Εν αναμονή επόμενων χτυπημάτων από τους τζιχαντιστές;

Η τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά τρομοκρατικών ενεργειών από τους τζιχαντιστές τον τελευταίο μήνα. Βομβιστές αυτοκτονίας ανατινάχθηκαν σε προπύργιο της Χεζμπολάχ στη νότια Βηρυτό, σκοτώνοντας 43 ανθρώπους και τραυματίζοντας πλέον των διακοσίων. Δέκα ημέρες νωρίτερα, η οργάνωση Daesh (ISIS), κατέριψε το ρωσικό επιβατηγό αεροσκάφος της Metrojet στο Σινά σκοτώνοντας όλους τους 224 επιβαίνοντες.

Του Γιώργου Καζαντζή*

 Στις 8 Νοεμβρίου, ένας Ιορδανός αστυνομικός άνοιξε πυρ κατά εγκατάστασης εκπαίδευσης αμερικανών στελεχών ασφαλείας έξω από το Αμμάν, σκοτώνοντας δύο Αμερικανούς εκπαιδευτές, έναν Νοτιοαφρικανό και δύο Ιορδανούς. Οι παραπάνω επιθέσεις σε διάστημα λίγων εβδομάδων σηματοδοτούν την αρχή μιας σειράς τρομοκρατικών ενεργειών από πλευράς τζιχαντιστών. Για ποιό λόγο ο κίνδυνος για επόμενο μεγάλο χτύπημα παραμένει μεγάλος ακόμα και μετά την μεγάλης κλίμακας τρομοκρατική ενέργεια στο Παρίσι, στο κέντρο της Ευρώπης;

Για να κατανοήσουμε με τι ακριβώς είμαστε αντιμέτωποι, θα πρέπει να εστιάσουμε στην στρατηγική της οργάνωσης και στον αντικειμενικό σκοπό της. Η στρατηγική της Daesh θα μπορούσε να αποτυπωθεί σχηματικά με τρεις ομόκεντρους κύκλους. Στον πυρήνα, δηλαδή στον εσωτερικό κύκλο, βρίσκεται η Συρία και το Ιράκ. Στόχος της οργάνωσης ήταν εξαρχής η ισχυροποίηση αυτού του πυρήνα με στόχο την κατάληψη εδαφών ενεργειακών πόρων και οπλισμού. Δημιουργήθηκαν παγκοσμίως δίκτυα στρατολόγησης, σκοπός των οποίων ήταν ο εντοπισμός δυνάμει μαχητών και η μεταφορά τους στα πεδία του Ιράκ και της Συρίας. Επιπλέον κυκλοφόρησαν δεκάδες προπαγανδιστικά βίντεο-προσκλητήρια που καλούσαν τους ανά τον κόσμο τζιχαντιστές να ακολουθήσουν την οργάνωση στην επέλασή της στα εδάφη του Ιράκ και του Λεβάντε. Στον δεύτερο κύκλο βρίσκονται τα γειτονικά κράτη, όπως η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Ιορδανία, η Αλγερία. Στόχος της οργάνωσης ήταν, αφού εξασφαλίσει έναν ισχυρό πυρήνα, να επεκταθεί σταδιακά στα γειτονικά αυτά κράτη, κάτι το οποίο μεταφράστηκε σε σύναψη συμμαχιών με όμορες οργανώσεις ισλαμιστών από αυτές τις χώρες.

Σε αυτό το πλαίσιο παρακολουθήσαμε το προηγούμενο διάστημα επιθέσεις εκτός Ιράκ και Συρίας (πχ. Σινά, Λιβύη), οι οποίες αν και δεν είχαν μαζικό χαρακτήρα, ήταν ενδεικτικές της επιθυμίας της οργάνωσης. Στον τρίτο κύκλο, η στρατηγική της Daesh περιλαμβάνει τον υπόλοιπο κόσμο, όλους δηλαδή τους εν υπνώσει πυρήνες τζιχαντιστών σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Η διασφάλιση του πυρήνα δράσης, η σταδιακή επέκταση σε συνδυασμό με την δημιουργία φόβου στις κοινωνίες των χωρών της Δύσης, θα έθετε τις βάσεις για την ίδρυση ενός νέου Ισλαμικού Χαλιφάτου, κάτι το οποίο είναι και ο τελικός σκοπός της οργάνωσης. Ακόμα και αν αυτή η στόχευση φαντάζει μεγαλεπίβολη ή και ουτοπική, ορισμένα στοιχεία της θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν στη νέα περίοδο, μετά την ρωσική επέμβαση και την εντατικότερη καταπολέμηση του μορφώματος στον πυρήνα της δράσης του από την Δύση.

Η δυναμική ρωσική επέμβαση, οι επιτυχείς επιχειρήσεις των Κούρδων μαχητών της Συρίας και του Ιράκ (YPG, Peshmerga) στο πεδίο κατά των τζιχαντιστών και η εντατικότερη επέμβαση μέσω εναέριων βομβαρδισμών εκ μέρους της διεθνούς συμμαχίας, της οποίας ηγούνται οι ΗΠΑ κατά της Daesh, δημιουργούν μία νέα πραγματικότητα κατά την οποία οι τζιχαντιστές δέχονται σοβαρά πλήγματα στον πυρήνα της δράσης τους, στα εδάφη της Συρίας και του Ιράκ, εκεί δηλαδή που θεωρούν ότι έχουν την περισσότερη δύναμη. Τις τελευταίες εβδομάδες χάνουν από τον έλεγχό τους σημαντικές πόλεις (πρόσφατα την πόλη Sinjar στο Ιράκ), αποκόπτονται εδάφη που τελούν υπό τον έλεγχό τους και χάνουν διαρκώς μαχητές σε μάχες. Αυτό σημαίνει πως η Daesh είναι υποχρεωμένη να επαναδιαμορφώσει την στρατηγική της σε μία προσπάθεια να επιβιώσει.

Η νέα στρατηγική δίνει έμφαση σε χτυπήματα όχι στον πυρήνα αλλά στον τρίτο κύκλο της στρατηγικής της, δηλαδή στο εσωτερικό των κρατών της Δύσης με παράλληλη προσπάθεια διατήρησης των κεκτημένων στην Συρία και στο Ιράκ μέσω αμυντικών τακτικών. Προς αυτήν την κατεύθυνση, ενεργοποιούνται οι εν υπνώσει πυρήνες (sleepers) και επιχειρείται η εντατικότερη χρήση προπαγάνδας με στόχο την «ευαισθητοποίηση» ατόμων που θα δράσουν μεμονωμένα, γνωρίζοντας ότι η «φυσιολογική» ζωή τους είναι υπεράνω υποψίας για ενδεχόμενη απόπειρα τρομοκρατικού χτυπήματος. (lone wolves-μοναχικοί λύκοι). Οι βασικές επιδιώξεις μέσω των χτυπημάτων είναι α) η αμφισβήτηση της επιτυχίας των επιχειρήσεων της διεθνούς συμμαχίας στο πεδίο από τις κοινωνίες , β) πλήγμα στην οικονομία της Δύσης δημιουργώντας κλίμα φόβου στο εσωτερικό των κρατών, γ) ως αποτέλεσμα των παραπάνω, ο περιορισμός των συμμαχικών επιχειρήσεων στον πυρήνα της οργάνωσης, αφού θα έχουν επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά.

Είναι πλέον σαφές, ότι οι επιχειρήσεις της συμμαχίας κατά στόχων τζιχαντιστών στην Συρία και στο Ιράκ θα ενταθούν. Ήδη από τις πρώτες ώρες μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι, βομβαρδίστηκαν στόχοι στο προπύργιο των τζιχαντιστών, στην πόλη Ράκα της Συρίας. Επιπλέον εντατικοποιούνται ακόμα περισσότερο οι έρευνες των υπηρεσιών ασφαλείας. Η εύρυθμη διακρατική συνεργασία σε αυτούς τους τομείς και η έγκαιρη επέμβαση θα κρίνουν την ηρεμία στο εσωτερικό των κρατών. Βεβαίως η πρόληψη τέτοιων χτυπημάτων δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση.

Θα πρέπει να αναλογιστεί κανείς πως είναι τεράστιος ο όγκος των δεδομένων που λαμβάνουν οι αρμόδιες υπηρεσίες σε ένα περιβάλλον μεγάλων προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, όπου στις πολυπληθείς αυτές ομάδες καμουφλάρονται ολιγάριθμοι εξτρεμιστές. Η επιτυχής άμυνα κατά των ασύμετρων αυτών απειλών και η συνέχιση των επιχειρήσεων που πλήττουν τους τζιχαντιστές στην Συρία και στο Ιράκ, είναι βέβαιο πως θα αποδυναμώσουν και θα περιορίσουν τους τζιχαντιστές της οργάνωσης Daesh. Κομβικό ωστόσο σημείο στην έκβαση του πολέμου κατά αυτών των ακραίων ισλαμιστών, θα είναι η ικανότητα των κρατών (ΗΠΑ, Ρωσία, περιφερειακοί δρώντες) να ομαλοποιήσουν πολιτικά την κατάσταση στην Συρία και στο Ιράκ βρίσκοντας κοινές γραμμές πλεύσης και απομονώνοντας τους χρηματοδότες και αφανείς υποστηρικτές των τζιχαντιστών.

*Ο Γιώργος Καζαντζής, είναι Ερευνητής, στο Κέντρο Ανατολικών Σπουδών για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (www.kans.gr)