Στρατηγική ηγεμονίας του Κράτους Πρόνοιας

H έρευνα κοινής γνώμης που έγινε από την Aboutpeople και το Ινστιτούτο Ερευνών Eteron, προσφέρει πλήθος δεδομένων που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι πολίτες στην Ελλάδα, κυρίως εκείνοι των νεώτερων και παραγωγικών ηλικιών που ανήκουν στην κατώτερη μεσαία ή στις λαϊκές τάξεις αναγνωρίζουν μια ευρεία κρίση αντιπροσώπευσης και λειτουργίας των θεσμών του κράτους και της κοινοβουλευτικής αστικής δημοκρατίας στο έδαφος ενός κοινωνικού σώματος που χαρακτηρίζεται από την συνειδητοποίηση των τεράστιων κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων και αδικιών.Οι πολίτες στην μεγάλη τους πλειονότητα βρίσκονται στην αναζήτηση του Κράτους Πρόνοιας.

Η έρευνα έγινε τον Δεκέμβρη 2021, ενώ η χώρα εισερχόταν στο προβλεπόμενα φονικό 5ο πανδημικό κύμα και μας βοηθά να κατανοήσουμε γιατί στην Ελλάδα η στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας και ανάπτυξης του εμβολιαστικού προγράμματος «προσέκρουσε σε ύφαλο » με ένα αναιμικό και κυρίως καθυστερημένο επίπεδο πλήρους εμβολιασμού του πληθυσμού (72%) και με επίπεδο νοσηλειών και θανάτων που οφείλονται στην COVID-19 που ξεπερνά σημαντικά τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Είναι κοινά αποδεκτό ότι στην Ελλάδα το εμβολιαστικό πρόγραμμα (αλλά και ευρύτερα η ενημέρωση των πολιτών σχετικά με την πανδημία, την βαρύτητα του νοσήματος COVID-19 κλπ) στηρίχθηκε στα ΜΜΕ.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το 88.7% των ερωτηθέντων δεν εμπιστεύεται τα ΜΜΕ! Η ανάλυση του ρυθμού αύξησης των πλήρως εμβολιασμένων πολιτών είναι αποκαλυπτική. Ο μέσος ρυθμός αύξησης του εμβολιασμού ήταν υψηλός (περίπου 10% αύξηση ανά μήνα) στην περίοδο Μάιος – Αύγουστος. Από την αρχή του εμβολιαστικού προγράμματος η διεθνής βιβλιογραφία μας έδειχνε ότι το πρώτο κύμα εμβολιασμού αφορά στους πιο «συνειδητοποιημένους» και καλά ενημερωμένους πολίτες. Το φθινόπωρο (Σεπτέμβριος- Νοέμβριος) ο ρυθμός εμβολιασμού έπεσε στο 2.6% ανά μήνα! 

Τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού κατά την θερινή περίοδο, σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσίευαν οι Ελληνικές Αρχές, είχαν επιτευχθεί στα αστικά κέντρα και στους τουριστικούς προορισμούς ενώ ήταν πολύ χαμηλά στις αστικές περιοχές όπου ζούν και εργάζονται τα μεσαία κοινωνικά στρώματα και οι λαϊκές τάξεις καθώς επίσης και στις αγροτικές περιοχές. Τα ευρήματα λοιπόν της έρευνας εξηγούν γιατί είναι καταδικασμένη να αποτύχει μια στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας που βασίζεται κυρίως στην «επικοινωνία» μέσω των ΜΜΕ και εκπονείται από ένα κυβερνητικό επιτελείο που αρνείται δογματικά να επενδύσει στην ενίσχυση του Δημόσιου ΕΣΥ για την έγκαιρη αντιμετώπιση των ασθενών.

Οι επιδημιολογικές μελέτες που δημοσιεύονται ήδη από το καλοκαίρι του 2020 δείχνουν ότι ο κίνδυνος σοβαρού COVID-19 όπως και ο κίνδυνος θανάτου από COVID-19 είναι έως και 5 φορές υψηλότερος στους πολίτες των κατώτερων μεσαίων και λαϊκών τάξεων σε σύγκριση με τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Η διαχείριση της πανδημίας μέσα στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) έχει προκαλέσει σημαντικές « παράπλευρες » αρνητικές επιπτώσεις στην περίθαλψη πολιτών με χρόνια νοσήματα (πχ καρδιαγγειακά, ογκολογικά, ψυχιατρικά κλπ) και στην συντήρηση και ανάπτυξη των προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής, με συνέπεια, την δραματική αλλαγή του νοσολογικού χάρτη και την γενικευμένη υγειονομική κρίση.

Γνωρίζουμε ότι στο άμεσο μέλλον, τόσο οι παράπλευρες συνέπειες της πανδημίας όσο και το σύνδρομο long COVID-19 θα πλήξουν την υγεία άλλα και την δυνατότητα εργασίας των πολιτών που ανήκουν στις μεσαίες και λαϊκές τάξεις. Σύμφωνα με την έρευνα του ETERON τo 40% των ερωτηθέντων «δεν καταφέρνει ή έχει μεγάλο πρόβλημα να καλύψει ότι αφορά τις δαπάνες/έξοδά σας για τα θέματα υγείας (γιατροί, εξετάσεις, φάρμακα, νοσηλείες κλπ.)». Το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 56% και 72% για τους πολίτες που ανήκουν στις μεσαίες και λαϊκές τάξεις.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν γιατί η κρίση δημόσια υγεία θα πάρει πολύ σύντομα τα χαρακτηριστικά ενός «κοινωνικού τσουνάμι». Η αίσθησή μας είναι ότι το φαινόμενο αυτό δεν θα είναι μία ακόμη «ελληνική ιδιαιτερότητα». Πρόκειται περί ενός καθολικού κοινωνικούφαινομένου στις χώρες της ΕΕ – που θα μεγεθύνει απρόβλεπτα από την νέα ψυχροπολεμική περίοδο που ξεκινά μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η έρευνα του ινστιτούτου ΕΤERON μας δίνει δεδομένα για να απαντήσουμε στο ερώτημα «τι να κάνουμε» ώστε να αντιμετωπίσουμε τόσο την κρίση δημόσιας υγείας όσο και την κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας:

• το 88% των ερωτηθέντωνπιστεύει ότι πρέπει να αυξηθούν οι δαπάνες για το Εθνικό Σύστημα Υγείας
• το 54% είναι δυσαρεστημένο από τη λειτουργία του ιδιωτικού τομέα της υγείας στη διάρκεια της πανδημίας. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατά 10-14% στους πολίτες των κατώτερων μεσαίων στρωμάτων και λαϊκών τάξεων.

Χρειάζεται λοιπόν να προχωρήσουμε άμεσα στην ανάπτυξη του Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας με στόχο την κάλυψη των οικονομικών και γεωγραφικών ανισοτήτων πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας. Χρειάζεται να λειτουργήσει το ΕΣΥώς μηχανισμός που συνδράμει στην οικονομική ανάπτυξη και στην παραγωγή κοινωνικού πλούτου, ασκόνταςηγεμονικό ρόλο απέναντι στους μεγάλους Ομίλους που δραστηριοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα της υγείας και υποστηρίζοντας/συντονίζοντας τους ιδιώτες γιατρούς.

Για να εκπληρωθεί αυτή η αποστολή το Δημόσιο Εθνικό Συστημα Υγείας πρέπει να επανιδρυθεί ωστε

• να παρέχει υψηλής ποιότητας δωρεάν υπηρεσίες σε όλους τους πολίτες
• να εξασφαλίζει την διαρκή εκπαίδευση και την αυστηρή εφαρμογή των διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων και των κατευθυντηρίων οδηγιών στο σύνολο του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού που εργάζεται είτε στον Δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα σε όλη την επικράτεια (από το ακριτικό χωριό έως την πρωτεύουσα της χώρας)
• να υπόκειται σε διαρκή και αυστηρό έλεγχο ποιότητας, αποτελεσματικότητας και κόστους των υπηρεσιών που προσφέρει (τόσο στον Δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα)
• να ενσωματώνει τις σύγχρονες κατακτήσεις στον τομέα της τηλεϊατρικής (που βοηθούν να ξεπεραστούν οι γεωγραφικές ανισότητες) και της εξατομικευμένης ιατρικής ακριβείας (personalizedprecisionmedicine)
• να αναπροσαρμοστεί η δομή του συστήματος με μια ταχεία μετάβαση από το σημερινό  «νοσοκομειοκεντρικό » μοντέλο προς τον μοντέρνο σχεδιασμό όπου το νοσοκομείο λειτουργεί ως « συντονιστικό κέντρο » της πρωτοβάθμιας περίθαλψης
• να γίνει ανασύσταση ή ίδρυση τμημάτων λοιμωδών νοσημάτων προβλέποντας τα επερχόμενα νέα επιδημικά κύματα του COVID-19 (εφόσον περάσουμε στην ενδημική φάση του SARS-CoV-2) και αλλά και τις πιθανές καινούργιες πανδημίες

Τα ευρήματα της έρευνας του Ινστιτούτου Έτερον μας δείχνουν και τον δρόμο για να προχωρήσουν αυτές οι αλλαγές αλλά και τον φορέα που μπορεί να τις πραγματοποιήσει. Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών (71%) πιστεύει στην συνεργασία, τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη. Περίπου το 40% των πολιτών πιστεύει ότι είναι η Αριστερά/Κετροαριστερά το ιδεολογικό ρεύμα που μπορεί να προωθήσει τις αναγκαίες άμεσες τομές για μια πιο δίκαιη, αποτελεσματική και παραγωγική οργάνωση της κοινωνίας και της οικονομίας.

Για να αρθούμε στο ύψος των ιστορικών προκλήσεων, να διαφυλάξουμε και να βελτιώσουμε την δημοκρατία πρέπει να μετατρέψουμε αυτό το ιδεολογικό ρεύμα σε φορέα άσκησης πολιτική έχοντας συνείδηση του ότι βαδίζουμε σε ρήξη με το νεοφιλελεύθερο μοντέλο οικοδόμησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Καθώς οι προβλέψεις για το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον είναι δυσμενείς, χρειάζεται άμεσα να διαμορφωθεί μια συνολική στρατηγική ηγεμονίας του Κράτους Πρόνοιας (χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις, δογματισμούς και αποκλεισμούς) με την θεσμοθέτηση διαδικασιών δημοκρατικού ελέγχου και διαφάνειας και εξασφαλίζοντας την ευρύτερη δυνατή κοινωνική συναίνεση.

*Ο ΓρηγόρηςΓεροτζιάφας, είναι Διευθυντής του ερευνητικού κέντρου Cancer, Biology and Therapeutics,(Cancer-Hemostasis-Angiogenesis) INSERM U938, University Institute of Cancerology, Facultyof Medicine, Sorbonne University, Paris

Κατεβάστε όλη την έρευνα εδώ