεων για τη μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας τα επόμενα βήματα της προσπάθεια στοχεύουν αφενός στην έντονη ενεργοποίηση των επιχειρήσεων, του κοινού, της κοινωνίας και της πολιτείας, αφετέρου στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης της ζημιάς που έχει γίνει ήδη στο περιβάλλον από απορρίμματα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το «Νοιαζόμαστε Σήμερα – Ζούμε Καλύτερα Αύριο» διοργανώνει στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρα Περιβάλλοντος με την βοήθεια του Δικτύου Μεσόγειος SOS και του WWF Hellas, την υποστήριξη του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, καθώς και με τη χορηγία υλικών από την Sanitas για πρώτη φορά κοινούς καθαρισμούς ακτών από τις 10 αλυσίδες λιανεμπορίου σε όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα οι καθαρισμοί πραγματοποιούνται:

Κυριακή 3/6: Λευκαντί Χαλκίδας

Κυριακή 3/6: Αλυκές Βόλου

Κυριακή 10/6: Άγιος Σπυρίδωνας Μαρκόπουλο Πόρτο Ράφτη

Κυριακή 24/6: Αμμουδάρα Ηρακλείου

Οι καθαρισμοί υποστηρίζονται από την τοπική αυτοδιοίκηση (τον Δήμο Βόλου, τον Δήμο Χαλκιδέων, τον Δήμο Μαρκοπούλου και τον Δήμο Ηρακλείου) και συμμετέχουν εθελοντές από τις συμμετέχουσες αλυσίδες, καθώς και εθελοντές από τις τοπικές κοινότητες. Ήδη στις πρώτες δύο δράσεις συμμετείχαν πάνω από 700 εθελοντές, ενώ οι δηλώσεις συμμετοχής για τους επόμενους καθαρισμούς είναι ακόμα μεγαλύτερες.