Σούπερ μάρκετ – lockdown: Τα νέα μέτρα και ωράρια φέρνουν ουρές και θυμό

Τα νέα μέτρα της κυβέρνησης για το lockdown δημιουργούν περισσότερα προβλήματα τόσο για τα σούπερ μάρκετ όσο και για τους καταναλωτές. Αυτό διαπιστώσει σε έρευνα του το Ινστιτούτο Έρευνάς Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, το οποίο ήδη με προηγούμενη του έκθεση είχε προειδοποίησει ότι τα νέα μέτρα της κυβέρνησης θα φέρουν χωρίς λόγο “ουρές” μέσα στο κρύο. Το ΙΕΛΚΑ μέλη του οποίου είναι οι μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ όπως Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος, My Market και Μασούτης, στο πλαίσιο του παρατηρητηρίου των εξελίξεων της Πανδημίας για την αγορά του Λιανεμπορίου τροφίμων καταγράφει ανησυχητικά ευρήματα για την εξυπηρέτηση του καταναλωτικού κοινού με αφορμή τις αποφάσεις για περιορισμό των επιτρεπόμενων ατόμων στα καταστήματα και τον περιορισμό του ωραρίου, οι οποίες έχουν ήδη προκαλέσει προβλήματα και στρεβλώσεις στα καταστήματα λιανεμπορίου τροφίμων. Ενδεικτικές είναι οι μεγάλες ουρές και καθυστερήσεις που παρατηρήθηκαν την προηγούμενη Παρασκευή και ειδικά το προηγούμενο Σάββατο.

Μείωση της τάξης του 70% στη δυνατότητα εξυπηρέτησης του κοινού στα σούπερ μάρκετ

Η πρώτη κοινή υπουργική απόφαση της 16ης Ιανουαρίου, η οποία είχε ως στόχο το άνοιγμα του λιανικού εμπορίου ύστερα από μήνες, δηλαδή την ελάφρυνση των μέτρων, ειδικά στην περίπτωση του λιανεμπορίου τροφίμων εφαρμόζει πολύ πιο αυστηρά μέτρα συγκρινόμενη με το τι συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Συγκεκριμένα, ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός ατόμων, από 1 άτομο ανά 10 τ.μ. που ίσχυε όλο το 2019 και μέχρι την Κυριακή 17/1, από τη Δευτέρα 18/1 γίνεται 1 άτομο ανά 25 τ.μ.. Αυτή η αλλαγή στην περίπτωση των καταστημάτων τροφίμων δημιουργεί σημαντικό περιορισμό στη δυνατότητα εξυπηρέτησης του κοινού κατά 60%.

Η δεύτερη κοινή υπουργική απόφαση της 6ης Φεβρουαρίου, έχει ως στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID–19 και ορίζει το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων τροφίμων στις περιοχές υψηλού κινδύνου ως τις 17:00 και σε Αττική και Θεσσαλονίκη τα Σάββατα ως τις 17:00, ενώ για την Αττική με βάση τις χθεσινές ανακοινώσεις θα ισχύσει το νέο ωράριο και τις καθημερινές. Αυτή η αλλαγή στην περίπτωση των καταστημάτων τροφίμων δημιουργεί νέο σημαντικό περιορισμό στη δυνατότητα εξυπηρέτησης του κοινού κατά 25% (από 12 ώρες σε 9 ώρες). Η λήξη του ωραρίου μέχρι την Παρασκευή 5/2 ήταν στις 20:00 ενώ πριν την κρίση της πανδημίας ήταν στις 21:00.

Αθροιστικά πρόκειται για μία μείωση της τάξης του 70% στη δυνατότητα εξυπηρέτησης του κοινού στα σουπερμάρκετ. Σημειώνεται ότι στο προηγούμενο γενικό lockdown του Νοεμβρίου δεν υπήρχαν ο περιορισμός πρόσβασης του 1 ατόμου ανά 25 τ.μ., ούτε η μείωση του ωραρίου.

Όπως φαίνεται στο σχήμα 1 και στον πίνακα 1, με βάση τα στοιχεία του Νοεμβρίου 2020, ο μέσος αριθμός πελατών ανά κατάστημα ανά ημέρα στα σουπερμάρκετ είναι 858 άτομα. Με τα νέα μέτρα, η μέση εκτιμώμενη ημερήσια δυνατότητα εξυπηρέτησης πελατών μειώνεται από 1.196 πελάτες (100 ανά ώρα) σε μόλις 479 πελάτες (40 ανά ώρα). Για την ακρίβεια 479 «επισκέπτες», καθώς συχνά και ειδικά το Σάββατο, οι επισκέψεις γίνονται από περισσότερα από μέλη του νοικοκυριού, μειώνοντας περεταίρω τις δυνατότητες εξυπηρέτησης του καταστήματος.

Με τη νέα μείωση του ωραρίου, τα καταστήματα τροφίμων εξακολουθούν να μπορούν αν εξυπηρετήσουν περίπου 40 άτομα ανά ώρα, αλλά για λιγότερες ώρες, έτσι η μέση εκτιμώμενη ημερήσια δυνατότητα εξυπηρέτησης πελατών μειώνεται από 1.196 πελάτες σε μόλις 319 πελάτες. Σημειώνεται ότι οι τιμές αυτές είναι μέσοι όροι. Δεν υπάρχει ομοιόμορφη κατανομή πελατών στο χρόνο ούτε μέσα στην εβδομάδα, ούτε μέσα στην ημέρα (σχήμα 2). Την Παρασκευή και το Σάββατο η επισκεψιμότητα αυξάνεται σημαντικά, μέχρι και 50% συγκριτικά με τις υπόλοιπες ημέρες. Υπάρχει αυξημένη συγκέντρωση επισκεπτών το πρωί και κυρίως το απόγευμα όλες τις καθημερινές.

Παράλληλα το πρόβλημα μεγεθύνεται περεταίρω από το γεγονός ότι οι ώρες που έχουν περικοπεί από το ωράριο των καταστημάτων τροφίμων αντιστοιχούν σε ώρες και ημέρες με μεγάλη ζήτηση από το καταναλωτικό κοινό. Το Σάββατο συγκεκριμένα είναι η ημέρα με τη μεγαλύτερη κίνηση, ενώ η απογευματινή κίνηση τις καθημερινές από τις 16:00 και μετά είναι αρκετά έντονη. Ο λόγος είναι ότι οι συγκεκριμένες ώρες παραδοσιακά ακολουθούν τη λήξη του ωραρίου εργασίας σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα (ειδικά την Παρασκευή το απόγευμα), ενώ το Σάββατο είναι η εβδομαδιαία αργία με ανοιχτά καταστήματα, την οποία αξιοποιούν οι καταναλωτές για τις αγορές τους.

Μεγαλώνουν οι ουρές μεγαλώνει και ο θυμός

Είναι σαφές ότι αυτός ο αριθμός δυνατότητας εξυπηρέτησης πελατών δεν επαρκεί για να εξυπηρετηθούν σωστά οι πελάτες. Το αποτέλεσμα αυτής της μείωσης στη δυνατότητα εξυπηρέτησης είναι αναπόφευκτα η δημιουργία ουρών εκτός των καταστημάτων, όπως έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν. Οι συνέπειες είναι οι εξής:

• Συνωστισμός εκτός των καταστημάτων στις ουρές. Ο συνωστισμός έξω από τα καταστήματα – που δεν υπήρχε μέχρι σήμερα – είναι δυνητικά πιο επικίνδυνος από τη γρήγορη εξυπηρέτηση όπως γινόταν μέχρι σήμερα μέσα στα καταστήματα.
• Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλλεξε η Bespot την Παρασκευή 7/2 και το Σάββατο 8/2, καταγράφηκαν ουρές έως 5 ατόμων στην πλειονότητα των καταστημάτων μεσαίου τύπου. Οι ουρές ξεπέρασαν σε αρκετές περιπτώσεις τα 15 άτομα, ενώ καταγράφηκε το φαινόμενο της εγκατάλειψης επίσκεψης κατά την αναμονή εισόδου στο κατάστημα, σε αντίστοιχα επίπεδα με αυτά του 1ου lockdown (η Bespot χρησιμοποιεί ανεπτυγμένες τεχνικές Artificial Intelligence, και αναπτύσσει λύσεις εντοπισμού θέσης σε εσωτερικά και εξωτερικά περιβάλλοντα, για επιχειρήσεις στον κλάδο του λιανικού εμπορίου).
• Αύξηση του μέσου χρόνου εξυπηρέτησης λόγω των ουρών. Π.χ. αντί για 1 ώρα επίσκεψη θα χρειάζεται 1 ώρα συν 20-30 λεπτά αναμονή για είσοδο στο κατάστημα. Με δεδομένο μάλιστα τον περιορισμό του 2ωρου χρόνου για αγορές από το 13033, πρακτικά μειώνοντας τον διαθέσιμο χρόνο επίσκεψης για να αγοραστούν προϊόντα πρώτης ανάγκης.
• Εμφάνιση ανησυχίας, θυμού, αν όχι και πανικού, στο αγοραστικό κοινό λόγω των ουρών κάτι που θα μεταφραστεί και σε αγοραστική συμπεριφορά.

Όπως σημειώνει το ΙΕΛΚΑ στην ανακοίνωση του, η εμπειρία που έχουμε είναι ότι, το ίδιο θα ισχύει και για τους άλλους κλάδους του λιανεμπορίου. Δεν αποτελούν τα ίδια τα καταστήματα πηγές υπερμετάδοσης του ιού, όσο ο συνωστισμός σε ουρές εκτός των καταστημάτων. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να στοιχειοθετούν την ανάγκη για πιο αυστηρά μέτρα σε σχέση με τον μέγιστο αριθμό ατόμων εντός των καταστημάτων του λιανεμπορίου εν γένει, εφόσον τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Άλλωστε από την αρχή της υγειονομικής κρίσης, τόσο το λιανεμπόριο συνολικά, όσο και το ειδικά το λιανεμπόριο τροφίμων τηρούν αυστηρά τα μέτρα της πολιτείας, εφαρμόζοντας μάλιστα συχνά υγειονομικά πρωτόκολλα αυστηρότερα σε σχέση με τα νομοθετημένα.

Το ΙΕΛΚΑ καταλήγει σημειώνοντας ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο ως ερευνητικός οργανισμός θεωρούμε αναγκαίο να επιλέγει τουλάχιστον 1 από τα παρακάτω 2 μέτρα:

1. επαναφορά του μέγιστου αριθμού ατόμων για όλα τα καταστήματα στα ισχύοντα ως τις 17/1 (1 άτομο ανά 10 τ.μ.), με στόχο την εξυπηρέτηση των καταναλωτών και την κανονικότητα στην προμήθεια βασικών καταναλωτικών αγαθών.

2. επαναφορά της λήξης του ωραρίου λειτουργίας για τα καταστήματα τροφίμων στις 20:00 καθώς πλέον είναι ανοικτές μόνο οι επιχειρήσεις με τα είδη πρώτης ανάγκης.