Εκλογές: Τρία ανοιχτά ερωτήματα και ένα ελληνικό παράδοξο

Ομολογουμένως οι φετινές εκλογές του Μαίου, κινούνται σε έναν προεκλογικό επίπεδο ήπιων τόνων. Ίσως να φταίει το ότι πρακτικά είμαστε σε προεκλογική περίοδο εδώ και έναν χρόνο περίπου, ίσως να φταίει και το ότι ο κόσμος κουράστηκε να περιμένει πότε τελικά θα γίνουν οι εκλογές. Ακόμη, είναι σχεδόν δεδομένη η επαναληπτική Κυριακή, κάτι που αιτιολογεί και τη σχετική έλλειψη ενδιαφέροντος και πόλωσης, που είχαμε συνηθίσει άλλα χρόνια. Δεδομένο είναι λοιπόν πως στις εκλογές των αρχών του Ιουλίου, η ένταση θα ανέβει περισσότερο, μαζί με τη ζέστη.

Στις εκλογές βέβαια του Ιουλίου θα απουσιάζει εν πολλοίς η “νέα γενιά” που σε μεγάλο βαθμό θα εργάζεται στα τουριστικά επαγγέλματα. Μιλάμε φυσικά για μια ακούσια απουσία αφού η κυβέρνηση δεν φρόντισε να λύσει το ζήτημα με παράταση των προθεσμιών για τους ετεροδημότες ή με ενσωμάτωση κάποιας προτεινόμενης τροπολογίας.

Παράλληλα, η αναλογικότητα της πρώτης Κυριακής, εμφανίζεται ως μια χαμένη ευκαιρία για τη χώρα εν συνόλω, και αυτό θα το εξηγήσουμε παρακάτω.

Η αχαρτογράφητη ψήφος της Gen Z

Όπως έχει ποικιλοτρόπως αναλυθεί αυτές τις ημέρες, στις εκλογές της Κυριακής “κατεβαίνουν” για πρώτη φορά πάνω από 400.000 πρωτοεμφανιζόμενοι ψηφοφόροι, που θα επιλέξουν να ψηφίσουν κάποιες από τις παρεχόμενες προτάσεις. Άλλοι με κριτήρια οικογενειακής υφής, άλλοι με κριτήρια προσωπικού ενδιαφέροντος και ιδεολογίας, άλλοι βάσει των βιωμάτων τους στους τομείς που τους αφορούν, όπως -κυρίως- η Παιδεία. Προεκλογικά είδαμε ελάχιστα πράγματα στην δημόσια παρουσίαση των προγραμμάτων των κομμάτων με ευθεία απεύθυνση στη νέα γενιά, με εξαίρεση ίσως το ΚΚΕ που μέσα από τον δικό του παγιωμένο λόγο, προσπάθησε να κάνει “άνοιγμα” προς τα εκεί. ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ κατέφυγαν στα social media με τους κ.κ. Μητσοτάκη και Τσίπρα να επιδίδονται σε αναρτήσεις στο TikTok, λίγες εβδομάδες πριν τις κάλπες.

Ωστόσο, ακόμη και στο debate των πολιτικών αρχηγών, η “παρουσία” των νεών και των επιχειρημάτων για αυτούς, ήταν αρκούντως ισχνή. Ζητήματα της νέας γενιάς όπως οι αλλαγές σε επίπεδο πανελλαδικών εξετάσεων, οι υποδομές στα Πανεπιστήμια, η διευθέτηση θεμάτων που αφορούν την τεκνοθεσία και τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών και έχουν μεγάλη απήχηση στη GenZ, η αντιμετώπιση της βίας μεταξύ των νέων, η αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικού ρατσισμού και εκφοβισμού, η ρύθμιση της λειτουργίας των social media και η προστασία από τις “παγίδες” τους, δεν κοινοποιήθηκαν στη δημόσια σφαίρα με την ένταση και τον τρόπο που θα έπρεπε. Σίγουρα, υποεκπροσωπήθηκαν στον εκφραζόμενο λόγο των πολιτικών εκπροσώπων στα τηλεοπτικά πάνελ των συστημικών καναλιών. Έτσι, είναι αρκετά δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς θα κινηθούν οι νέοι ψηφοφόροι, οι οποίοι εκ των πραγμάτων ελαχίστως έχουν απαντήσει στις δημοσκοπήσεις.

Η απλή αναλογική χωρίς να υπάρχει κουλτούρα συνεργασίας

Εδώ υπάρχει το ελληνικό “παράδοξο”. Ενώ οδεύουμε σε πρώτη εκλογική διαδικασία με απλή αναλογική, στη χώρα μας απουσιάζει η κουλτούρα των συνεργασιών. Μπορεί να έχουμε δει συγκυβερνήσεις από το 2012 και μετά, ωστόσο περισσότερο αυτές διέπονταν από μια αναγκαστικότητα συμμαχίας, παρά από μια ουσιαστική προγραμματική συμφωνία. Επίσης, οι περισσότεροι νομικοί συμφωνούν πως η αναλογική ψήφος είναι σε κάθε περίπτωση μια θεσμοθετημένη διαδικασία που σέβεται σε μεγαλύτερο βαθμό τα ιδεώδη της δημοκρατίας, σε σχέση με το μπόνους των 50 εδρών που εν πολλοίς αντιβαίνει στην αναλογικότητα της ψήφου. Για να μιλάμε όμως για ουσιαστική εφαρμογή της αναλογικότητας, πρέπει να μιλάμε και για διάθεση συνεργασιών και κυρίως, υποχωρήσεων.

Παράδειγμα είναι η κυβέρνηση του “φωτεινού σηματοδότη” της Γερμανίας, μεταξύ σοσιαλιστών, οικολόγων και φιλελευθέρων, εκεί που η ραχοκοκαλιά της συνεργασίας τους διέπεται από το ασφαλιστικό-φορολογικό “συμβόλαιο” το οποίο έστησαν από κοινού. Η κουλτούρα της συνεργασίας άλλωστε έχει μπολιάσει τα κρατικά γρανάζια των σκανδιναβικών κρατών και χωρών όπως το Βέλγιο, κάτι που μεταφράζεται σε “συνέχεια” στο Κράτος ακόμη κι αν προκύψουν συχνές εκλογικές διαδικασίες.

Οι προγραμματικές συμφωνίες που δεν τίθενται στη διάθεση της κρίσης της “βάσης” των κομμάτων

Το τρίτο ζήτημα έρχεται ως συνέχεια του παραπάνω. Τον Δεκέμβριο του 2021 το έκτακτο Συνέδριο του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) ενέκρινε με ποσοστό 98,8% την Προγραμματική Συμφωνία στην οποία κατέληξαν με τους Πράσινους και το FDP. Αντιστοίχως, το FDP και οι Πράσινοι προχώρησαν σε έκτακτα συνέδρια για να εγκρίνουν τη Συμφωνία, η οποία εγκαθιδρύθηκε ως θεμέλιο συνεργασίας πάνω από τις όποιες ιδεολογικές διαφορές. Η απόφαση εκτέθηκε στους ψηφοφόρους των κομμάτων.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο από το γερμανικό παράδειγμα, είναι πως επιλέχθηκε απόλυτη ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών που πήραν θέσεις εξουσίας.

Η έγκριση της προγραμματικής συμφωνίας από τη βάση των κομμάτων ουσιαστικά επιβεβαιώνει τη λαϊκή ετυμηγορία με απόλυτη διαφάνεια και χωρίς να αφήνονται ανοιχτά ζητήματα αμφισβήτησης εκ μέρους της κοινής γνώμης. Η δε προγραμματική συμφωνία, αφορούσε όλους τους τομείς διακυβέρνησης και όχι μόνο εκείνους όπου μπορεί να υπάρξει.

Στην Ελλάδα ακόμη δεν έχουμε δει μια συγκυβέρνηση που να “πατάει” σε τέτοια γερά πόδια, και μάλλον απέχουμε ακόμη αρκετά από το να δούμε κάτι τέτοιο.

Οι δυνατότητες προγραμματικής σύγκλισης δεν μπορούν να αποτελούν κενό γράμμα, με όποιο εκλογικό σύστημα κι αν πορευόμαστε. Απαιτούν όμως ουσιαστική σύμπραξη με όρους κοινωνικής αποδοχής, αν θέλουμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα που μας έρχεται από την πλευρά της ΕΕ, και με τον έναν ή τον άλλο τρόπο καθίσταται και ως αναγκαιότητα στην εσωτερική μας πραγματικότητα.

Και πρακτικά εδώ που βρισκόμαστε, μετά από τόσα μνημόνια και κρίσεις, η μόνη λύση για τη χώρα είναι μια συγκυβέρνηση ευρείας αποδοχής με δομές που δεν θα αναιρούνται κατά το δοκούν, κάθε τρία ή τέσσερα χρόνια. Μόνο έτσι θα εκλείψουν οι αλαζονικές συμπεριφορές και η “επίδειξη” δύναμης που είδαμε, με τελευταίο παράδειγμα εκείνο της απόπειρας κυβερνητικής “διαχείρισης” της τραγωδίας των Τεμπών.

Εκλογές 2023: Όλες οι εξελίξεις, για την εκλογική αναμέτρηση

Πού Ψηφίζω: Μάθε πού ψηφίζεις, βρες το εκλογικό σου διαμέρισμα

Αποτελέσματα Εκλογών 2023: Αναλυτικά τα αποτελέσματα με χάρτη επικράτειας και περιφερειών για τις εθνικές εκλογές 2023

Pollitics – Όλες οι δημοσκοπήσεις σε μία σελίδα με αναλυτικά γραφήματα

Live Εκπομπή εκλογών 2023: Δες τις εκλογές αλλιώς