Γειτονιές και ΚΕΘΕΑ

Μια γνώμη και μια είδηση, δημοσιευμένες περίπου ταυτόχρονα, εκπέμπουν την ίδια αγωνία για τη διατήρηση του μικρόκοσμου της αστικής γειτονιάς – όπως άλλωστε και του χωριού:

Το θέμα της γνώμης*, πρώτα, περιγράφεται γλαφυρά και είναι ήδη οικείο σε Αθηναίους, Θεσσαλονικιούς κι άλλους κατοίκους μεγάλων ελληνικών πόλεων. Κατά το μοντέλο αρκετών μεγαλουπόλεων στην ανεπτυγμένη Δύση, ο πεζός δύσκολα πια κυκλοφορεί στους δρόμους: Πολύβουες λεωφόροι, κατειλημμένα έως τελείως αδιάβατα τα πεζοδρόμια, σκουπίδια, ανύπαρκτο πράσινο και πλατείες, η επικοινωνία με το γείτονα χάνεται στη μετάβαση.

Η αντίστοιχη αλλά ανάστροφη είδηση** έχει επίσης μια γειτονιά ως θέμα, αλλά στέλνει διαφορετικό μήνυμα: Σε μια μικρή κοινότητα (Chelsea, Michigan) των ΗΠΑ, χρειάστηκε η μετακίνηση 9100 βιβλίων κατά τη μετακόμιση του μικρού τοπικού βιβλιοπωλείου 100 μέτρα πιο πέρα. 300 κάτοικοι σε δυο σειρές ανέλαβαν και τέλειωσαν αυθημερόν την μεταφορά, καθώς έδιναν χέρι με χέρι ο ένας στον άλλον τα βιβλία. Είχαν την ευκαιρία να λάβουν μέρος στην αλυσίδα από ένα παιδί 6 χρονών έως μια ηλικιωμένη 90χρονη γυναίκα, καθώς και ένας σκύλος – έτσι βεβαιώνεται. Σκηνή από το παρελθόν και από τον Λούκι Λουκ, με τους κατοίκους του χωριού να κυκλοφορούν κουβάδες με νερό από το ποτάμι για να σβήσει η φωτιά.

Όσο βιβλιοφάγος κι αν είμαι, το μεγαλοβδομαδιάτικο θέμα μου δεν είναι το βιβλίο αλλά η γειτονιά. Οι γείτονες ήλθαν κοντά, χάζεψαν βιβλία, συνεργάστηκαν ώστε να μη μείνουν ούτε μια μέρα με το βιβλιοπωλείο – στέκι κλειστό. Αυτή η κινητοποίηση είναι αδύνατη αν ο άνθρωπος δεν θυμηθεί ότι είναι ζώο κοινωνικό. Δεν θα δράσει για χάρη ενός πολυεθνικού ή ηλεκτρονικού γίγαντα της αγοράς, αλλά μόνο εθελοντικά και με ανιδιοτέλεια.

Δεν πρόκειται για ρομαντισμό, αλλά για διεκδίκηση ενός υπαρκτού σοσιαλισμού (απλή συνωνυμία). Είχαμε τρανό παράδειγμα στη χώρα μας. Από τη δεκαετία του ’80 ως το 2019 στην Ελλάδα λειτουργούσαν τα στεγνά προγράμματα απεξάρτησης από ναρκωτικά. Σύνθημά τους «η απεξάρτηση ομορφαίνει τις γειτονιές». Ήταν στηριγμένα στην αυτοδιοίκηση και στην εθελοντική δουλειά μέσα στη γειτονιά – κοινότητα, για τη θεραπεία μέσω της θεληματικής ένταξης σε κοινότητες.

Με γονείς και παιδιά και άλλους ευαίσθητους ανθρώπους, καλλιτέχνες, καταξιωμένους επιστήμονες, φτασμένους επιχειρηματίες, να προσφέρουν υπηρεσίες και παροχές. Με δημόσιες τις αποφοιτήσεις των μελών, η κοινωνία να μπορούσε να βλέπει με τα μάτια της την επιστροφή στην οικογένεια και την επανένταξη. Με τον ΟΗΕ να θαυμάζει και να αναγνωρίζει, να δίνει στο ΚΕΘΕΑ στάτους Συμβούλου στην Επιτροπή κατά των ναρκωτικών του Οικονομικού και Κοινωνικού του Συμβουλίου.

Το 2019 ήλθε το πλήγμα. Η αυτοδιοίκηση καταργήθηκε με νόμο. Αντί για άμισθο και αιρετό διοικητικό συμβούλιο, αντί για εθελοντικές υπηρεσίες που έφερναν τους ανθρώπους κοντά και έδιωχναν τις τραυματικές μοναξιές και τις ουσίες, εμφανίστηκαν οργανωμένες εργολαβίες. Αντί για πολυάνθρωπες γενικές συνελεύσεις, άνωθεν διορισμοί και εντολές. Στη θέση ανθρώπων που μόνοι τους μαγείρευαν το φαγητό τους, καθάριζαν, σκούπιζαν το τραπέζι μη μείνει ένα ψιχουλάκι και θυμίζει τα σκουπίδια της παλιάς τους ζωής, σταδιακά ήλθαν τα αμειβόμενα συνεργεία.

Και, το 2024*** ολοκληρώθηκε η μεταρρύθμιση. Ένας οργανισμός – γίγαντας απορρόφησε τελείως το ΚΕΘΕΑ, εντάσσοντας όλες τις ψυχιατρικές και απεξαρτησιακές υπηρεσίες σε ένα ενιαίο υπεροργανισμό, με γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά.

Όχι δεν χρειάζονται νοσταλγίες. Λιθαράκια χρειάζονται για να ξαναχτιστούν οι γειτονιές. Αυτό το μακρινό Chelsea δίνει ένα μήνυμα. Μπορείς, αλλά όχι μόνος! Το γνωρίζει και η ελληνική κοινωνία, καθώς χιλιάδες Έλληνες πολίτες είχαν άμεσες εμπειρίες, ατομικές και οικογενειακές που δικαίωναν την κοινοτική ζωή.

Καλή Ανάσταση, με κεφαλαίο και με πεζό!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*Γ. Τριάντη, Αβίωτη πόλη, έγκλειστη στην πολύβουη φυλακή της

** H είδηση δημοσιεύεται σε πολλές εφημερίδες (πχ New York Post 16/4/2025, εδώ enikos.gr)

***Ν. 5129/2024.