Ποιο τοπικό ελληνικό γλυκό μπήκε στο μητρώο των Προστατευόμενων Γ.Ε. της Ε.Ε.

Ένα παραδοσιακό γλυκό που ήταν γνωστό από την αρχαιότητα πήρε την σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να μπει στο μητρώο των Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων μαζί με την Lenticchia i Matera ένα είδος φακής που παράγεται στην Απουλία της Νότιας Ιταλία.

Το ελληνικό γλυκό δεν είναι άλλο από το ροδίτικο Μελεκούνι. Το προϊόν διαφοροποιείται από τα άλλα παρεμφερή προϊόντα λόγω της αποκλειστικής χρήσης μελιού και όχι γλυκα­ ντικών ουσιών που χρησιμοποιούνται συνήθως σε ομοειδή προϊόντα.

Αποτελεί το κατ’ εξοχήν κέρασμα του Ροδίτικου γάμου από πολύ παλιά έως σήμερα και παράγεται με παραδοσιακό τρόπο σε τοπικά εργαστήρια ή σπίτια. Η ονομασία «Μελεκούνι» προέρχεται από τη ροδίτικη διάλεκτο, δεδομένου ότι ο όρος «κουννί» (από την αρχαία λέξη «κόκκος» — «κουννί») χρησιμοποιείται στην περιοχή για να αποδώσει τον σπόρο (στη συγκεκριμένη περίπτωση σουσαμιού), το ελάχιστο σπυρί του καρπού του φυτού «σήσαμον» και τη λέξη «μέλι». Για λόγους απλοποίησης, καθιερώθηκε το «Μελε­ κούνι», αντί του «Μελεκούννι».

Δύο σημαντικοί λαογράφοι της Ρόδου, ο Θεόδωρος Κωνσταντινίδης και ο Χριστόδουλος Παπαχριστοδούλου το ανα­ φέρουν στα συγγράμματά τους. Στο Λεξιλόγιον της δημώδους ροδιακής διαλέκτου αναφέρεται χαρακτηριστικά ως «Γλύκι­ σμα μελίπηκτον μετά σησάμου πεφρυγμένης, είναι το επίσημον γλύκισμα των χωρικών εις τους γάμους και τας εορτάς αποστελλόμενον και ως αγγελτήριον των γάμων εις τους απουσιάζοντας φίλους και συγγενείς, καθάπερ εν ταις πόλεσι τα σακχαρόπηκτα κουφέτα» (Κωνσταντινίδης, 2002).

Στο βιβλίο Παραδοσιακή μελισσοκομία Αιγαίου (Χονδρός, 2016), το οποίο εκδόθηκε από τον Μελισσοκομικό Σύλλογο Ρόδου «Η Κυψέλη», αναφέρεται ότι η Ρόδος έχει αναδείξει αρκετά γλυκά που έχουν ως βάση τους το μέλι, μεταξύ των οποίων και το μελεκούνι. Τα γλυκά αυτά έχουν τη ρίζα τους στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους και είναι γνωστά από τα ομηρικά χρόνια. Ο Ηρόδοτος (484-426 π.Χ.) αναφέρει ένα είδος παρόμοιο με το μελεκούνι.

Επίσης, στο βιβλίο Παραδοσιακή μελισσοκομία Αιγαίου γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο μελεκούνι και μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι ανάμεσα στα τελετουργικά του γάμου (στο νησί της Ρόδου) είναι και τα έθιμα που συνδέονται με το μελεκούνι. Συγκεκριμένα, στην περιοχή Μαριτσά, το βράδυ της Παρασκευής —πριν από τον γάμο— οι γονείς της νύφης και του γαμπρού γύριζαν στα σπίτια και καλούσαν τους συγγενείς να συμμετάσχουν στην παρασκευή των μελεκουνιών λέγοντας «Κοπιάστε στα μελεκούνια!». Ειδικότερα, οι καλεσμένοι έπαιρναν τα συστατικά (σουσάμι, μέλι) και, αφού πραγμα­ τοποιούσαν τις κατάλληλες προετοιμασίες (καρβούρδισμα, ανάμειξη), με τη βοήθεια έμπειρου ατόμου (μαστόρισσα) τα έψηναν. Η παραγόμενη ποσότητα καταναλωνόταν από τους παρευρισκόμενους και η υπόλοιπη φυλασσόταν για τον γάμο. Το έθιμο αυτό ακολουθούσαν και σε άλλα χωριά (Δαματριά, Κρεμαστή, Κοσκινού κ.ά.).