Τα παιδιά που επεστράφησαν από τις αναδοχές και το “μετά” της ενηλικίωσης

Όλα όσα έχετε διαβάσει, έως αυτό το κείμενο, τελειώνει στα 18. Μόλις δηλαδή, ενηλικιωθεί το παιδί δεν αφορά πια την πολιτεία, στο επίπεδο της φροντίδας του. Γεγονός που θα λέγατε ότι δεν είναι παράλογο. Γίνεται από τη στιγμή που τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ιδρύματα δεν μαθαίνουν το παραμικρό, για τη ζωή έξω από αυτό.

Πρακτικά, λοιπόν, δεν έχουν την παραμικρή ιδέα από κοινωνικές δεξιότητες (καθώς ουδέποτε υπήρξε κάποιος ή κάποιο πρόγραμμα που να τους διδάξει απλά, καθημερινά πράγματα όπως το πώς να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το πώς να πληρώνουν έναν λογαριασμό (ή τι είναι λογαριασμός ή το πώς λειτουργεί ένα πλυντήριο -ό,τι μαθαίνει κάποιος στο σπίτι του) ή την όποια επαγγελματική κατάρτιση (δεν υπάρχει πρόγραμμα που να τα ενθαρρύνει να ακολουθήσουν μια σχολή, ένας μηχανισμός ομαλής μετάβασης) ή την όποια δεξιότητα κοινωνικοποίησης (δεν έχουν κάποιον κοινωνικό κύκλο και για πολύ ξεκάθαρους λόγους, δεν εμπιστεύονται εύκολα).

“Με το νέο νόμο θα υπάρξει” δεσμεύεται η Σοφία Κωνσταντέλια, πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής, στο News 24/7.. “Δεν αφήνεις ένα παιδί, χωρίς να ξέρεις πού θα πάει, όταν κλείσει τα 18” προσθέτει.

Έως τον Φλεβάρη του 2019, αυτά που ισχύουν για κάθε παιδί που έχει περάσει τη ζωή του σε ίδρυμα και φτάνει στα 18 είναι τα εξής -βάσει του προγράμματος “Στέγαση, επανένταξη και εργασία”:

*Του δίνουν ποσό έως 180 ευρώ για την κάλυψη ενοικίου. Το ποσό φτάνει έως τα 240 ευρώ, για δυο ωφελούμενους και έως 300 ευρώ για τρεις ή περισσότερους ωφελούμενους, σε μηνιαία βάση.

*Καλύπτονται οι δαπάνες οικοσυσκευής -μέσω διαγωνισμού που έχει προηγηθεί και με τα χρήματα να πηγαίνουν απευθείας από τον φορέα στην εταιρία που παρέχει τις συσκευές.

*Παρέχεται εργασία, μερικής απασχόλησης έως 2 χρόνια. Συνήθως αυτό αφορά τον καθαρισμό κτιρίων.

Ενημέρωσα την κ. Κωνσταντέλια πως διατίθεμαι να ζήσω με αυτές τις παροχές -και με όσα δεν έχουν λάβει αυτά τα παιδιά στα 18 χρόνια που πέρασαν στο ίδρυμα. Παράλληλα, όμως θα βάλω και στοίχημα για την επιτυχία ή την αποτυχία του πειράματος. “Σίγουρα δεν είναι πολλά, αλλά δεν διαφέρουν πολύ από αυτά που παίρνει ένα συνομήλικο άτομο που θέλει να αυτονομηθεί από την οικογένεια του”. Μόνο που εν προκειμένω δεν έχουν ιδέα για την όποια λειτουργία αφορά την οικογένεια (σε συναισθηματικό επίπεδο ή αυτό της καθημερινότητας). “Δίχως αμφιβολία, είναι δύσκολα. Δεν σταματά όμως, να ‘χει την αναφορά στο ίδρυμα αν του συμβεί κάτι”. Ανέφερε και αρκετές περιπτώσεις κοριτσιών που προχώρησαν σε σπουδές, που εργάστηκαν σε τομέα του ενδιαφέροντος τους. Συμφωνήσαμε ότι αυτός δεν είναι ο κανόνας, αλλά οι εξαιρέσεις.

Υπάρχει περίπτωση να προστεθεί στο σχέδιο νόμου κάτι που να αφορά αυτές τις περιπτώσεις; Ώστε να μην παραπέμπουν σε χαμένες ψυχές;

“Είναι ανάγκη να υπάρχει ένα πρόγραμμα συστηματικό που πρέπει να εφαρμόζεται από την πρώτη μέρα που μπαίνει το παιδί, στην κρατική φροντίδα. Ακόμα και ο τρόπος που εκφράζεσαι σε ένα παιδί είναι σημαντικός. Το “όταν μεγαλώσεις, δεν θα βγάζεις τα σκουπίδια;” είναι κάτι”. Τη διακόπτω για να της θυμίσω πως αυτά μπορούν να γίνουν από εδώ και πέρα. Τι μπορεί να συμβεί για τους ανθρώπους που σε 1-2 χρόνια θα βρεθούν από τις δομές όπου πέρασαν όλη τους τη ζωή (και έχουν γίνει παθητικοποιημένα)… εκεί έξω. Σε έναν κόσμο για τον οποίον δεν ξέρει ούτε τα ελάχιστα.

“Πρέπει να είναι πιο συστηματικές οι ενέργειες ανεξαρτητοποίησης των ατόμων, πιο δεσμευμένες όπως είναι σε κάποιες χώρες της Ευρώπης. Υπάρχουν περιπτώσεις χωρών που σου λένε “στα δυο χρόνια που το φροντίζεις τι κατάφερε; Άρα ο στόχος για τα δυο επόμενα χρόνια ποιος είναι;”.

Κάτι που δεν υπάρχει εδώ. Αλλά θα μπορούσε να γίνει. Θα επιστρέψουμε για να δούμε αν θα γίνει, καθώς η κυρία Κωνσταντέλια μας είπε πως “και βέβαια θα το εντάξουμε” πριν τονίσει ότι “δεν μιλάει κανείς για ποιότητα στην πρόνοια. Δηλαδή, για δέσμευση. Για το τι κατάφερες ως επαγγελματίας/ίδρυμα/φορέας κλπ Να υπάρχει ατομικό σχέδιο για κάθε παιδί, σύμφωνο με τα δικαιώματα του και έλεγχος για όσα κατακτά ή τι άλλο χρειάζεται για να φτάσει όπου του επιτρέπουν οι δυνατότητες του”.

Βουλευτής φέρεται να ζήτησε την απόλυση κοπέλας ΑμεΑ, γιατί… δεν καθάριζε καλά

Ανέφερα στην κ. Κωνσταντέλια πληροφορία που μου μεταφέρθηκε (και διασταυρώθηκε) για την περίπτωση μιας κοπέλας που της είχαν βρει δουλειά στη Βουλή και επειδή διαμαρτυρήθηκε ένας βουλευτής πως δεν καθαρίζει καλά, απολύθηκε. “Έχω υπ’ όψιν μου την περίπτωση της κοπέλας, αλλά στην τελευταία επαφή μας δούλευε ακόμα και μάλιστα ήταν ευχαριστημένη. Βέβαια, αυτή η επαφή ήταν πριν ένα μήνα. Θα το κοιτάξω”. Συμφωνήσαμε πως σε κάθε περίπτωση, υπήρχε καλύτερη προσέγγιση. “Δεν το βγάζεις αυτό το παιδί από τη δουλειά” εξηγεί η καθ’ ύλην αρμόδια για τις αναδοχές.

Διευκρίνισε και ότι “μιλάμε για άτομα χωρίς προβλήματα αναπηρίας ή άλλα, που έφτασαν στα 18 και δεν έχουν πού να πάνε. Τα κρατούμε ακόμα δυο χρόνια. Τους βρίσκουμε δουλειά, μέσα από το πρόγραμμα που είπατε, χαλάει το ενοικιοστάσιο για παράδειγμα και έρχεται πίσω -έχει συνέπεια επαφή με το φορέα”. Το ενοικιοστάσιο μπορεί να χαλάσει, διότι υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στην κατάθεση των χρημάτων από τον φορέα. “Ένα ζήτημα είναι η πρακτική αδυναμία να σταθούν στα πόδια τους οι άνθρωποι αυτοί. Ένα δεύτερο είναι το συναισθηματικό.

Όταν δεν έχεις τα πρακτικά μέσα και δεν έχεις και σημείο ψυχικής αναφοράς, υπάρχει ανοιχτό ψυχικό πρόβλημα. Δεν είναι δηλαδή, μόνο κοινωνικό.

Τι θέλω να πω για το σημείο ψυχικής αναφοράς: Ο πρώτος γονιός μπορεί να είναι εξαφανισμένος γιατί μπορεί να σε έχει κακοποιήσει ή να έχει μπει φυλακή ή πρέπει να εξαφανιστεί, δεν υπάρχουν συγγενείς που δεν ενδιαφέρονται- και μπορεί η επιμελήτρια με την οποία εσύ έχεις “δεθεί” να μην μπορεί να σηκώσει στη ψυχή της ή όπως αλλιώς το βάρος 20 και πλέον κοριτσιών με τα οποία έχει ζήσει και τα οποία έχει φροντίσει, σε όλη της τη ζωή.

Εμείς θα προσπαθούσαμε να στοχεύσουμε στην κάλυψη κάποιων αναγκών. Δηλαδή, θα μπορούσαν αυτά τα παιδιά να είναι δικαιούχοι κρατικών διαμερισμάτων -διαμερισμάτων που ανήκουν στο κράτος και δεν τα κάνει τίποτα. Αυτά βοηθούν έως ένα σημείο.

Το άλλο μέρος που υποστηρίζεται, το ψυχικό, ξέρουμε πως όσο και αν το υποστηρίξουμε δεν μπορούμε να το θεραπεύσουμε. Άρα τι κάνουμε; Δεν το αφήνουμε να μεγαλώσει. Δεν αφήνεις δηλαδή, ένα παιδί έξω από τον κόσμο να είναι δεμένο με μια επιμελήτρια. Το αφήνεις στην ανάδοχη οικογένεια, με την οποία έχει συνδεθεί και έχει πρόσωπο αναφοράς. Έτσι, μπορεί να προχωρήσει στη ζωή του. Δεν είναι το ίδρυμα η λύση.

Όταν όμως, οι αρμόδιοι δεν έχουν φροντίσει, ώστε αυτό το παιδί να μπορεί να ζήσει με αξιοπρέπεια μακριά από το ίδρυμα, δεν οφείλεις -έστω και την ύστατη ώρα- να του δώσεις τις απαραίτητες γνώσεις; Δεν θα ήταν χρήσιμο δηλαδή, ένα πρόγραμμα, κατά το οποίο τα παιδιά που δεν έπεσαν πάνω στο νόμο για την αποϊδρυματοποίηση, να μάθουν όσα χρειάζονται για να διεκδικήσουν το δικαίωμα στη ζωή; Δεδομένου και ότι δύσκολα εμπιστεύονται κάποιον από τον έξω κόσμο -για τον οποίον γνωρίζουν ελάχιστα;

“Μα το κάνουμε αυτό. Όλα τα κορίτσια φεύγουν με κάποια δεξιότητα. Σας λέω και πάλι πως το ψυχικό εμπόδιο είναι τροχοπέδη. Τα παιδιά δεν έχουν ψυχικό κίνητρο για να κάνουν κάτι. Πολύ γρήγορα αυτά που έμαθαν ή αυτά που ξέρουν είναι ένα τίποτα για τα ίδια. Και τώρα όλα τα κορίτσια που έφυγαν από το ίδρυμα της Νέας Σμύρνης, η μια είναι φοιτήτρια, δυο είναι εργαζόμενες”. Πολλές άλλες βασανίζονται για να “βγάλουν” εις πέρας την καθημερινότητα.

Οι επιστροφές από γονείς που δεν άντεξαν

Υπάρχουν ουκ ολίγες περιπτώσεις οικογενειών που ‘χουν ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ το παιδί, γιατί δεν μπορούσαν να το διαχειριστούν. Επειδή είχε πολλά προβλήματα. Γεγονός που το λέτε και φυσική συνέπεια μιας ζωής που έχει σημαδευτεί από τη βίαιη αποκοπή και την εγκατάλειψη, μαζί με την έλλειψη φροντίδας και αγάπης -αφού δεν υπάρχει σημείο αναφοράς. “Ναι, είναι και αυτό. Παρ’ όλα αυτά, για να μην είμαστε άδικοι με τους γονείς που λένε “δεν μπορώ”, να επισημάνουμε πως αυτό το παιδί έζησε 5-6 χρόνια εκτός ιδρύματος”. Δεν είναι αρκετό. “Ισχύει και για αυτό προχωράμε σε ένα νέο νόμο που φροντίζει περισσότερο τα παιδιά”.

Αντί επιλόγου, δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε το θέμα, όπως και να παρουσιάσουμε τι συμβαίνει στο “Μητέρα”, σε αυτό που ο κόσμος ξέρει ως ΠΙΚΠΑ Βούλας, αλλά και στο αναρρωτήριο της Πεντέλης, σε συνδυασμό πάντα με τις αναδοχές και την εξέλιξη τους.