“Eίναι η ασφάλεια, ηλίθιε!”

«Η ασφάλεια όλων μας παραμένει η πρώτη μας προτεραιότητα». «Η ασφάλεια των πολιτών αδιαπραγμάτευτη». «Η μάχη για την ασφάλεια είναι καθημερινή». «Η ασφάλεια είναι ο πρώτος στόχος της κυβέρνησή μας».

Κυριάκος Μητσοτάκης (από διάφορες δηλώσεις κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του)

Παραφράζω, προφανώς, το σλόγκαν του Μπιλ Κλίντον, το 1992, «It’s the economy stupid!». Δεν μπορώ να φέρω στο νου μου άλλον πρωθυπουργό και κυβέρνηση της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας που να έκαναν τόσο πολύ σημαία της εκλογής τους την ασφάλεια. Δεν μπορώ όμως συνάμα να σκεφτώ άλλη περίοδο της ζωής μου που να ένιωσα τόσο ανασφαλής όσο σήμερα.

Απώλειες ζωής: ρουτίνα και λάθη

Κοιτάει κανείς τις στατιστικές για τους θανάτους της πανδημίας και βλέπει την Ελλάδα, με 327 νεκρούς ανά εκατομμύριο, πολύ ψηλότερα από τις άλλες χώρες της πάλαι ποτέ Δυτικής Ευρώπης. Ένατοι από το τέλος της ΕΕ, με μόνους πάνω από μας τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Κροατία, τη Σλοβενία, την Τσεχία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία και τη Λιθουανία. Η χώρα μας κατάφερε και πέρασε τόσο την Ιταλία (με 311 ανά εκατομμύριο) όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο με 297), κράτη τα οποία για περίπου ενάμιση χρόνο μετά την επιβολή των περιοριστικών μέτρων τα κοιτούσαμε με τρόμο ως παραδείγματα προς αποφυγή…

Βλέπει συνάμα κανείς τις στατιστικές για τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα. Η Ελλάδα το 2020 και το 2021 κατέλαβε την 22η (χειρότερη) θέση ανάμεσα στους 27 της ΕΕ, με αριθμό νεκρών σταθερά και μονίμως υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ο οποίος είναι τόσο μεγάλος επηρεαζόμενος από τα ολέθρια αποτελέσματα της Βουλγαρίας και κυρίως της Ρουμανίας. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια δεν υφίσταται πλέον πτωτική τάση στα θανατηφόρα τροχαία και ο αριθμός των θανάτων τείνει να σταθεροποιηθεί γύρω στους 700 ανά έτος, με τριπλάσια πιθανότητα θανάτου σε σχέση με τους κατοίκους της Βόρειας Ευρώπης.

Στη συρροή αιτιών όλων αυτών των θανάτων το πιο πιθανό είναι ότι υπάρχει κάπου ένα «ανθρώπινο λάθος». Πιθανώς μοιραίο: άλλος δεν φόραγε ζώνη, άλλος ήταν μεθυσμένος, άλλος πέρασε με κόκκινο, άλλος δεν έκανε εμβόλιο, άλλος πήγε σε κλειστό χώρο και φιλούσε τους προσκεκλημένους ενώ είχε υποκείμενο νόσημα και πάει λέγοντας. Ένα λάθος ωστόσο δεν μπορεί να είναι το αποκλειστικό αίτιο του θανάτου, παρά μόνο σε πολύ απλές συνεκδοχές γεγονότων.

Η αναγωγή της ατομικής παραδρομής σε μοναδική αιτία ενός κακού ισοδυναμεί με συσκότιση όλων των υπολοίπων συστημικών παραγόντων που επιτρέπουν στο «ανθρώπινο λάθος» να είναι μοιραίο. Τόσο απλό αυτό, αφόρητα περίπλοκο για κάποιους να το αντιληφθούν, τάχα μου, σήμερα. Όσο περισσότερο η κυβέρνηση εμμένει, και μάλιστα ως επικοινωνιακή στρατηγική, στο «ανθρώπινο λάθος» τόσο περισσότερη οργή θα συρρέει. Το βλέπουμε καθημερινά μετά τα Τέμπη.

Το ανείπωτο, τρομερό δυστύχημα των Τεμπών έρχεται να βάλει τη χώρα με το αραιότερο δίκτυο τρένων στην Ευρώπη –τη χώρα της μιας σιδηροδρομικής γραμμής– και σε αυτό τον χάρτη της απώλειας. Στο χάρτη στον οποίον μέχρι προχθές είμαστε χαμηλά επειδή απλώς δεν έχουμε τρένα.

“Ασφάλεια” είπατε, κύριε πρωθυπουργέ;

Ασφάλεια λοιπόν! Περί τίνος αλήθεια πρόκειται αυτή η έννοια την οποία επικαλείται διαρκώς η κυβέρνηση, τη στιγμή που εκ του αποτελέσματος ζούμε όσο ανασφαλέστερα θυμόμαστε σε όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης.

Τελικά μάλλον, μιλάμε για κάτι διαφορετικό. Η παράταξη που κυβερνά από το 2019, δεν έχει στο νου της την ασφάλεια παρά μονάχα ως αποτέλεσμα της «πάταξης» της εγκληματικότητας – πραγματικής ή εικαζόμενης. Η ασφάλεια για τους κρατούντες σήμερα είναι το συνώνυμο της «τάξης».

Η ασφάλεια αυτή δεν απειλείται από το δυστύχημα στα Τέμπη, αλλά από τις αντιδράσεις των νέων που σαρώνουν τη χώρα εξαιτίας του. Μπροστά της προστέθηκε το «εθνική», στο όνομα του οποίου η ιδιωτική ζωή και το απόρρητο των τηλεπικοινωνιών κατακρεουργήθηκε τα τελευταία χρόνια με τρόπο ανήκουστο. «Ασφάλεια» είναι τα ιλιγγιώδη ποσά για πολεμικά αεροπλάνα και οπλικά συστήματα, ενώ ταυτόχρονα τις πυρκαγιές περιμένουμε να τις σβήσουν τα νοικιασμένα Canadair και εθελοντές με μάνικες.

Εμείς, ωστόσο, μιλάμε γι’ άλλο πράγμα.

Ασφάλεια δεν είναι μόνο το αστυνομικό πηλήκιο ούτε η στρατιωτική στολή. Ασφάλεια είναι οι καλοί δρόμοι και οι έλεγχοι ώστε οι οδηγοί λ.χ. να μη μιλάνε στα κινητά τους. Ασφάλεια είναι οι εγκληματίες οδηγοί να τιμωρούνται, διότι υποτροπιάζουν στην ατιμωρησία τους. Ασφάλεια είναι μια πυροσβεστική που στελεχώνεται ώστε να αντέχει να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση και όχι να καίγεται η μισή Εύβοια επειδή εκκενώθηκε για να μην υπάρχουν συνειρμοί με την τραγωδία στο Μάτι. Ασφάλεια είναι δημόσια νοσοκομεία που σώζουν ζωές των ανθρώπων. Ασφάλεια είναι τρένα που φτάνουν στον προορισμό τους.

Ασφάλεια είναι τα σωστά πανεπιστήμια και όχι η πανεπιστημιακή αστυνομία που φτιάχτηκε για να κυνηγάει φαντασιακούς εχθρούς. Εχθρούς τόσο ανύπαρκτους που τελικώς δεν λειτούργησε ποτέ, ικανή όμως ως σώμα ώστε η Δεξιά να βολέψει μερικά ακόμη «δικά της παιδιά». Κι αν μεθαύριο σπάσει ένα ακόμα κεφάλι νέου από τα χέρια ενός αστυνομικού – και μάλιστα απαίδευτου – τότε πάλι θα το αποδίδουμε στο «ολέθριο λάθος».

Η κυβέρνηση αυτή φαίνεται ανεπίδεκτη μαθήσεως στο θέμα «ασφάλεια». Ο βασικός λόγος είναι ότι ασφάλεια δεν ισούται μόνο με το δόγμα «νόμος και τάξη» και άλλα τέτοια με τα οποία η ΝΔ εκλέχθηκε και παπαγαλίζει θλιβερά ως σήμερα. Η ασφάλεια είναι έννοια κοινωνική, περιεκτική και πολυδιάστατη, όχι απλώς συνώνυμο των διωκτικών μηχανισμών. Αυτή η ασφάλεια όμως, αυτή που θέλει κάθε πολίτης για τον ίδιο και τα παιδιά του, χρειάζεται κράτος, χρειάζεται αναδιανομή εισοδήματος, χρειάζεται κοινωνικές υπηρεσίες, απαιτεί, με δύο λόγια, πολιτικές συνοχής, αλληλεγγύης και όχι απαξίωσης του δημοσίου. Απαιτεί να ακούμε καμιά φορά και τους συνδικαλιστές, όπως αυτούς που χρόνια φώναζαν ότι τα πράγματα πάνε λάθος στα τρένα και ότι το κακό έρχεται, και όχι μονίμως να τους βρίζουμε «χαραμοφάηδες εκπροσώπους συντεχνιών».

Εμείς όμως αυτή την ασφάλεια θέλουμε. Η ιδεοληπτική εμμονή των κυβερνώντων στην μονοδιάστατη διωκτική «ασφάλεια» εκθέτει πιο ανυπεράσπιστη την κοινωνία μας στους φοβερούς κινδύνους της εποχής μας. Όταν λοιπόν μας ρωτάνε «ασφάλεια ή ελευθερία;» δεν διαλέγουμε ούτε την πρώτη ούτε, αφελώς, τη δεύτερη: οι δυο όροι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι, ο ένας προϋποθέτει τον άλλο. Διότι η ασφάλεια –αυτή η ασφάλεια για την οποία μιλήσαμε όμως– είναι η μόνη κατάσταση που επιτρέπει σε μια κοινωνία να είναι ελεύθερη.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις