2022: Δύσκολη χρονιά εγρήγορσης και ετοιμότητας στα ελληνο-τουρκικά

Η Τουρκία βρίσκεται εν μέσω οικονομικής κρίσης με απροσδιόριστη ημερομηνία λήξης. Οι κοινωνικές και πολιτικές συνέπειές της γίνονται κάθε ημέρα όλο και πιο αρνητικές. Σκληρές για τους τούρκους πολίτες και επικίνδυνες για τον Ερντογάν. Σε τέτοιες δυσχερείς συνθήκες, εν´όψει μάλιστα των καθορισμένων για το 2023 εκλογών, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έχει την πολυτέλεια των πολλαπλών ανοικτών μετώπων και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Στο εξωτερικό περιφερειακό μέτωπο είναι ορατή η προσπάθεια που καταβάλει για να βελτιώσει τις δύσκολες σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Αυτό όμως δεν ισχύει και για τη στάση του απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο. Τα δύο αυτά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, μαζί με το κουρδικό, λόγω της ιδιαίτερης φόρτισης που έχουν για την τουρκική κοινή γνώμη, αποτελούν ανέκαθεν πεδία πολιτικής όπου η σκλήρυνση και η αντιπαράθεση «έδινε πολιτικούς πόντους» στις τουρκικές ηγεσίες.

Το μεγάλο πολιτικό κόστος που υφίσταται ο Ερντογάν από την οικονομία είναι λογικό να επιχειρήσει να το εξισορροπήσει επενδύοντας στην με κάθε εφικτό τρόπο τόνωση της εθνικής τουρκικής περηφάνειας σε αυτά τα τρία μέτωπα.

Υπό την αυξανόμενη επήρεια των εθνικιστών συνεταίρων του, ο Τούρκος πρόεδρος θα επιμείνει και θα εντείνει την πολιτική πολιτική απαράδεκτων διεκδικήσεων και πίεσης προς την Ελλάδα και την Κύπρο, υποδαυλίζοντας την ένταση, φλερτάροντας ακόμα και με επεισόδιο.

Σε αντίθεση με τη λογική του εξωραϊστικού κατευνασμού ορισμένων δημοσιολογούντων, η ρεαλιστική εκτίμηση των σημερινών δεδομένων δείχνει ότι οι προοπτικές ουαστικού, τονίζω: Ουσιαστικού, ελληνο-τουρκικού διαλόγου, φαίνονται φαίνονται ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Φρόντισε άλλωστε η Τουρκία γι’αυτό με τις τρεις επιστολές απαράδεκτων και προκλητικών διεκδικήσεων που κατέθεσε τους τελευταίους μήνες στο Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ. Συγκροτούν μια ανανεωμένη και διευρυμένη «χάρτα» των τουρκικών διεκδικήσεων έναντι της Ελλάδος. Οι «επιστολές Σινιρλίογλου» συνιστούν μεγάλο βήμα πίσω στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις αφού, μεταξύ άλλων, για πρώτη φορά «αγκιστρώνεται» το απαράδεκτο τουρκικό αίτημα για αποστρατικοποίηση νησιών του Αν. Αιγαίου με την ευθεία αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επ´αυτών.

Στην Άγκυρα γνωρίζουν καλά ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί οποιαδήποτε συζήτηση σε αυτήν τη βάση καθώς, πέραν του ότι είναι νομικά απολύτως έωλη και πολιτικά απαράδεκτη, η Αθήνα έχει επίσημα εξαιρέσει το 2015 από τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου θέματα ασφάλειας, άμυνας και εδαφικής κυριαρχίας.

Έχουμε λοιπόν το απολύτως παράδοξο η χώρα που συστηματικά αγνοεί το Διεθνές Δίκαιο και συνολικά δεν δέχεται την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου (Τουρκία) να θέτει σε κράτος που κινείται με γνώμωνα τους διεθνούς κανόνες και δέχεται την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου, εκείνα ακριβώς τα θέματα που το κράτος αυτό (Ελλάδα) έχει συγκεκριμένα και νόμιμα εξαιρέσει.

Σε αυτές τις συνθήκες συμφωνία επί κειμένου παραπομπής (συνυποσχετικού) εκ των πραγμάτων καθίσταται αδύνατη. Με λίγα λόγια οι επιστολές Σινιρλίογλου έχουν βαθιά υπονομεύσει τον ελληνο-τουρκικό διάλογο και τις όποιες προοπτικές του.

Στο πλαίσιο αυτό το 2022 προβλέπεται να είναι ένας δύσκολος χρόνος για τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και για έναν πρόσθετο λόγο. Η επέτειος μνήμης των εκατό ετών από την καταστροφή της Σμύρνης, τον ξεριζωμό και την προσφυγιά των Μικρασιατών Ελλήνων, θα είναι αφορμή υψηλών τόνων στην ελληνο-τουρκική δημόσια διπλωματία. Ό,τι για εμάς συνιστά μια δραματική, τραγική σελίδα της εθνικής μας πορείας ως αποτέλεσμα της βαρβαρότητας της άλλης πλευράς, για την Τουρκία είναι νίκη επί εισβολέων. Θα υπάρξουν αφορμές λοιπόν για να ανέβουν τα ντεσιμπέλ της δημόσιας ρητορικής και μάλιστα επί ενός ιστορικού ζητήματος ιδιαίτερα φορτισμένου συναισθηματικά και στις δύο χώρες. Εάν σε αυτό συνυπολογιστεί ότι το 2022 είναι, βάσει των θεσμικών προβλέψεων, προεκλογικό έτος στην Ελλάδα και στην Τουρκία, καθώς και στις δυο χώρες προβλεπεται ότι θα γίνουν εκλογές το 2023, είναι λογικό να περιμένουμε υψηλής έντασης ρητορική, ακόμα και εάν η Ελλάδα εξαντλήσει τα όρια της λογικής ψυχραιμίας. Ταυτόχρονα, οι κάθε είδους προκλήσεις στον αέρα και στη θάλασσα του Αιγαίου θα συνεχιστούν συμπεριλαμβανομένου, όπως ήδη βλέπουμε, ενός νέου ενορχηστρωμένου μεταναστευτικού κύματος στη θάλασσα.

Σε αυτό το ήδη βεβαρυμένο περιβάλλον θα πρέπει να συνυπολογιστεί το κομβικό ζήτημα της συνέχειας των ερευνών και γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ. Όσο για το Κυπριακό, η τουρκική επιμονή στην ανήκουστη θέση περί δύο κρατών, έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο τις προσπάθειες επίλυσης. Κάτι που δεν προβλέπεται να μεταβληθεί δεδομένου μάλιστα ότι και στην Κύπρο το 2022 είναι προεκλογικό έτος εν´όψει των Προεδρικών εκλογών του 2023.

Με λίγα λόγια, η Ελλάδα θα είναι και το 2022 σε κατάσταση ψύχραιμης εθνικής εγρήγορσης, διπλωματικής και επιχειρησιακής ετοιμότητας απέναντι στον νέο-οθωμανικό αναθεωρητισμό της Γαλάζιας Πατρίδας. Αυτήν την φορά όμως από πολύ πιο ισχυρές και στέρεες διπλωματικές και επιχειρησιακές θέσεις και δυνατότητες λόγω της εξαιρετικής δουλειάς που έγινε την περασμένη χρονιά από τον Πρωθυπουργό και τους Υπουργούς Άμυνας και Εξωτερικών.

*Ο Γιώργος Κουμουτσάκος είναι διπλωμάτης και βουλευτής Αθηνών της Ν.Δ.

27 άρθρα σημαντικών προσωπικοτήτων που μοιράζονται σκέψεις και απόψεις για την Ελλάδα και τη θέση της στο μέλλον. Ανακαλύψτε περισσότερα στο αφιέρωμα “2022: Η Ελλάδα Στο Μέλλον”