Δικαιοσύνη – εμπιστοσύνη: Συνύπαρξη ή απλή ομοιοκαταληξία;

Η μείωση της εμπιστοσύνης στη Δικαιοσύνη είναι ένα αξιοπρόσεκτο δημοσκοπικό εύρημα. Χωρίς την εμπιστοσύνη αυτή κοινωνική συνοχή δεν υπάρχει. Καθώς όμως το πρόβλημα έχει πολλές πτυχές, ας φωτίσουμε μια σκοτεινή: Τη ρητορεία πολλών νομικών.

Οι σχετικές συζητήσεις καλλιεργούν συστηματικά μια σύγχυση: Μπερδεύουν το πρέπει με το είναι, την διαχρονική αξία με τη φθαρτή πραγματική κατάσταση. «Η δημοκρατία απαιτεί σεβασμό στους θεσμούς», δήλωσε η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου κ. Ι. Κλάπα * απευθυνόμενη προς την κ. Μ. Καρυστιανού. Οι όποιες διαφωνίες δεν μπορούν να εκφράζονται με λοιδορίες και απειλές, προσέθεσε. Ποιος διαφωνεί με αυτά; Κανείς, και πάντως όχι κάποιος που κατά τη διάρκεια της θεσμικής του θητείας στην πολιτική το γραφείο είχε πυρποληθεί του στο πανεπιστήμιο και  που είχε δεχθεί σοβαρές ατομικές απειλές και προσβολές. Συμφωνώ, μαζί σας κυρία Πρόεδρε!

Για το πρέπει λοιπόν ως εδώ καμιά αντίρρηση. Τί συμβαίνει όμως πραγματικά; Καταγράφεται  κοινωνική εμπιστοσύνη; Και, το κυριότερο: Τα έργα των ιθυνόντων στην Κυβέρνηση, στη Δικαιοσύνη, στη Βουλή, τονώνουν πραγματικά τον σεβασμό προς το πολίτευμα; Αποφεύγουν οι κυβερνητικοί κάθε παρέμβαση και κάθε  προεξόφληση κρίσης (για ευθύνες πολιτικών προσώπων, για εύφλεκτες ύλες, για γνώμες Ανεξάρτητων Αρχών κλπ) και κάθε   πρώιμη  υπαγόρευση των επιθυμιών τους προς δικαστές; Εξετάζει η αρμόδια Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής μάρτυρες που είναι  πιθανό να έχουν ενοχλητικές γνώσεις; Τιμωρεί η Δικαιοσύνη  σκάνδαλα αδιαφορίας για τη ζωή μεταναστών, ή δυσβάστακτα φαινόμενα διαφθοράς  εκ μέρους των ισχυρών, ή υποκλοπές, ή εγκληματικές παραλείψεις στις συγκοινωνίες;

Αναφέρομαι με τα παραπάνω ερωτήματα  στο συνήθως συμβαίνον, χωρίς να αγνοώ τις φωτεινές εξαιρέσεις: Για παράδειγμα, την αθώωση της Εισαγγελέως Κ. Ε. Τουλουπάκη παρά τη σφοδρή κυβερνητική πίεση – παρέμβαση που ασκήθηκε για την καταδίκη της, ή την αθώωση των διασωθέντων που είχαν κατηγορηθεί (μόνο αυτοί) για το ναυάγιο της Πύλου. Όμως στην  κοινή γνώμη δεν πολυεπιτρέπεται να προσέχει τις λαμπρές εξαιρέσεις: Ο συστημικός Τύπος  τις μνημονεύει φευγαλέα και τις ξεχνά αμέσως, σε αντίθεση με αποφάσεις  λευκαίνουν σκάνδαλα.

Επιστρέφοντας στη ρητορεία των νομικών: Οι εκπρόσωποί της Δικαιοσύνης πρέπει να μιλούν λίγο, αλλά όχι καθόλου. Από την άποψη αυτή, ήταν πολύ χρήσιμη η πρόσφατη ανακοίνωση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων** που αναφέρεται  στην απτή πραγματικότητα (στο «ανθρώπινο ποτάμι που κατέκλεισε τους δρόμους», και σε «κάθε είδους υποδείξεις προς τους δικαστικούς λειτουργούς ανεξαρτήτως προέλευσης ή ισχύος»)εδώ .

Στις λίγες όμως χρήσιμες δηλώσεις καθόλου δεν μπορεί να συμπεριληφθεί η πρόσφατη προσωπική συνέντευξη του Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου κ. Βασ. Φλωρίδη*** στο Πρώτο Θέμα. Το πρόβλημα δεν είναι ότι ο τελευταίος  αρκείται στα «πρέπει»: Όντως μνημονεύει  αίτια («έχουμε υπερβολικά πολύ μεγάλο αριθμό δικηγόρων» – δεν αναφέρθηκε πάντως και σε  υπερβολικά πολύ μεγάλο αριθμό Ανεξάρτητων Αρχών ή καθηγητών Νομικής).

Μνημονεύει επίσης προσωπικές του διώξεις σε βάρος «αρκετών ανίκανων δικαστών». Επίσης δεν φαίνεται ως  πρόβλημα τελικά το γεγονός ότι για πρώτη φορά όσο γνωρίζω Αντεισαγγελέας,  που μπορεί να είναι προσεχώς  υποψήφιος για τη θέση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου,  αυτοπαρουσιάζεται σε συνέντευξη: Ο δημοσιογράφος σπεύδει εξαρχής να ξεκαθαρίσει ότι από μήνες τώρα προσπαθούσε να κάμψει  την «άκαμπτη» άρνηση  του Αντεισαγγελέα  για τη συνέντευξη αυτή. Άρα ανύποπτος ο χρόνος! Ο ίδιος άλλωστε ο Αντεισαγγελέας προσφεύγει στην ευρύτερη δημοσιότητα για διευκρινίσει ότι  (γλωσσικό σχήμα οξύμωρο εδώ) είναι κατά της δημοσιότητας («σας παρακαλώ, δεν θέλω προβολή, δεν είμαι σταρ, ο χώρος μου είναι συντηρητικός»). Τέλος, δεν αποτελεί πρόβλημα η παρουσίασή του ως «επιτομή του αδέκαστου, αμερόληπτου, αμόλυντου», ούτε ως γενναίου αλά Κερκ Ντάγκλας στο «Lonely are the Brave».

Τα προβλήματα ξεκινούν στη συνέχεια. Αλήθεια, τόσο “lonely” γενναίος επιτομή  αδέκαστου, αμερόληπτου και  αμόλυντου ο συγκεκριμένος Αντεισαγγελέας του ΑΠ? Οι άλλοι δηλαδή δικαστικοί λειτουργοί δεν αποτελούν …επιτομές; Γι΄αυτό αποφεύγει να βάζει «το χέρι του στη φωτιά για κανέναν», έστω κι αν υπάρχουν πολλοί σκληρά εργαζόμενοι και τίμιοι;

Ας θυμίσουμε όμως άλλα πρόσφατα προβλήματα για το κράτος δικαίου που στη συνέντευξη ξεχάστηκαν: Τις διώξεις σε βάρος συναδέλφων του που ασκούσαν καθήκοντα κατά της Διαφθοράς ή τις κυβερνητικές παρεμβάσεις και υποδείξεις σε υποθέσεις πολιτικού ενδιαφέροντος.  Την  από 7 -2- 2024 Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που υπερψηφίστηκε με 374 υπέρ, 113 κατά και 45 αποχές και εκφράζει «σοβαρές ανησυχίες για τις πολύ σοβαρές απειλές κατά της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ελλάδα», λαμβάνοντας υπόψη τις υποκλοπές, ανεξιχνίαστες δολοφονίες και κάποιους δικαστικούς χειρισμούς.  Η κομψή γλωσσική επιλογή εξάλλου της Κομισιόν να αναφέρεται στη δική της αντίστοιχη Έκθεση του 2024 σε «προκλήσεις» κι όχι σε προβλήματα αλήθεια  καθησυχάζει; Η χαμηλή κατάταξη της χώρας μας (59)  στον πίνακα της Διεθνούς Διαφάνειας  κάτω από χώρες όπως η Μαλαισία (57η), η Πολωνία (53η) και η Ρουάντα (45η)  και η τελευταία θέση στην  Ευρωπαϊκή Ένωση  στον Παγκόσμιο Δείκτη για την Ελευθερία του Τύπου δεν ανησυχούν;

Ας μην τελειώσω όμως με διαφωνίες. Στο πρέπει, στο δέον,  όλη η Ελλάδα, όλη η γη, είναι σύμφωνη με τον Αντεισαγγελέα: «στη Δικαιοσύνη, στην Εκκλησία, στον Στρατό, στην Αστυνομία οι πολίτες πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη». 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* https://www.liberal.gr/politiki/i-klapa-se-m-karystianoy-gia-anakritiko-ergo-sta-tempi-i-dimokratia-apaitei-sebasmo-stoys

** Aριθ. 67/12-2-2025 στην ιστοσελίδα ende.gr

***https://www.protothema.gr/greece/article/1599396/vasilis-floridis-ston-danika-opoios-dikastis-thelei-borei-na-einai-anexartitos/