Εσείς πώς τα βγάζετε πέρα οικονομικά;

Πολύ συχνά οι αριθμοί περιγράφουν τα πράγματα καλύτερα από τις λέξεις. Και εξηγούν με απλό τρόπο καταστάσεις που προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε πολιτικολογώντας ασκόπως. Ας κοιτάξουμε τα στοιχεία που αφορούν τη φτώχεια.

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για το 2024, περισσότεροι από 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ελλάδα – δηλαδή το 26,9% του πληθυσμού – βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Και όπως φαντάζεστε, πάνω από μας βρίσκεται μόνο η Βουλγαρία, με ποσοστό 30%.

Το 42,8% του πληθυσμού δυσκολεύεται με το ενοίκιο, το δάνειο ή τους λογαριασμούς. Ένας στους τέσσερις, που χρειάστηκε ιατρική εξέταση ή θεραπεία, δεν κατάφερε να αποκτήσει πρόσβαση.

Αυτό δεν είναι παράξενο. Είναι απολύτως φυσιολογικό, δεδομένων των συνθηκών. Η χώρα χρεοκόπησε, πέρασε δεκαετή κρίση και η οικονομία της στηρίζεται σε τομείς όπως ο τουρισμός, τα ακίνητα και η εστίαση. Δηλαδή σε κλάδους που δεν παράγουν υψηλή προστιθέμενη αξία και συνεπώς δεν μπορούν να πληρώσουν υψηλούς μισθούς. Και όταν μιλάμε για υψηλούς μισθούς, η συζήτηση δεν έχει καμία σχέση με πολιτικές αποφάσεις. Το ύψος των μισθών αποφασίζεται από την αγορά, όχι από τις κυβερνήσεις.

Ας δούμε, λοιπόν, τι δείχνουν τα στοιχεία:

Ηλικιακά, η φτώχεια πλήττει περισσότερο τους πιο ευάλωτους:

• Τα παιδιά έως 17 ετών βρίσκονται σε κίνδυνο κατά 27,9%.
• Οι ενήλικες 18–64 σε ποσοστό 27,5%.
• Οι άνω των 65 ετών, μολονότι με καλύτερη σύνταξη-προστασία, φτάνουν και πάλι το 24,9%.

Η φτώχεια σχετίζεται ευθέως και με την εκπαίδευση. Όσο λιγότερη μόρφωση, τόσο μεγαλύτερη η έκθεση στον κίνδυνο:

• Όσοι έχουν πρωτοβάθμια μόρφωση πλήττονται κατά 28,2%.
• Αντιθέτως, όσοι έχουν φτάσει σε τριτοβάθμια εκπαίδευση, πέφτουν στο 7,1%.
• Η γνώση εδώ λειτουργεί σαν ασπίδα. Αλλά δεν είναι πάντα προσιτή σε όλους.

Αντιστοίχως, υπάρχει και γεωγραφική διαστρωμάτωση της φτώχειας. Ανάλογα με την Περιφέρεια ή την αστικότητα της περιοχής, οι διαφορές γίνονται εμφανείς. Οι περιφέρειες της Βόρειας και Δυτικής Ελλάδας και ορισμένες νησιωτικές περιοχές παρουσιάζουν ποσοστά σημαντικά υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο.

Εντάξει, υπάρχει και η φοροδιαφυγή, είναι και το μαύρο χρήμα που λειαίνει κάπως τα πράγματα. Η κατάσταση δεν είναι τόσο δύσκολη όσο δείχνει, αλλά, δεν είναι και πολύ καλύτερη. Τώρα κάποιος θα κάνει τη γνωστή παρατήρηση για το κόστος της στέγασης. Αφού ένας στους τέσσερις βρίσκεται κοντά στα όρια της φτώχειας, ποιοι πληρώνουν τόσο υψηλά ενοίκια και αγοράζουν ακίνητα σε παράλογες τιμές; Είναι δύο διαφορετικές κατηγορίες. Πλέον το ενοίκιο απορροφά σχεδόν το μισό εισόδημα. Αλλά τα ακριβά ακίνητα αγοράζονται από το κομμάτι του πληθυσμού που έχει τον τρόπο να τα βγάζει πέρα ή περνάει καλά, συχνά φοροδιαφεύγοντας. Η κοινωνία μας είναι χωρισμένη στα τρία. Είναι εκείνοι που ασφυκτιούν, εκείνοι που τα βγάζουν πέρα και εκείνοι που ζουν καλά.

Αν αυτό το μεταφράσεις πολιτικά, μπορείς να εξηγήσεις σε μεγάλο βαθμό και την άνοδο του «αντισυστημισμού». Οι άνθρωποι δεν στρέφονται προς τα εκεί αποκλειστικά και μόνο επειδή δεν τα βγάζουν πέρα. Στρέφονται και επειδή δεν διακρίνουν προοπτική για να αλλάξουν τα πράγματα. Και, ξέρετε, όταν στέκεσαι μουσκεμένος στη στάση του λεωφορείου και βλέπεις να περνάει από μπροστά σου ο στόλος με τα ακριβά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, από ένα σημείο και μετά ανάβουν και τα δικά σου λαμπάκια που δεν τροφοδοτούνται από ρεύμα, αλλά από θυμό.