Φράχτες, Αριστερά και Δεξιά

«Αν δεν έχουμε φράχτη, τότε τι; Θα μπαίνει ο καθένας στη χώρα όπως θέλει»

Αυτή ήταν η δήλωση του πρωθυπουργού της χώρας σε συνέντευξή του, την 1η Απριλίου 2023, στη Θεσσαλονίκη. Πρωταπριλιά! Από την εποχή που φτιάχτηκε ο φράχτης στον Έβρο, η Ελληνική Αστυνομία συνέλαβε περίπου ενάμιση εκατομμύριο ανθρώπους που εισήλθαν στη χώρα, όχι ακριβώς «όπως θέλουν», κατά τα λεγόμενα του Κ. Μητσοτάκη, αλλά, όπως μπορούσαν: δηλαδή από τη θάλασσα.

Αμέσως μετά την περάτωση της οικοδόμησης του φράχτη στον Έβρο το 2013 ως το 2016, έχουμε μαζική μετατόπιση των ροών στο Αιγαίο με αποκορύφωση το καλοκαίρι του 2015. Το σφράγισμα του βαλκανικού διαδρόμου περιόρισε δραστικά τις ροές ήδη από το Φλεβάρη 2016. Με λίγα λόγια, ο φράχτης δεν εμπόδισε τις ροές των ανθρώπων, απλώς τους άλλαξε κατεύθυνση.

Οι μεταναστευτικές μετακινήσεις δεν σταματάνε επειδή θέλουμε εμείς. Το συνηθέστερο είναι να αλλάζουν κατεύθυνση, όπως ακριβώς αλλάζει, κατά τους φυσικούς νόμους, η ροή των υγρών. Μπορεί να διακόπτεται για ένα ικανό χρονικό διάστημα (όπως σήμερα), μέχρις ότου να υπερπηδήσει τα εμπόδια. Και μετά πάλι ξεκινάει ορμητικότερα. Αυτό δεν θα το γλιτώσουμε όσο κι αν το αποστρεφόμαστε. Είναι να σαν να ελπίζεις ότι δεν θα έρθει χειμώνας.

Είναι πρωτίστως θέμα αξιών.

Ωστόσο, η συζήτηση περί του φράχτη δεν είναι, ούτε μπορεί να είναι μόνο προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα. Θα έρθει η στιγμή όπου καθείς θα κληθεί να αναμετρηθεί με τις αξίες του. Αυτές οι αξίες υπαγορεύουν ότι ο κόσμος της Αριστεράς δεν είναι ο κόσμος των φραχτών αποτροπής, αλλά ο κόσμος των κοινών αγαθών, ο κόσμος της αλληλεγγύης.

Σε τελευταία ανάλυση, και χρησιμοθηρικά να το δει κανείς, η Αριστερά έχει χίλιους λόγους να θέλει να ακούσει τα χιλιάδες άτομα που συγκρότησαν κοινότητα στη συναυλία για το νερό στη Θεσσαλονίκη, κι όχι μόνο αυτούς που φοβούνται και θέλουν φράχτη. Θα μου αντιτείνει κανείς εύλογα πως υπάρχει κι αυτός ο κόσμος που ανησυχεί για τους μετανάστες και πρέπει να του μιλήσουμε. Φυσικά θα τους μιλήσουμε! Με σεβασμό, χωρίς όμως να του λέμε με αμηχανία μια ήπια παραλλαγή της κυβερνητικής πρότασης. Διότι τότε ο κόσμος αυτός θα διαλέξει το ορίτζιναλ. Έτσι γίνεται. Αν θέλω φράχτη, δεν θα πάρω Αριστερά. Δεξιά θα πάρω.

Ο πρωθυπουργός, στην ίδια συνέντευξη, συνέχισε πως «κινδυνεύουμε να βρεθούμε αντικείμενο γεωπολιτικών πιέσεων, όχι από κατατρεγμένους ανθρώπους αλλά από κάποιους που τους εργαλειοποιούν. Αυτό που έγινε στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2020 ξαναέγινε στα σύνορα της Λιθουανίας με την Λευκορωσία 18 μήνες από τον αυταρχικό δικτάτορα της Λευκορωσίας Λουκασένκο». Γι’αυτό, λέει, ότι χρειάζεται φράχτης. Το κρίσιμο εδώ πολιτικό επίδικο είναι το επικοινωνιακό πλεονέκτημα που έδωσε στον Κ. Μητσοτάκη, η στρατηγική διαχείρισης του Έβρου την Καθαρά Δευτέρα του 2020. Σε αυτό ποντάρει διότι του θυμίζει και θυμίζει στους ψηφοφόρους τις εποχές της δημοφιλίας του.

Ο πρωθυπουργός ψάχνει τη λαϊκότητα που εγγενώς του λείπει, στην ακροδεξιά ατζέντα σχετικά με το μεταναστευτικό. Ποιος να το πίστευε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα ξεπερνούσε σε αντιμεταναστευτικό οίστρο ακόμα και τον Αντώνη Σαμαρά…. Στην προσπάθεια του αυτή, ο μοιραίος και ελπίζω σύντομα απερχόμενος πρωθυπουργός της Ελλάδας, βάζει ούριο άνεμο στα πανιά του (όποιου) Κασιδιάρη, την ίδια στιγμή που επιχειρεί νομικά να τον σταματήσει.

Η νομικά ορθή απάντηση είναι ότι φράχτης μπορεί να υπάρχει, ωστόσο, πρέπει να έχει πόρτες, ώστε ο κόσμος να μπορεί να ζητάει εφόσον επιθυμεί άσυλο. Αυτό υπαγορεύει το διεθνές δίκαιο. Αυτή είναι μια θέση την οποία έχουμε χρέος να εξηγούμε κι όχι να λέμε ότι ο «ΣΥΡΙΖΑ δεν θα κάνει τη χώρα ξέφραγο αμπέλι».

Άλλωστε, ο ίδιος ο όρος «ξέφραγο αμπέλι» είναι δεξιάς έμπνευσης και ακροδεξιάς πρακτικής. Δεν πρέπει να τον χρησιμοποιούμε. Ούτε οι χώρες είναι αμπέλια, ούτε οι άνθρωποι είναι σταφύλια. Μας ενδιαφέρει ασφαλώς η απήχηση των θέσεων όμως, αλλά τις θέσεις μας δεν τις υιοθετούμε με κριτήριο την απήχηση. Τις υιοθετούμε επειδή διά της εφαρμογής τους θεωρούμε ότι ο κόσμος θα γίνει καλύτερος.

Ο κόσμος δεν θα γίνει ποτέ καλύτερος με φράχτες. Αν το καλοσκεφτούμε, ο φράχτης στον Πάνορμο της Μυκόνου και ο φράχτης του Έβρου, έχουν κάτι κοινό: την αποτροπή των φτωχών ανεπιθύμητων. Με αυτή την έννοια, ο φράχτης στη Μύκονο είναι μια φυσική συνέχεια του φράχτη του Έβρου.

Τα μισόλογα δεν πείθουν

Για να μη μακρηγορώ, εκείνο που θέλω να τονίσω σε αυτό το κείμενο είναι ότι η Αριστερά δεν μπορεί να μιλάει για το φράχτη μόνο με αμηχανία και μισόλογα επειδή αξιολογούμε τη θέση εναντίον του φράχτη ως μάλλον αντιδημοφιλή στην Ελλάδα.

Ο φράχτης ως πράγμα, ως κόνσεπτ, εκφράζει αυτό που η Αριστερά αποστρέφεται και θέλει να αλλάξει. Αν δεν το κάνει, επειδή το φοβάται, τότε παύει να συμπεριφέρεται ως Αριστερά. Η Δεξιά είναι πολύ πιο πειστικά και αποτελεσματικά υπέρ του φράχτη και ο συμβιβασμός με τις θέσεις του αντιπάλου μπορεί να αποδειχθεί μοιραίος.

Μεταξύ του να γκρεμίσουμε τον φράχτη και να τον επεκτείνουμε, μεταξύ του να τον γκρεμίσουμε και να πηγαίνουμε να φωτογραφιζόμαστε επενδύοντας στο φόβο, υπάρχει τεράστια γκάμα επιλογών. Δεν είναι «ή τον γκρεμίζουμε ή τον επεκτείνουμε παντού». Μεταξύ μιας στάσης που λέει «δεν τον γκρεμίζω» ώστε να μη δώσω αβάντα ξενοφοβικής δημαγωγίας στη Δεξιά (αλλά και επειδή δεν το θεωρώ τεράστιας πρακτικής σημασίας) και μιας άλλης που λέει «τον κάνω παντιέρα, βασικό στοιχείο του λόγου μου, επενδύω συμβολικά σε αυτόν, τον διαφημίζω» η απόσταση είναι χαώδης.

Φράχτη η Αριστερά δεν θα κατασκεύαζε. Τιμή της και καμάρι της. Δεν θα χαρίσει όμως σήμερα στον αντίπαλό της το δώρο να διεγείρει τα ευτελέστερα των συναισθημάτων των Ελλήνων πως τάχα θα γκρεμίσει τον φράχτη. Δεν θα γκρεμίσουμε τον φράχτη. Δεν θα τον χτίζαμε όμως κιόλας και για το λόγο αυτό δεν θα χτίσουμε επέκταση.

Ο δικός μας κόσμος είναι ο κόσμος των κοινών και όχι εκείνος των φραχτών, είτε της Μυκόνου, είτε του Έβρου. Σε αυτή τη θέση αρχής αναγκαστικά θα κάνουμε προσαρμογές αν χρειαστεί, δεν θα πειράξουμε όμως τον πυρήνα της.

Σε τελική ανάλυση, ο φράχτης δεν είναι παρά η πρόσοψη του θέματός μας. Το κυρίως θέμα είναι πως αν η Ελλάδα δεν βάλει μπροστά ένα σοβαρό σχέδιο κοινωνικής ένταξης των μεταναστών, ένα σχέδιο τακτοποίησης των ανθρώπων που ζούνε εδώ, ένα σχέδιο κατανομής στην επικράτεια ανθρώπων που μπαίνουν στη χώρα και δεν πρόκειται να φύγουν άμεσα, τότε η χώρα δεν υπονομεύει μόνο ανθρώπινα δικαιώματα τους, αλλά την κοινωνική συνοχή και τη δημογραφική αντοχή της.

Αυτή είναι νομίζω η απάντηση στην αγοραία συζήτηση για το φράχτη. Πραγματικά, δε μου φαίνεται πραγματικά τόσο δύσκολο να την πούμε.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις