Ένας “ιερός πόλεμος” που δεν αφορά μόνο ρασοφόρους

Όποιος πιστεύει, ότι ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει -και μαίνεται εδώ και καιρό- μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και του Πατριαρχείου της Μόσχας είναι απλώς ένα καυγάς μεταξύ ρασοφόρων, που δεν πρέπει να μας απασχολεί, γιατί έχει ως υπόβαθρο μόνο μια άκρατη φιλοδοξία, είναι μακριά νυχτωμένος!

Το γεωπολιτικό παιχνίδι που παίζεται είναι «χοντρό» και δυστυχώς δεν φαίνεται να απασχολεί πολλούς στην χώρα μας.

Αντιλαμβάνομαι, ότι μπορεί με όρους «μιντιακούς», το ενδιαφέρον μας, να έχουν μονοπωλήσει η πανδημία του κορονοϊού -με τις σοβαρες επιπτώσεις στην οικονομία- και τα εθνικά θέματα.

Όμως η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να μένει έξω από την ιστορία αυτή, γιατί ο εμφύλιος στην Ορθοδοξία άπτεται των εθνικών μας θεμάτων. Ήδη ΗΠΑ και Ρωσία έχουν μπει για τα καλά στο παιχνίδι. Από κοντά και η Τουρκία, που δεν αφήνει τίποτα να «πέσει κάτω»!

Στόχος της Ρωσίας (και της Τουρκίας βέβαια) η απομόνωση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και η υποβάθμιση του ρόλου του Φαναρίου στους Ορθοδόξους.

Είναι η πρώτη φορά, που τα πρωτεία και η Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης απειλούνται άμεσα!

Αυτή την περίοδο, το επίκεντρο του ενδιαφέροντος έχει μετατεθεί στους Αγίους Τόπους. Και το μεγάλο ερώτημα, που έχει διατυπωθεί είναι: Γιατί το Ελληνόφωνο Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, «η μήτηρ όλων των Εκκλησιών», ηγείται της κίνησης απομόνωσης του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Για τα Πατριαρχεία της Σερβίας και της Αντιόχειας, που έχουν συστρατευθεί με τα Ιεροσόλυμα κατά του Φαναρίου, η εξήγηση είναι απλή και δεδομένη: Αποτελούν επί της ουσίας Εκκλησίες-δορυφόρους του Πατριαρχείου της Μόσχας.

Όπως εκτιμούν «οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ», ο Πατριάρχης Θεόφιλος επιχειρεί να αναδειχτεί σε σύμβολο ενότητας των Ορθοδόξων, παρακάμπτοντας το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με τις ευλογίες της Μόσχας. Όπως πέρυσι, έτσι και εφέτος, συγκάλεσε Σύνοδο των Ορθοδόξων Εκκλησιών στο Αμάν της Ιορδανίας αν και γνωρίζει ότι σε αυτή θα παραβρεθούν μόνο όσοι είναι στο «μπλοκ» της Ρωσικής Εκκλησίας.

Στα Ιεροσόλυμα, Ελλάδα, Βατικανό, Αρμενία και Άραβες έχουν λόγο στη γενικότερη διαχείριση των Αγίων Τόπων, που αποτελούν παγκόσμιο σύμβολο αναφοράς για τους Χριστιανούς, αλλά βέβαια και για τους Μουσουλμάνους και τους Εβραίους.

Οι σχέσεις των Παλαιστινίων με το Ισραήλ διαμορφώνουν ένα σκηνικό, που δοκιμάζει όλες τις θρησκευτικές κοινότητες.

Το πιο σημαντικό είναι ότι επηρεάζει οικονομικά την ίδια την λειτουργία του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων, το οποίο -για διάφορους λόγους- δεν μπορεί να αξιοποιήσει την περιουσία που κατέχει, με αποτέλεσμα να καταφεύγει σε μακροχρόνιες εκμισθώσεις ακινήτων, που όμως δεν καλύπτουν τις ανάγκες του.

Η Ρωσία, η πιο ισχυρή οικονομικά χώρα, με τους περισσότερους Ορθόδοξους, δεν έχει την επιρροή που φιλοδοξεί στην περιοχή, παρά το γεγονός, ότι εκεί ζουν χιλιάδες Ρωσόφωνοι. Έχει όμως πολιτική και οικονομική ισχύ και έτσι μοιραία εξελίσσεται σε «προστάτιδα δυναμη».

Στηρίζουν το Πατριαρχείο των Ιεροσολύμων, διατηρούν καλές σχέσεις με τους Άραβες, ενώ παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανοικοδόμηση των Εκκλησιών (και όχι μόνο στην Συρία).

Ο Πατριάρχης Θεόφιλος, αν και δεν  θεωρείται από τους πλέον σημαντικούς ηγέτες της Ορθόδοξης Εκκλησίας και σε μια περίοδο που αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, ανέλαβε την πρωτοβουλία της Συνόδου στο Αμάν, παρά την έντονη αντίδραση του Φαναρίου.

Δείτε πως ίδιος προσπαθεί να εξηγήσει, σε επίσημο κείμενό του, γιατί προχώρησε στη σύγκληση της παρασυναγωγής στο Αμάν:

«Η Εκκλησία Ιεροσολύμων, η οποία είναι η Μήτηρ όλων των Εκκλησιών, είναι η εγγυήτρια της ενότητος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αναγνωρίζουμε ιδιαίτερα τον ρόλο που έπαιξε η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εδώ και αιώνες, ειδικά κατά την Οθωμανική περίοδο, στην στήριξη της Εκκλησίας Ιεροσολύμων πολιτικά, διπλωματικά και, φυσικά, οικονομικά. Πρέπει πάντα να μιλάμε και να ενεργούμε με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να στηρίζουμε την ύπαρξη και την αποστολή του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων σε αυτήν την περιοχή. Είμαστε η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία και έχουμε ηθική και πνευματική υποχρέωση να διασφαλίζουμε ότι η ταυτότητα και η μαρτυρία της Ορθοδόξου Εκκλησίας στους Αγίους Τόπους και την Μέση Ανατολή στηρίζεται στο αδιάψευστο θεμέλιο της Ορθοδόξου ενότητας μας».

Παρά τα όσα αναφέρει ο Πατριάρχης Θεόφιλος θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός, ότι η Ρωσική Αποστολή στα Ιεροσόλυμα βρίσκεται πλησίον της Παλαιάς Πόλης -περιλαμβάνει σε μία έκταση 6,8 εκταρίων- τον Ορθόδοξο Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδος, τα κτίρια της Αποστολής και σειρά άλλων κτιρίων, αρχικώς χτισμένων για την φιλοξενία των Ρώσων Ορθόδοξων προσκυνητών στους Αγίους Τόπους. Ο… «λίγος» χώρος οφείλεται και στο γεγονός ότι οι Ρώσοι, μόλις το 1847 έφτασαν ανεπισήμως στα Ιεροσόλυμα, και αυτό γιατί δεν είχαν αναγνωριστεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία την εποχή εκείνη κατείχε την Παλαιστίνη.

Η επίσημη αναγνώριση, ήρθε τελικά, από τους Οθωμανούς το 1857 και κατέφθασε στους Αγίους Τόπους στις 31 Ιανουαρίου 1858. Το 1860, η Ορθόδοξη Αυτοκρατορική Εταιρεία της Παλαιστίνης προχώρησε στην ανέγερση της Ρωσικής Αποστολής των Ιεροσολύμων.

Ο στόχος του Ρώσου Πατριάρχη Κύριλλου, σε πρώτη φάση, δεν είναι να αυτοπροσδιοριστεί ως ηγέτης των ορθοδόξων.

Θέλει να δημιουργήσει -με διπλωματικό τρόπο- αντίπαλο δέος στο Φανάρι. Και το πρόσωπο που μπορεί να υπηρετήσει την πολιτική αυτή είναι ο Ελληνόφωνος Πατριάρχης Ιεροσολύμων, ο οποίος δείχνει πρόθυμος να ηγηθεί των Ορθοδόξων, αμφισβητώντας τα πρωτεία του Φαναρίου και του Βαρθολομαίου.

Σε βάθος χρόνου, η Μόσχα θέλει να γίνει η «Τρίτη Ρώμη». Γνωρίζει όμως, ότι σήμερα οι συνθήκες δεν την ευνοούν. Και αυτό γιατί ΗΠΑ και Ε.Ε. στηρίζουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, αλλά και γιατί  η ίδια η Τουρκία έχει «δεύτερες σκέψεις» για το Φανάρι.

Αν και «κρύβει» τα πραγματικά της «θέλω», η Μόσχα, δεν κρύβει την αγωνία της να χαρακτηριστεί «προστάτης» των Σλάβων και των Αράβων ορθοδόξων. Έτσι η Ρωσική Εκκλησία καταφεύγει στο κλασικό «διαίρει και βασίλευε» βάζοντας τα Πατριαρχεία της Σερβίας και των Ιεροσολύμων να σηκώνουν το «λάβαρο» της «ανταρσίας» μαζί με μεμονωμένους ιεράρχες ανά τον κόσμο.

Σήμερα στο θέμα του Αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας, υπάρχει στασιμότητα. Γιατί -αν εξαιρέσουμε την Ελλάδα, την Κύπρο και το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας- όλες οι άλλες Εκκλησίες δεν έχουν αναγνωρίσει τη νέα Εκκλησία.

Οι περισσότεροι τηρούν στάση αναμονής. Αυτό όμως δίνει το πλεονέκτημα στη Μόσχα να κάνει παρασκηνιακές -και όχι μόνο- κινήσεις κατά του Βαρθολομαίου.

Κινήσεις που φθάνουν σε ακραίες επιλογές. Όπως, για παράδειγμα, προκείμενου να πλήξει το κύρος του Φαναρίου να μην καταδικάσει την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και να θεωρεί θεμιτές της αντιδράσεις των Τούρκων στην αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ!