Ευρωεκλογές: Δεν έχουμε ακούσει πολλά για το μεγαλύτερο πρόβλημα της ΕΕ

Κλιματική κρίση, αμυντικές δαπάνες, δικαιώματα. Ωστόσο, λίγα έχουν ακουστεί για το μεγαλύτερο ζήτημα της Ένωσης.

Η πλέον θεμελιώδης αξία της Ένωσης είναι η δημοκρατία καθαυτή. Η έννοια της δημοκρατίας είναι και το μεγάλο διακύβευμα ενόψει των κρίσιμων ευρωεκλογών του Ιουνίου, την ώρα που η ακροδεξιά κερδίζει έδαφος δια του λαϊκισμού. Πρακτικά, η δημοκρατία δείχνει πως στη σύγχρονη εποχή έχει τη δύναμη να αντιστέκεται και να προχωράει, και πως πολιτικοί σαν τη Λεπέν μπορεί να “ακούγονται” αλλά δεν υπερνικούν στο τέλος. Τουλάχιστον ως τώρα.

Προεκλογικά έχουμε ακούσει πολλά – και δικαίως – για την κλιματική κρίση και όσα έχουν και δεν έχουν γίνει για την αποτροπή της επιδείνωσης του κλίματος της Ένωσης και του πλανήτη. Έχουμε ακούσει και για τους αμυντικούς προϋπολογισμούς – δαπάνες, ιδίως μετά την επιθετικότητα της Ρωσίας, αλλά και για το Κράτος Δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα, περισσότερο σε επίπεδο σεβασμού της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Πράγματα θεμιτά. Παρόλα αυτά, παράλληλα με τις πρόσφατες προσαρμογές στη μεταναστευτική πολιτική, λίγα έχουμε ακούσει για ένα πυρηνικό ζήτημα της ΕΕ, που δεν είναι άλλο από το ίδιο το δημογραφικό. Κάτι που σχετίζεται άμεσα με τη δημοκρατία και την ενδυνάμωσή της, καθώς οι νέοι ψάχνουν βιώσιμα κίνητρα για να κάνουν οικογένειες στα Κράτη – Μέλη και να τις μεγαλώσουν με αξιοπρέπεια, ζητώντας από τους “προοδευτικούς” θεσμούς να τους εμπνεύσουν στην κατεύθυνση αυτή.

Δημογραφικό και δύσπιστοι νέοι

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Open Society Foundation, οι νεότεροι Ευρωπαίοι είναι πολύ λιγότερο πιθανό να υποστηρίξουν σταθερά τη δημοκρατία από τους γονείς και τους παππούδες τους, κάτι που ως εύρημα είναι πάρα πολύ ανησυχητικό.

Για παράδειγμα, στη Γερμανία, μόλις το 21% της Gen Z και των millennials δήλωσαν ότι υποστηρίζουν σθεναρά τη δημοκρατία σε σύγκριση με το 66% των ατόμων ηλικίας 70 ετών και άνω, όπως δημοσίευσε πρόσφατα το Politico. Στην Πολωνία, εν τω μεταξύ, μόνο το ένα τέταρτο περίπου των ατόμων ηλικίας 18 έως 29 ετών έδειξαν σταθερή υποστήριξη στη δημοκρατία, 17 μονάδες κάτω σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο.

Τα αντίστοιχα ποσοστά στη Γαλλία φτάνουν στο 14% και στην Ιταλία στο 34% με τους ηλικιωμένους Ιταλούς να στηρίζουν τη δημοκρατία ως θεσμό σε διπλάσιο ποσοστό. Οι αριθμοί αυτοί δεν σημαίνουν πως οι νέοι θα προτιμούσαν κάποιο άλλο πολιτικό σύστημα, ωστόσο αποδεικνύουν πως δεν εμπιστεύονται τους θεσμούς όπως δουλεύουν, αυτή τη στιγμή που μιλάμε ή ότι απέχουν από τις εκλογικές διαδικασίες. Μην ξεχνάμε πως πέντε χρόνια πριν οι νέοι ξεσηκώθηκαν για το κλίμα, με την Ευρώπη να ανταποκρίνεται εν συνόλω, αναποτελεσματικά ή αν μη τι άλλο, μη πειστικά.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ακόμη πως το μέλλον της Ηπείρου μας είναι αβέβαιο. Στη “δημογραφική διαδοχή” οι ήδη αβέβαιοι νέοι θα διαδεχθούν τους κάπως πιο “σταθερούς” ηλικιωμένους, όσο παράδοξο κι αν φαντάζει αυτό.

Πρακτικά, αν το δομικό σύστημα της Ένωσης παραμείνει ως έχει, δεν θα εμπνέει περισσότερους νέους για να την εμπιστευτούν ως βασικό φορέα των δημοκρατικών αξιών που ευαγγελίζεται. Άγνωστο φυσικά παραμένει το πώς θα κινηθεί η Gen Alpha της οποίας την εκλογική δραστηριότητα θα τη δούμε σε μερικά χρόνια. Το δημογραφικό μας μέλλον λοιπόν δείχνει πως πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές. Αφενός να δοθούν περισσότερα κίνητρα στους Ευρωπαίους για να κάνουν παιδιά, αφετέρου να δοθούν τέτοια κίνητρα που θα τους πείσουν πως η ασφάλεια, η ευημερία τους και ο σεβασμός των δικαιωμάτων τους θα εξασφαλίζονται πλήρως από την ΕΕ ως θεματοφύλακας του κοινού τους ειρηνικού πεπρωμένου.

Σε αυτή την εξίσωση πρέπει να ενταχθεί και το μεταναστευτικό, με γόνιμη ενσωμάτωση μεταναστών στην ίδια λογική, έναντι της πόλωσης, του διχασμού και της πολιτικής των κλειστών συνόρων που δίνουν συντηρητικό πρόσημο στην ΕΕ συνολικά. Να σημειωθεί πως η Eurostat εκτιμά ότι το 2100 η Ευρώπη θα έχει 27 εκατομμύρια λιγότερους κατοίκους και 57 εκατομμύρια λιγότερους εργαζόμενους. Η Κομισιόν έχει προτείνει τέσσερα μέτρα για την ένταξη νόμιμων μεταναστών, ωστόσο ο πυλώνας εξαρτάται από το πώς θα γίνει η κατανομή ανά χώρα και με την οικειοθελή πρόθεση του κάθε Κράτους – Μέλους να λάβει μη ευρωπαίους πολίτες. Κάτι που διαρκώς συναντά κολλήματα (η “υποχρεωτική αλληλεγγύη” με οικονομικά ανταλλάγματα για όσους δεν παίρνουν κόσμο, δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως δίκαιο μέτρο).

Η Elizabeth Kuiper, αναπληρώτρια διευθύντρια του think tank European Policy Center, έχει δηλώσει προσφάτως πως στο μεγαλύτερο μέρος του ανεπτυγμένου κόσμου η μετανάστευση δεν πλησιάζει καθόλου το επίπεδο που απαιτείται για να αναπληρώσει τη γήρανση του πληθυσμού, και ωστόσο παραμένει βαθιά αντιδημοφιλής. Αυτό, παρότι χώρες όπως η Ουγγαρία που προασπίζονται την πολιτική μηδενικής ανοχής στο μεταναστευτικό, έχουν “αναγκαστεί” να τονώσουν το σύστημα υγείας τους με στρατηγικές επιλεκτικής μετανάστευσης – ένταξης μη γηγενών.

Δυστυχώς, προεκλογικά δεν έχουμε ακούσει πολλά για το δημογραφικό αλλά ούτε και για τις εκλογικές τάσεις των νέων εκείνων που εσφαλμένα αντιλαμβάνονται τους μετανάστες ως απειλή. Ακριβώς γιατί έχουν βιώσει στο “πετσί” τους τις διαρθρωτικές οικονομικές ανισότητες στις κοινωνίες τους και γίνονται “στόχος” των ευρωλαϊκιστών (σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 25,4% των ατόμων ηλικίας 15 έως 29 ετών στην ΕΕ διέτρεχαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού το 2020, στην αρχή της υγειονομικής κρίσης).

Το ότι συμβαίνει αυτό έχει να κάνει φυσικά με τους χειρισμούς της ίδιας της Ένωσης, παρά τις φωνές που κατά καιρούς ακούγονται εντός του Ευρωκοινοβουλίου, από όσους ζητούν διαφορετικούς χειρισμούς ως προς το δημογραφικό – μεταναστευτικό ζήτημα που θα βρούμε μπροστά μας. Για όλα τα παραπάνω χρειάζεται φυσικά ευρεία πολιτική συναίνεση, και χωρίς ενδυνάμωση των προοδευτικών δυνάμεων στις επικείμενες εκλογές, δεν πρόκειται να προκύψει αλλαγή των συσχετισμών όπως ισχύουν τώρα.