Δίνοντας μια δεύτερη ευκαιρία στους συνανθρώπους μας

Την ώρα που η κρίση πλήττει τους περισσότερους πολίτες της χώρας και ακόμα περισσότερο τους εξαρτημένους, που βρίσκονται στον πάτο του βαρελιού αυτής της κοινωνίας, είναι σημαντικό ότι έρχεται ξανά στη Βουλή το πολύπαθο νομοσχέδιο για τα ναρκωτικά. Στις ελληνικές φυλακές κρατούνται σήμερα 12.000 περίπου άνθρωποι, οι μισοί από αυτούς για παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών. Οι δυνατότητες που έχουν για αλλαγή είναι ελάχιστες. Στην πραγματικότητα η φυλακή επιδεινώνει την κατάστασή τους και μετά την αποφυλάκισή, αν δεν έχουν παρακολουθήσει θεραπευτικό πρόγραμμα, οι περισσότεροι θα επιστρέψουν και στη χρήση και στην παραβατικότητα. Η αντιμετώπισή τους ως εγκληματιών και μόνο και όχι ως ανθρώπων που χρειάζονται θεραπεία, προσβάλλει τη χώρα μας και παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Όταν οι χρήστες αποστερούνται το δικαίωμα ένταξης σε θεραπεία, είναι αναμενόμενο ότι θα συνεχίσουν να εμπλέκονται σε παραβατικές πράξεις, διατρέχοντας τον κίνδυνο να εισέλθουν βαθύτερα στον κύκλο του εγκλήματος. Οι διώξεις, οι καταδίκες και οι φυλακίσεις κρατούν τους εξαρτημένους καθηλωμένους στις γνώριμες συνήθειές τους και σε συνεχή επαφή με τον χώρο του εγκλήματος. Η διαδικασία της απεξάρτησης, πέρα από τα μακρόχρονα θεραπευτικά αποτελέσματα τα οποία επιτυγχάνει, απομακρύνει ταυτόχρονα το άτομο από τον κόσμο του  εγκλήματος, και ενισχύει τη δημόσια ασφάλεια.

Το νομοσχέδιο λοιπόν, έρχεται να δώσει μια ανάσα σε χιλιάδες οικογένειες που βρίσκονται αντιμέτωπες με το πρόβλημα της εξάρτησης από παράνομες ουσίες. Οι εξαρτημένοι αντιμετωπίζονται καταρχήν ως άτομα που χρειάζονται θεραπεία, καθώς αναγνωρίζεται ότι η συμμετοχή σε πρόγραμμα απεξάρτησης, δίνει ουσιαστική διέξοδο τόσο στο άτομο όσο και την κοινωνία, αφού είναι αποτελεσματική και ως προς τη χρήση και ως προς την παραβατικότητα.

Περιπτώσεις όπως της 19χρονης που καταδικάστηκε σε ισόβια για διακίνηση μικροποσότητας ηρωίνης ή μιας άλλης εξαρτημένης επίσης βρίσκεται με ισόβια στη φυλακή για 9 γραμμάρια ηρωίνης καταδεικνύουν τον παραλογισμό του σημερινού συστήματος. Δεν είναι δυνατόν ένα νέο παιδί, που αναγκάστηκε να γίνει βαποράκι, για να εξασφαλίσει τη δόση του, να οδηγείται για το υπόλοιπο της ζωής του στη φυλακή. Το νέο νομοσχέδιο παραμένει αυστηρό για τους μεγαλέμπορούς ναρκωτικών, αλλά δίνει ελπίδα για απεξάρτηση και καλύτερη αντιμετώπιση στους συνανθρώπους μας που είχαν την ατυχία να εμπλακούν στην εξάρτηση και τη σχετιζόμενη με αυτήν μικροπαραβατικότητα.

Οι σημαντικότερες καινοτομίες του νομοσχεδίου έχουν κυρίως να κάνουν με την καθιέρωση της αρχής της αναλογικότητας για τις συνδεόμενες με τα ναρκωτικά παραβάσεις, τη διεύρυνση των εναλλακτικών της φυλάκισης μέτρων, τη θέσπιση ενός πιο έγκυρου τρόπου πιστοποίησης της εξάρτησης ενώπιον του δικαστηρίου και τις ρυθμίσεις για τα όργανα και τις διαδικασίες συγκρότησης και εφαρμογής της εθνικής πολιτικής για τα ναρκωτικά.

Με αυτές  τις σημαντικές αλλαγές, το νομοσχέδιο που είχε παγώσει μετά την πόλωση της δημόσιας συζήτησης γύρω από το άρθρο 29 περί αποποινικοποίησης της χρήσης- δημιουργεί τις νομικές προϋποθέσεις για να ανοίξει ο δρόμος της απεξάρτησης και της επιστροφής στην κοινωνία για χιλιάδες χρήστες ουσιών που βρίσκονται αντιμέτωποι με το νόμο ή στη φυλακή.

Η πρόταση για  καθιέρωση  της χρήσης ναρκωτικών ως πταίσματος τελικά, προσδίδει στο νόμο αποτρεπτικό χαρακτήρα, αφού στέλνει το μήνυμα της απαγόρευσης, χωρίς, ωστόσο, να οδηγεί στη φυλακή νέους ανθρώπους για μια πράξη αυτοπροσβολής και να «λερώνει» το ποινικό τους μητρώο, ενώ συγχρόνως δίνει τη δυνατότητα στις αρχές για έλεγχο της διακίνησης. Δεν μπορεί να ισχυριστεί λοιπόν κάποιος ότι ο νόμος δεν διατηρεί τον αποτρεπτικό του χαρακτήρα και ότι θα συμβάλλει στη διάδοση των ναρκωτικών.

Ωστόσο, εκτός  από τη παραπάνω νομοθετική πρωτοβουλία για τη θεραπεία και κοινωνική επανένταξη των εξαρτημένων, χρειάζεται να εξασφαλιστούν και οι προϋποθέσεις για την απρόσκοπτη λειτουργία των προγραμμάτων πρόληψης και απεξάρτησης όχι μόνο στην κοινωνία αλλά και μέσα στη φυλακή, όπου, όπως έχει δείξει η εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών, αναμένεται να συνεχίσει να βρίσκεται σημαντικός αριθμός εξαρτημένων, ακόμα και μετά την εφαρμογή των νέων μέτρων.

* Φωτό: ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, Γυναικείες Φυλακές Ελαιώνα Θηβών

* Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος είναι  διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών, διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Είναι πρόεδρος της επιστημονικής και συμβουλευτικής επιτροπής της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (W.F.T.C.) και αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (E.F.T.C).