Επιτελικό κράτος και λούνα παρκ

Ο Νόμος για το επιτελικό κράτος ήταν ένα από τα πρώτα νομοθετήματα (αν δεν κάνω λάθος μόλις το δεύτερο)* της κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη, όταν μετά τις εκλογές του 2019 ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Ο τίτλος του ήταν εντυπωσιακός: «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης».

Πώς να μην εντυπωσιαστούν τότε οι πολίτες, με την ετοιμότητα και την αποφασιστικότητα για την επίλυση ενός τεράστιου θέματος! Η ελληνική διοίκηση έχει προϊστορία αδιαφάνειας, γραφειοκρατίας και έλλειψης συντονισμού των υπηρεσιών της. Να λοιπόν που εμφανίζεται μια κυβέρνηση διαβασμένη, με προηγούμενη μελέτη και με έτοιμο στα συρτάρια της ένα πολύπλοκο και μακροσκελές νομοθέτημα. Στα όρια του περιττού η επισήμανση της σημασίας του, αφού η πρόληψη και η λογοδοσία αποτελούν όντως θεμελιακούς ογκόλιθους της εκτελεστικής εξουσίας στη δημοκρατία.

Ειδικά στη χώρα μας μάλιστα το ζήτημα έχει όχι μόνο κρατικές (όπου συναρμόδια υπουργεία εκεί και αδιέξοδο!) αλλά και ευρύτερες κοινωνικές διαστάσεις. Η μάταιη αναζήτηση αρμοδίων – υπευθύνων, οι φωνές «πού είναι το κράτος;» και οι λέξεις του τύπου «ανευθυνοϋπεύθυνοι» αποτελούν μια επωδό της λαογραφίας μας. Φυσικό λοιπόν οι πολίτες να ικανοποιηθούν με το νομοθέτημα, να ελπίσουν για λύσεις και να προσφέρουν περιθώριο χρόνου και ανοχής για την οργάνωση των επιτελικών.

Να όμως που η Πολιτική Προστασία και τα επιτελικά οργανογράμματα γρήγορα προσκρούουν πάλι στη σκληρή πραγματικότητα. Ενώπιον της πανδημίας τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης βοηθούν βέβαια σημαντικά, αλλά οι νοσοκομειακές δομές βρίσκονται σε προβλέψιμο βαθμό ανεπαρκείς. Η πλημμύρα στη Θεσσαλία δείχνει με τραγικό τρόπο ελλείματα προληπτικών μέτρων και σωστικών υποδομών. Οι καταστροφές δασών στη Δαδιά, στην Αττική και αλλού, το ίδιο. Για τα Τέμπη, για τα ψάρια του Παγασητικού, οι άνωθεν αρμόδιοι ακόμη αναζητούνται και το παλαιό αλλά ανθεκτικό «όποιος έχει στοιχεία να τα πάει στον Εισαγγελέα» μοιάζει έκκληση για ματαιοπονία και για ξέπλυμα ευθυνών. Δεν έχει τέλος η απαρίθμηση τραγωδιών, το τραγικό περιστατικό στο λούνα πάρκ του Πευκοχωρίου απλώς είναι το πιο πρόσφατο.

Κι όμως, ενώ ο μοιρολατρικός αυτοματισμός και η τακτική της στρουθοκαμήλου οδηγούν στον κατήφορο, η λογική κατανόηση των φαινομένων ακόμη δείχνει δρόμους σε ψηφοφόρους και σε ενεργούς πολίτες. Ας προσέξουμε ένα κοινό παρονομαστή: Σχέδια και προβλέψεις υπάρχουν, χρήσιμα αλγοριθμικά εργαλεία ανακαλύπτονται, αυτό που λείπει είναι οι μηχανισμοί και οι υποδομές εφαρμογής. Επίσης, η διάθεση για συναινέσεις και συνεργασίες, την οποία έχει εξαερώσει η θεοποίηση του ανταγωνισμού, κρατικού και αγοραίου – κοινωνικού. Καθόλου τυχαίο. Η συρρίκνωση του δημόσιου χώρου και ο παραγκωνισμός του δημόσιου συμφέροντος αποτελούν την άρχουσα ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού.

Όσο για τους επιτελικούς, όσο ταυτόχρονα με τις στρατηγικές τους μεθοδεύουν τη συρρίκνωση των σχολείων για τους πολλούς και των ανθρώπινων και των τεχνικών υποδομών της περίθαλψης, αυτοί ακούγονται και διαβάζονται ως δημαγωγοί. Σωστό το κοινωνικό ανακλαστικό απέναντί τους: Στην ιστορία, όταν η θεωρία και τα τυπικά συμβόλαια από τη μια, και η πραγματικότητα από την άλλη, δεν συμπορεύονται, οι εξουσιαστές δυναμώνουν και οι καταστροφές πολλαπλασιάζονται.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

*Ν. 4622//2019, ΦΕΚ Τεύχος A’ 133/07.08.2019.