Ελένη Τοπαλούδη: Το σεξιστικό παραπέτασμα μιας δολοφονίας

Η μνήμη της Ελένης Τοπαλούδη αποκαταστάθηκε μήνες μετά τον θάνατό της. Η τιμωρία των δύο δραστών ήταν η μεγαλύτερη που προβλέπει ο νόμος και σε κάθε περίπτωση, αποτελεί μια νίκη για την προάσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Νίκη μεν, μικρή δε. Το δικαστήριο αποφάσισε να υιοθετήσει την πρόταση της εισαγγελέως. Απορρίπτοντας τα ελαφρυντικά, απέρριψε στην ουσία και τα δικονομικά τεχνάσματα που προσπάθησε να παρουσιάσει η υπεράσπιση των δύο. Η έρευνα θα συνεχιστεί άλλωστε ως προς τη διερεύνηση του ρόλου του ψυχιάτρου που εξέτασε τον ροδίτη, ενώ θα εξεταστεί και η απόκρυψη πληροφοριών.

Η δίκη της υπόθεσης Τοπαλούδη είναι σε κάθε περίπτωση μια δίκη-ορόσημο. Συμβολοποιεί την αποκατάσταση της τιμής της Δικαιοσύνης απέναντι στην προσπάθεια συστημικής αποσιώπησης δεδομένων για να πέσει στα “μαλακά” ο ένας εκ των δύο κατηγορούμενων.

Συμβολοποιεί την πορεία που θα έπρεπε να έχουν πάρει δεκάδες άλλες υποθέσεις βιασμών που αρχειοθετήθηκαν, και δίνει το βήμα σε εκατοντάδες γυναίκες να πάρουν το θάρρος και να μιλήσουν.

Η δολοφονία της Ελένης δεν ήταν ένα μεμονωμένο έγκλημα. Απεικονίζει την παθογένεια που είναι βαθιά ριζωμένη στις τοπικές και όχι μόνο κοινωνίες.

Από καθαρή τύχη έφτασε στα δικαστήρια το θέμα, η εισήγηση της εισαγγελέως το έκανε ξεκάθαρα κατανοητό. Αν δεν ήταν το Λιμενικό, η υπόθεση ίσως και να είχε “θαφτεί” ή να έπαιρνε άλλη τροπή υπέρ του γόνου. Η εισαγγελέας είναι αυτή άλλωστε που μίλησε για ξεκάθαρη απόπειρα απόκρυψης δεδομένων με συνεργασία πολλαπλών υποκινούμενων φορέων στο νησί με συστημική κάλυψη.

Δε μιλάμε για μια υπόθεση εγκλήματος ποινικού Δικαίου αλλά για μια ιστορία που συμβολοποιεί a priori συγκεκριμένες παθογένειες δομών και καταστάσεων στη χώρα.

Το εν Ελλάδι σύστημα παραμένει βαθύτατα πατριαρχικό και άμεσα συνδεδεμένο με τη συγκάλυψη φυλετικών διακρίσεων και κακοποιήσεων. Η απονομή δικαιοσύνης στη δίκη της “υπόθεσης Τοπαλούδη” καταδεικνύει ακριβώς την ανάγκη απονομής ουσιαστικής ισότητας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου.

Το σύστημα που κυριαρχείται και καθοδηγείται από τους alt-right “αντι-φεμιναζί” στα περισσότερα κράτη του δυτικού κόσμου, είναι αυτό που προσπαθεί να βάλει φρένο στην πραγματική εφαρμογή ισότητας.

Κάποιοι αντέδρασαν για τις φεμινιστικές διαδηλώσεις έξω από το δικαστήριο και τα συνθήματα που ακούστηκαν εναντίον του ανδρικού φύλου γενικά. Το οποιοδήποτε τσουβάλιασμα όπως και η οποιαδήποτε γενίκευση δεν βοηθούν. Υπέρμαχοι του φεμινισμού είναι και όσοι  άνδρες τάσσονται έμπρακτα στο πλευρό των γυναικών και που στέκονται αρωγοί στις καθημερινές τους μάχες. Και υπάρχουν ευτυχώς αρκετοί.

Αργά και σταδιακά η κουλτούρα στη χώρα μας αλλάζει. Τα social media κατακεραύνωσαν το σεξιστικό σποτ της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, στάθηκαν στο πλευρό της εισαγγελέως για την επίθεση που δέχθηκε από θεσμικούς και μη φορείς και πολλαπλασίασαν τις φωνές της μάνας της Ελένης, όταν ξέσπασε έξω από το δικαστήριο.

Η κραυγή της μάνας είναι το μεγαλύτερο μάθημα για όλους μας. “Να είστε άνδρες με μπέσα, μην γίνεστε βιαστές”. Μια κουβέντα τόσο ανατριχιαστική, και τόσο αληθινή.

Η κουλτούρα του βιασμού ξεκινά από το ελληνικό σπίτι και το ελληνικό σχολείο. Οι άνδρες που δεν κλαίνε, τα αγόρια που περιμένουν το φαγητό και τα πλυμμένα πιάτα από τη γυναίκα, εκείνοι που δικαιούνται μια λαμπρή καριέρα την ώρα που δεκάδες γυναίκες περιθωριοποιούνται εργασιακά λόγω μητρότητας, όλα αυτά περιγράφουν μια πραγματικότητα που ενυπάρχει ακόμη στη χώρα μας. Η ανδρική υπεροχή εμφανίζεται στους δείκτες εκπροσώπησης σε υπουργεία και στο κοινοβούλιο, στις εργασιακές θέσεις ευθύνης, στην επαγγελματική ανέλιξη, στους μισθούς κ.α. (ναι, η χώρα μας είναι τελευταία στην ΕΕ στον δείκτη ισότητας των δύο φύλων).

Για να μιλήσουμε για πλήρη δικαίωση της μνήμης της Ελένης, πρέπει να φτάσουμε στην πραγματική αρμονική συνύπαρξη των δύο φύλων χωρίς όρους τοξικού ανταγωνισμού. Είπαμε, έγινε μια ουσιαστική αρχή.

Φυσικά και το ειδεχθές έγκλημα δεν μπορεί να συγκρίνεται σε καμία περίπτωση με μια σεξιστική συμπεριφορά που εκφράζεται στο δρόμο. Η αιτία όμως και των δύο, ξεκινά από την ίδια πηγή. Ο σεξιστής αισθάνεται άνετα σε ένα ανδροκρατούμενο κλίμα υπεροχής, ο βιαστής αισθάνεται πως θα βρει “παραθυράκι” στο νόμο.

Στο τέλος της ημέρας, αυτό που μετράει είναι πως η Ελένη δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. Το είπε και ο πατέρας της. “Αισθάνθηκα στιγμιαία ψυχική ανακούφιση”, είπε μιλώντας στην ΕΡΤ ο Γιάννης Τοπαλούδης, μετά το πέρας της διαδικασίας. “Όλη αυτή η απόφαση και το σκεπτικό είναι μια στιγμιαία ψυχική ανακούφιση για τη σύζυγό μου και εμένα. Έχουμε να κάνουμε έναν ψυχικό μαραθώνιο πόνου”.

Από εδώ και στο εξής, για κάθε “φταίει ο βιαστής αλλά και εκείνη προκαλούσε”, θα υπάρχει ακόμη ο κίνδυνος να δούμε ακόμη μια γυναικοκτονία. Είναι χρέος όλων μας να μην επιτρέψουμε να υπάρξει άλλη Τοπαλούδη. Είναι χρέος όλων μας να μιλάμε ανοιχτά για όσα βλέπουμε, να αντιδρούμε έμπρακτα σε κάθε σεξιστική έκφραση όπου κι αν αυτή παρατηρείται, και πάνω απ’ όλα είναι χρέος των ίδιων των ανδρών να βγουν μπροστά για τα δικαιώματα των γυναικών, και για το καλύτερο μέλλον και των δύο φύλων.

Γιατί ένας άνδρας που δίνει μάχη για τη γυναίκα, σηματοδοτεί την αλλαγή των στερεοτύπων, και βάζει ένα ακόμα λιθαράκι στη θωράκιση της νέας κανονικότητας, στην οποία ο επίδοξος βιαστής θα ξέρει τι τον περιμένει.

Εν κατακλείδι, μπορούμε να μιλάμε για μια δικαίωση στην υπόθεση Τοπαλούδη; Ίσως. Ίσως να μπορούμε να μιλάμε για μια λειψή δικαίωση που σαν κορυφή ενός ανεστραμμένου παγόβουνου, φέρνει στην επιφάνεια τη σαπίλα. Δεν το λες λίγο αυτό. Δεν το λες και πολύ όμως, αν θες να μιλάς για έναν καλύτερο κόσμο στον οποίο φαντάζεσαι να μεγαλώνουν τα παιδιά σου. Ειδικά, αν είναι κορίτσια.