Εφημερίδες υπάρχουν, οι ειδήσεις “θάβονται”

Χτες στο Ευρωκοινοβούλιο ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέδειξε στους ευρωβουλευτές τα αντιπολιτευτικά πρωτοσέλιδα της Αυγής και της Δημοκρατίας. Με αυτόν τον τρόπο ο ο πρωθυπουργός επιχείρησε να απαντήσει στη σκληρή κριτική που του άσκησε ο Μαλίκ Αζμανί, αντιπρόεδρος του Renew Europe των Φιλελευθέρων, σχετικά με την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα.

Η εικόνα ενός πρωθυπουργού ευρωπαϊκής χώρας να επιδεικνύει πρωτοσέλιδα για να αποδείξει ότι ο αντιπολιτευόμενος Τύπος κυκλοφορεί ελεύθερα, δεν είναι κολακευτική ούτε για τη χώρα ούτε για τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Και μόνο το ότι ο κ. Μητσοτάκης ένιωσε την ανάγκη να αποδείξει ότι οι εφημερίδες κυκλοφορούν ελεύθερα, αποτελεί αυτό καθαυτό μείζον πολιτικό ζήτημα. Η ελευθεροτυπία συνιστά θεμέλιο μιας δημοκρατίας. Κατά συνέπεια, θα έπρεπε να είναι αυτονόητη και να μη χρειάζεται να αποδειχθεί. Αν η ελευθερία του Τύπου τίθεται υπό ερώτηση, εύλογα γεννιούνται σοβαρά ερωτήματα για την ποιότητα της δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Το ζήτημα

Βεβαίως το ζήτημα στην Ελλάδα δεν είναι αν υπάρχουν ελεύθερα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ – ευτυχώς υπάρχουν αν κι ευάριθμα. Το ζήτημα είναι αν η πολιτική εξουσία και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα χειραγωγούν την ενημέρωση σε βαθμό που οι πολίτες να μην έχουν ορθή γνώση των γεγονότων και να παραπλανώνται. Ακόμα μεγαλύτερο ζήτημα για την ελευθερία του Τύπου υπάρχει όταν οι ειδήσεις υποβαθμίζονται σε σχέση με την προφανή σημασία τους (πέρα δηλαδή από τις όποιες υποκειμενικές αξιολογήσεις) ή αποκρύπτονται απολύτως. Οι όποιες πολιτικές προτιμήσεις ενός ΜΜΕ επουδενί του επιτρέπουν την επιλεκτική πληροφόρηση ή την παραπληροφόρηση.

Ζήτημα λοιπόν υπάρχει και είναι είναι μεγάλο. Η μεγάλη πλειονότητα των ΜΜΕ όχι μόνο στηρίζει άνευ όρων την κυβέρνηση, αλλά δεν δίνει στην αντιπολίτευση τον χώρο που δικαιούται από το σύνταγμα. Σύμφωνα με το ΕΣΡ, ο χρόνος κάλυψης της κυβέρνησης φτάνει το 80% του συνολικού χρόνου που διαθέτουν τα κανάλια στην Ενημέρωση. Αυτό το 80% δεν είναι ποσοστό που δεν ταιριάζει σε μια δημοκρατία ή μάλλον αντιστοιχεί σε δημοκρατίες τύπου Ουγγαρίας. Η κάπως καλύτερη κατάσταση που επικρατεί στα sites δεν αλλάζει τη γενική εικόνα.

Οι ειδήσεις που δεν υπάρχουν

Το χειρότερο όμως είναι οι ειδήσεις του “θάβονται” και μάλιστα συστηματικά. Ας δούμε τρία χτυπητά παραδείγματα.

• Τα παράνομα pushbacks στο Αιγαίο (για τα οποία ρωτήθηκε ο πρωθυπουργός στο Ευρωκοινονοβούλιο) τεκμηριώθηκαν από ρεπορτάζ των σημαντικότερων ευρωπαϊκών ΜΜΕ και οδήγησαν στην παραίτηση του Φαμπρίς Λεζερί, επικεφαλής της Frontex. Για τη μεγάλη πλειονότητα των ελληνικών ΜΜΕ εντούτοις, τα pushbacks είναι απλώς προπαγάνδα του Ερντογάν.
• Η απαλλαγή των κατηγορούμενων για τη “σκευωρία της Novartis” σηματοδότησε την κατάρρευση ενός μείζονος κυβερνητικού αφηγήματος. Ταυτόχρονα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου, υιοθέτησε fake news περί δήθεν παραπομπής τους. Αυτές οι δύο μεγάλες ειδήσεις που συνιστούν τον ορισμό του τι σημαίνει μεγάλη πολιτική είδηση, πέρασαν στα ψιλά και παρουσιάστηκαν στις τηλεοράσεις με τέτοιο τρόπο που ένας πολίτης δεν θα μπορούσε να καταλάβει τι έχει συμβεί αν δεν είχε ενημερωθεί από το διαδίκτυο.
• Προχτές μια πολύ μεγάλη πυρκαγιά κατέκαψε την Ιτέα, καταστρέφοντας μέρος του “δελφικού τοπίου”. Και όμως μόνο το OPEN διέκοψε τη ροή του προγράμματός του για να ενημερώσει σχετικά με αυτήν την μεγάλη οικολογική καταστροφή.

Με δυο λόγια, οι ειδήσεις που κάνουν ζημιά στην κυβέρνηση, “θάβονται”. Ενώ λοιπόν θεωρητικά έχουμε πλήρη ελευθερία στην ενημέρωση, στην πράξη αυτή η ελευθερία φαλκιδεύεται. Κάτι που σημαίνει ότι φαλκιδεύεται η δημοκρατία.