Η πολιτική επιστρέφει

Η μελέτη που παρουσίασε το Ινστιτούτο Eteron στην ιστοσελίδα σας Νews247.gr αναδεικνύει ότι μέσα στην ελληνική κοινωνία παραμένουν ενεργά και σήμερα μια σειρά από στρατηγικά και αξιακά διλήμματα. Διλήμματα που προφανώς και αντανακλώνται και στις επιλογές των πολιτικών δυνάμεων, αλλά έχουν τις ρίζες τους μέσα στην κοινωνία. Υπό αυτή την έννοια θα τολμούσα να μιλήσω για μια έρευνα που αποτυπώνει ξεκάθαρα την αξία της πολιτικής.

Στην περίοδο των πολλαπλών κρίσεων που ζούμε η πολιτική επιστρέφει. Γίνεται φανερό ότι η διαχείριση των δημοσίων και κοινών μας ερωτημάτων δεν περιορίζεται απλά και μόνο σε ζητήματα τεχνοκρατικών επιλογών. Στην έρευνα αποτυπώνονται πολλά σημαντικά ζητήματα: ερωτήματα που ορίζουν τις πολιτικές ταυτότητες, αλλά και τις μεταξύ τους συγκρούσεις, οι ανισότητες, η ποιότητα της Δημοκρατίας, η λειτουργία των θεσμών, η έννοια της Δικαιοσύνης αλλά και τα όρια ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικό. Όλα αυτά δείχνουν ακριβώς τους λόγους για τους οποίους η διάκριση ανάμεσα σε πρόοδο και συντήρηση έχει ακόμα νόημα και παράγει κοινωνικά αποτελέσματα. Ακριβώς για αυτό το λόγο οι πολιτικές μάχες της επόμενης περιόδου εκτιμώ ότι δε θα κριθούν αποκλειστικά σε μία στενή προγραμματική αντιπαράθεση, αλλά θα έχουν έντονο και το στοιχείο του οράματος και μιας συνολικότερης αφήγησης για την επόμενη μέρα. Με μία φράση: η μάχη των ιδεών διαδραματίζει σημαντικότερο ρόλο από αυτόν που μπορεί κάποιοι να φαντάζονται.   

Θεωρώ ένα από τα πιο κρίσιμα ερωτήματα της έρευνας σχετίζεται με τα όρια ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικό σε μια σειρά από τομείς. Εύκολα κάποιος θα μπορούσε να μιλήσει για την επιστροφή του κράτους. Θα προτιμούσα όμως να το περιγράψω ως επιστροφή της σημασίας των δημόσιων πολιτικών. Αυτό δημιουργεί και μια διαφορετική αντίληψη για τον δημόσιο χώρο της πολιτικής συνολικά.

Το γεγονός ότι στους τομείς της υγείας, της Παιδείας, της κοινωνικής ασφάλισης και της ύδρευσης τα ποσοστά των πολιτών που προτιμάνε το δημόσιο από το ιδιωτικό ξεπερνάνε το 80% είναι ένα πολύ σημαντικό εύρημα. Θα τολμούσα επίσης να προβλέψω ότι σε μια μελλοντική μέτρηση το 69,5% που τάσσεται υπέρ του δημοσίου στο αγαθό της ενεργείας θα είναι ενισχυμένο με βάση και τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της ακρίβειας.      

Εδώ μπορεί να προκύψει αντίλογος από την απαντήσεις στο ζήτημα της φορολογίας και συγκεκριμένα από το τεράστιο ποσοστό αυτών που ζητάνε μείωση των φόρων σε σχέση με όσων ζητάνε ενίσχυση των φορολογικών εσόδων για την στήριξη του κοινωνικού κράτους. Πιστεύω όμως ότι υπάρχει απάντηση σε αυτή την αντίφαση και σε έναν βαθμό την δίνει η ίδια η έρευνα. Η απάντηση βρίσκεται στο επίσης τεράστιο ποσοστό των πολιτών που θεωρούν το φορολογικό μας σύστημα άδικο. Κάτι που σχετίζεται με την αναλογία ανάμεσα σε άμεσους και έμμεσους φόρους, στο ποιοι τελικά πληρώνουν, αλλά και στην δικαιολογημένη καχυποψία για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι δημόσιες δαπάνες και πού αυτές κατευθύνονται.  

Η ύπαρξη κοινωνικά αποτελεσματικών δημόσιων πολιτικών αποτελεί σήμερα το κλειδί για την μείωση των ανισοτήτων και την αντιμετώπιση της κοινωνικής αδικίας. Η αποτύπωση στην έρευνα ότι 4 στους 10 δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δαπάνες για φάρμακα και εξετάσεις αποτυπώνει μια σημαντική όψη ενός προβλήματος που οξύνεται. Αυτή η μεταβλητή σε συνδυασμό με την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων που για το 62,7% οδηγεί στην ανασφάλεια και την μεγάλη δυσαρέσκεια για την ποιότητα λειτουργίας της δημοκρατίας μας (70,6%) εξηγεί απόλυτα το εύρημα ότι πλειοψηφικά οι πολίτες θεωρούν την Ελλάδα ως μία άδικη χώρα.

Συνεχίζω να πιστεύω όμως ότι το ριζοσπαστικό στην πολιτική δεν είναι να πείσεις την κοινωνία για τα προβλήματα που ζει και τους κινδύνους που έρχονται , αλλά για την δυνατότητα τα πράγματα να πάνε αλλιώς. Η λέξη δικαιοσύνη, με συγκεκριμένο προγραμματικό περιεχόμενο, μπορεί και πρέπει να αποτελεί κεντρικό άξονα για τις αλλαγές που χρειάζεται σήμερα η κοινωνία. Η μάχη των ιδεών, η προγραμματική νοηματοδότηση αξιών όπως η δικαιοσύνη και η ισότητα, η στήριξη των δημόσιων πολιτικών αποτελεί και ένα κρίσιμο πεδίο για να διαδραματίσουν έναν ενεργό ρόλο οι νέες και οι νέοι. Μπορεί στην έρευνα να αποτυπώνονται ως η κοινωνική κατηγορία που έχει αδικηθεί περισσότερο και άρα σήμερα χρειάζεται κυρίαρχα την στήριξη. Την ίδια στιγμή όμως αναφερόμαστε σε μια κοινωνική κατηγορία που έχει πραγματικά και την δύναμη και τις δυνατότητες να σχεδιάσει μια διαφορετική πορεία για την χώρα.  Μην ξεχνάμε ότι μέσα από σημαντικές κινητοποιήσεις κυρίως νέων ανθρώπων  συζητάμε σήμερα τα ζητήματα της έμφυλης βίας.       

Αναφέρθηκα λίγο πιο πάνω στην επιστροφή συνολικά του δημοσίου χώρου της πολιτικής. Αυτό όμως γίνεται με διπλό τρόπο. Τολμώ να πω ότι ή ίδια η έκθεση συμβάλει σε αυτό θυμίζοντας μας ότι “το μέσο πρέπει να είναι το μήνυμα”. Μία έρευνα με σημαντική επιστημονική τεκμηρίωση που προσπαθεί πραγματικά να κατανοήσει όψεις της ελληνικής κοινωνίας. Όταν αυτό συμβαίνει σε μια κοινωνία που η εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ π.χ. είναι στο 10% γίνεται φανερό ότι η ίδια η λειτουργία των θεσμών και της Δημοκρατίας στην χώρα χρειάζεται ένα “capacity building”. Τολμώ να πω ότι η έρευνα συμβάλει σε αυτή την κατεύθυνση και πραγματικά αξίζουν συγχαρητήρια στην ομάδα που εργάστηκε πάνω σε αυτήν.

*Ο Νάσος Ηλιόπουλος είναι εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία.

Κατεβάστε όλη την έρευνα εδώ