Γκρέγκορ Γκίζι και Μάνουελ Σάρατσιν – Δύο σύγχρονοι φιλέλληνες

Στον σύγχρονο κόσμο η Ελλάδα δύο πράγματα ζητά διακαώς να της επιστραφούν: τα Γλυπτά του Παρθενώνα που υπεξαίρεσε ο Έλγιν στην διάρκεια της Οθωμανικής Κατοχής και το Αναγκαστικό Δάνειο που υπεξαίρεσε η Γερμανική Διοίκηση κατά την διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής. Και τα δύο, εμφανίστηκαν στο πολιτικό προσκήνιο κυρίως την περίοδο της μεταπολίτευσης και κατά καιρούς αποκτούν δημοσιότητα, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό, αν και με αρκετά άνισο τρόπο.

Για το πρώτο ζήτημα των Γλυπτών, η ελληνική πολιτεία πολύ σωστά έχει αναπτύξει ένα εκτεταμένο  διεθνές δίκτυο διεκδίκησης με πολλές συμπάθειες στον ακαδημαϊκό και καλλιτεχνικό χώρο, τους παγκόσμιους οργανισμούς πολιτισμού όπως η Ουνέσκο και αρκετές χώρες οι οποίες έχουν παρόμοια αιτήματα επιστροφής.  Όποτε κάποιος αναγνωρίσιμος κάνει δηλώσεις υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών, υπάρχει μεγάλη δημοσιότητα στην Ελλάδα ενώ συχνά ακολουθούν επίσημες προσκλήσεις από την ανώτατη πολιτική ηγεσία του τόπου.

Για το θέμα του Αναγκαστικού Δανείου, η διεκδίκηση υπήρξε σποραδική και πολιτικά αμήχανη. Λίγες μόνο κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης το έθεσαν απευθείας στην Γερμανία ή σε διεθνή φόρα. Χαρακτηριστικές ήταν οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου το 1995 με την ρηματική διακοίνωση στο Γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, της κυβέρνησης  Σημίτη το 1998 στο Συνέδριο της Νέας Υόρκης για τα εναπομένοντα χρέη της Γερμανίας, και πιο πρόσφατα της κυβέρνησης Τσίπρα προς την Γερμανική ηγεσία. Η σημερινή αξία του Δανείου υπολογίζεται σε 12-14 δισεκ. Ευρώ, χωρίς φυσικά να περιλαμβάνει αποζημιώσεις για τα θύματα και τις άλλες καταστροφές της Κατοχής.

Όλες οι ελληνικές ενέργειες εισέπραξαν επίσημη άρνηση και δεν είχαν καμμία επίσημη συνέχεια επί γερμανικού εδάφους. Μοναδική εξαίρεση υπήρξε η δημόσια αναγνώριση του «ηθικού μέρους», όπως το έθεσε ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Ιωακείμ Γκάουκ κατά την επίσκεψη του στην Αθήνα το 2014. Ούτε οι κατά καιρούς προσπάθειες να οργανωθεί ένα διεθνές δίκτυο συμπάθειας και υποστήριξης τελεσφόρησαν, προφανώς γιατί η προβολή του αιτήματος θα τους έφερνε αυτομάτως σε κάποια αντιπαράθεση με την Γερμανική κυβέρνηση. Κάπως έτσι το θέμα περιέπεσε και πάλι στην αφάνεια και όταν αναφέρεται στον δημόσιο λόγο στοχεύει κυρίως στο εσωτερικό ακροατήριο.

Σε αυτές τις συνθήκες, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η πρόσφατη ενέργεια δύο σημαντικών πολιτικών παραγόντων της Γερμανίας να θέσουν το θέμα ανοιχτά και χωρίς περιστροφές μέσα στην ίδια την Γερμανική Βουλή. Στην ειδική συνεδρίαση που έγινε την 25η Μαρτίου 2021 για τα 200 χρόνια της ελληνικής επανάστασης, ο εισηγητής των Πρασίνων Μάνουελ Σάρατσιν και από το κόμμα «Αριστερά» ο Γκρεγκ Γκίζι, ο οποίος είναι και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Και οι δύο μίλησαν με θέρμη για τους αγώνες της Ελλάδας και για την υποχρέωση της Γερμανίας να επιστρέψει το Δάνειο ως ελάχιστη αναγνώριση του κακού που της προξένησε στην Κατοχή.

Οι ομιλίες τους γίνονται ακόμα πιο σημαντικές αν τις αντιπαραβάλει κανείς με τα τετριμμένα λογύδρια της κυβερνητικής συμμαχίας Χριστιανοδημοκρατών-Σοσιαλδημοκρατών που αρνήθηκαν την πρόταση, αλλά και με την σιωπηρή προσβολή της Καγκελαρίου να μην στείλει έστω ένα τυπικό μήνυμα στην Ελλάδα για την επέτειο. (Όσο για το κόμμα AfD της Εναλλακτικής, επανέλαβε την ωμή απαξίωση που τρέφει για τους Έλληνες και ζήτησε για άλλη μια φορά να φύγουν από την Ευρωζώνη).

Για τις παρεμβάσεις τους αυτές οφείλουμε να τιμήσουμε τους δύο Γερμανούς βουλευτές ως σύγχρονους φιλέλληνες, να τους καλέσουμε στην Ελλάδα και να τους κάνουμε συμμέτοχους και απόστολους του εθνικού αιτήματος, όπως γίνεται σε ανάλογες περιπτώσεις για το θέμα των Γλυπτών. Η ευκαιρία είναι μοναδική για να οργανωθεί μια νέα ευρωπαϊκή κινητοποίηση για το θέμα του Δανείου, μέσα στην Γερμανία, στο Ευρωκοινοβούλιο και στις Βρυξέλλες. Αν μάλιστα σκεφτούμε τις επικείμενες Γερμανικές εκλογές και τις υψηλές (πλέον) πιθανότητες ενίσχυσης των Πρασίνων και της Αριστεράς, η ανάγκη γίνεται επιτακτική.

*Ο Ν. Χριστοδουλάκης είναι συγγραφέας του βιβλίου «Άγος Απλήρωτον: Τα οφειλόμενα για το Κατοχικό Δάνειο και μια ευκαιρία επίλυσης», Εκδόσεις Gutenberg, 2013.