Δημοσκόπηση: Η δυσαρεστημένη και απαισιόδοξη ελληνική δημοκρατία

Τα ευρήματα της μεγάλης έρευνας του Ινστιτούτου Eteron για τα 50 χρόνια δημοκρατίας δίνουν λαβή για πλούσιο προβληματισμό σε σχέση με το πώς διαμορφώνεται η συλλογική μνήμη, πώς αξιολογείται το παρόν καθώς και ποιες είναι οι προσδοκίες για το μέλλον. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την aboutpeople σε πανελλαδικό δείγμα 3001 ατόμων από τις 13 έως τις 16 Απριλίου.

Το παρελθόν

Παρά τη δαιμονοποίηση και της Μεταπολίτευσης που αναπτύχθηκε στα χρόνια του Μνημονίου, η αποτίμηση των πολιτών για αυτά τα 50 χρόνια της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας είναι θετική σε ποσοστό 65,2%.

Η έρευνα επιβεβαιώνει τη διάχυτη νοσταλγία για τη δεκαετία του ‘80 και την πρώτη διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Ο πιο πετυχημένος πρωθυπουργός από το το 1974 θεωρείται ο Ανδρέας Παπανδρέου και η δεκαετία του ‘80 είναι αυτή που συγκεντρώνει τις πιο θετικές αξιολογήσεις.

Η νοσταλγία για τα 80’s υιοθετείται και από τις νεότερες γενιές. Αυτή η «νοσταλγία για όσα δεν έχουν ζήσει» δείχνει το πώς κατασκευάζεται η συλλογική μνήμη, ιδιαίτερα μέσα από το διαδίκτυο.

Πέρα από τη νοσταλγία για τη δεκαετία του ‘80, οι απαντήσεις των ερωτώμενων δείχνουν ότι το Μνημόνιο αποτελεί ένα Τραύμα που δεν επουλώνεται, ακόμα και στις περιπτώσεις που απωθείται. Η δεκαετία 2011-20 παίρνει τις χειρότερες αξιολογήσεις από όλη την πεντηκονταετία της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας.

Η δημοκρατία

H έρευνα του Eteron επιβεβαίωσε τρία ευρήματα που τα έχουμε δει και σε προηγούμενες έρευνες της aboutpeople για το ινστιτούτο.

Το πρώτο είναι οι δημοκρατικές αξίες είναι κυρίαρχες στην ελληνική κοινωνία, Για το 82,2% δεν υπάρχει καλύτερο πολίτευμα από τη δημοκρατία.

Ωστόσο, καταγράφεται σταθερά ένα ποσοστό της τάξης του 15% το οποίο ασπάζεται αντικοινοβουλευτικές και αντιδημοκρατικές απόψεις. Το ποσοστό αυτό είναι μεν μειοψηφικό, αλλά δεν είναι περιθωριακό. Δείχνει ότι η ιδεολογική επιρροή της Ακροδεξιάς αποτελεί έναν κίνδυνο που δεν είναι αμελητέος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αντιδημοκρατικές απόψεις είναι πιο δημοφιλείς στους πιο φτωχούς και τους πολύ νέους.

Αυτό που είναι ακόμα πιο σημαντικό είναι η ευρέως διαδεδομένη δυσαρέσκεια για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Το 69,8% δηλώνει δυσαρεστημένο με τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία. Η δυσαρέσκεια που καταγράφεται, είναι τόσο μεγάλη που θα έπρεπε να προβληματίσει σοβαρά το πολιτικό σύστημα -αν και δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Αν στη διάχυτη δυσαρέσκεια προσθέσουμε τα πολύ χαμηλά ποσοστά εμπιστοσύνης στους θεσμούς, εύλογα οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι κάτω από την επιφάνεια της μεταμνημονιακής σταθεροποίησης, υποβόσκει ένα μάγμα κοινωνικής αμφισβήτησης το οποίο κάποια στιγμή μπορεί να αναδυθεί με τρόπο που θα εκπλήξεις την πολιτική ελίτ.

Το μέλλον

Απο τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας είναι το πώς βλέπουν οι ερωτώμενοι τις προοπτικές της ελληνικής κοινωνίας. Κατ’ αρχάς το 53,3% θεωρεί ότι ζει χειρότερα από την προηγούμενη γενιά, ενώ το 44,3% ότι ζει καλύτερα.

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον όμως να δούμε την ηλικιακή κατανομή των απαντήσεων. Οι νέοι και οι μεσήλικες θεωρούν ότι ζουν χειρότερα από τους γονείς τους, εν αντιθέσεις με τους πιο ηλικιωμένους που εκτιμούν ότι τα πάνε καλύτερα από την προηγούμενη γενιά.

Όταν πάμε στις προσδοκίες για το μέλλον, η απαισιοδοξία είναι συντριπτική. Το 72% εκτιμά ότι η επόμενη γενιά θα ζήσει χειρότερα από τη σημερινή. Δεδομένου ότι οι εκτιμήσεις για το μέλλον συνιστούν πολύ περισσότερο μια αξιολόγηση του σήμερα από ό,τι ένα βλέμμα στο αύριο, η συντριπτική απαισιοδοξία που καταγράφεται, πρέπει να ενταχθεί στο συνολικό πλαίσιο της κοινωνικής δυσαρέσκειας.

Επίλογος

Η έρευνα της aboutpeople για το Eteron δείχνει ότι το δημοκρατικό πλαίσιο που δημιουργήθηκε το 1974, συνεχίζει να αποτελεί τον πολιτικό ορίζοντα για τη μεγάλη πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας. Ωστόσο, ο τρόπος λειτουργίας του αμφισβητείται έντονα. Αυτή η αμφισβήτηση ενδέχεται να καθορίσει την εξέλιξη της Τρίτης Ελληνικής Δημοκρατίας.