Να φύγουμε μακριά από τη “βίαιη πολιτικοποίηση”

Το πρώτο πράγμα που αξίζει κανείς να σταθεί διαβάζοντας τα συμπεράσματα της έρευνας της εταιρείας about people για το Ινστιτούτο Ερευνών Eteron, είναι πως χρειαζόμαστε περισσότερες τέτοιες έρευνες στην Ελλάδα!

Δυστυχώς, η συντριπτική πλειονότητα των ερευνών κοινής γνώμης που δημοσιεύονται ασχολούνται με τα γνωστά 4-5 δημοσκοπικά στοιχεία που αφορούν την τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα. Τους λείπει, δηλαδή, το πολιτικό βάθος. Σπανιότερα διαβάζουμε έρευνες που κάνουν ουσιαστικές ερωτήσεις για το πως σκέφτονται οι πολίτες, ερωτήσεις που έχουν τη δυνατότητα να εξηγήσουν καλύτερα δημοσκοπικές τάσεις και τελικά, τις πολιτικές επιλογές των εκλογέων. Αξίζουν, λοιπόν, εύσημα στους συντελεστές της έρευνας για την προσπάθειά τους αυτή.

Περνώντας τώρα στα ευρήματα καθαυτά, διαγράφεται καθαρά μια κοινωνία σε σύγχυση. Σύγχυση ιδεολογική αλλά και σύγχυση προτεραιοτήτων. Ειδικά στον τομέα της οικονομίας, τα «αιτήματα» που προκύπτουν από τις απαντήσεις είναι εξαιρετικά αντιφατικά.

Είναι λογικό: η χώρα προέρχεται από μία μακρά συνέχεια διαδοχικών κρίσεων που έχουν υπονομεύσει όλες τις βεβαιότητες της Μεταπολίτευσης. Κύρια σημεία αυτών των κρίσεων, η βαθιά οικονομική ανασφάλεια, η πόλωση για ζητήματα ταυτότητας όπως η μετανάστευση, η αγωνία για το μέλλον της νέας γενιάς. Μέσα σε αυτό το διάστημα, οι Ελληνίδες και οι Έλληνες έχουν ακούσει δεκάδες αντικρουόμενες οικονομικές «συνταγές», με τα δύο κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα να προσφέρουν, τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής, δύο εκ διαμέτρου αντίθετα οράματα για την ανάπτυξη της οικονομίας. Μέσα σε συνθήκες ακραίας πόλωσης, όπως αυτή που επικράτησε την τελευταία δεκαετία, δεν προκαλεί εντύπωση που οι άνθρωποι θέλουν και μια ισχυρή ελεύθερη οικονομία, και ένα ισχυρό κράτος. Βάζουμε πολύ ψηλά την αλληλεγγύη και τη συνεργασία, αλλά παραμένουμε διχασμένοι γύρω από το κοινωνικό κράτος και τη χρησιμότητά του. Θεωρούμε δουλειά του κράτους την υγεία, την παιδεία, την ύδρευση (ακόμη και τις μεταφορές και την ενέργεια) ζητάμε όμως, σε συντριπτικό ποσοστό, μείωση των φόρων.

Η «βίαιη πολιτικοποίηση» που συντάραξε την προηγούμενη δεκαετία ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, κυρίως τους νέους, διαφαίνεται και στα ευρήματα της έρευνας: το 70% είναι απογοητευμένο με τη λειτουργία της Δημοκρατίας, πάνω από το 80% θεωρεί ότι τα αιτήματα του λαού αγνοούνται για χάρη των συμφερόντων του κατεστημένου, ενώ κανένας από τους θεσμούς που μετρήθηκαν δεν συγκέντρωσε πάνω από το 50% στον βαθμό εμπιστοσύνης.

Το πλέον ενδεικτικό στοιχείο αυτής της τάσης όμως είναι η γενικευμένη αίσθηση πως η Ελλάδα είναι μια άδικη χώρα: τη σχετική θέση φαίνεται να υποστηρίζει το 74% των ερωτηθέντων. Σχεδόν 70% μάλιστα πιστεύει πως οι αδικίες αυξάνονται αντί να μειώνονται. Παρότι η προέλευση αυτής της αδικίας έχει ποικίλες εκφάνσεις (αναξιοκρατία, χαμηλοί μισθοί και συντάξεις, φοροδιαφυγή) η συνολική εικόνα είναι βαθιά προβληματική και δημιουργεί μια πραγματικότητα μη βιώσιμη για το μέλλον.

Σύγχυση, αίσθημα αδικίας, έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς. Πως μπορεί ένα πολιτικό κόμμα να αξιοποιήσει αυτά τα συμπεράσματα για να εκπονήσει ένα αξιόπιστο πολιτικό πρόγραμμα με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον; Στο Κίνημα Αλλαγής, μετά την εκλογή του νέου Προέδρου, βρισκόμαστε σε μια τέτοια στιγμή. Διαβάζοντας την έρευνα, δεν μπορούσα παρά να σκεφτώ πως η σοσιαλδημοκρατία, ως ρεύμα πολιτικής σκέψης, είναι εξαιρετικά εφοδιασμένη για να αντιμετωπίσει αυτές τις πληγές. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που η σοσιαλδημοκρατία, στη σχετική ερώτηση, συγκεντρώνει περισσότερες θετικές γνώμες και από την αριστερά, και από τη δεξιά και τον νεοφιλελευθερισμό.

Μακριά από οικονομικούς δογματισμούς, εκπροσωπούμε αυτήν ακριβώς τη χρυσή τομή μεταξύ αγοράς και κράτους. Πιστεύουμε στη σημασία των δημοσίων αγαθών, χωρίς να εχθρευόμαστε την επιχειρηματικότητα. Αναγνωρίζουμε τις χρόνιες παθογένειες του δημόσιου τομέα, αλλά για να τον βελτιώσουμε, όχι για να τον απαξιώσουμε πλήρως. Βάζουμε σε πρώτο πλάνο τις εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες, ειδικά στους νέους, και γνωρίζουμε – το έχουμε αποδείξει έμπρακτα άλλωστε- ότι η υπέρβασή τους περνάει μέσα από την αξιοκρατία και τη διαφάνεια.

Κυρίως όμως, απέναντι στην πόλωση της προηγούμενης δεκαετίας, προτάσσουμε τη συνεννόηση, τη μετριοπάθεια, τον ρεαλισμό, τον σεβασμό των κανόνων της δημοκρατίας και τους θεσμούς. Μπορούμε, λοιπόν, να είμαστε αισιόδοξοι εν όψει της πολύ απαιτητικής συνέχειας.

*Ο Γιώργος Καμίνης είναι βουλευτής Επικρατείας του Κινήματος Αλλαγής

Κατεβάστε όλη την έρευνα εδώ