Η μπλόφα του Πούτιν

Πέρα από την ανελέητη βαρβαρότητα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη είχε τις προηγούμενες μέρες να αντιμετωπίσει και άλλη μία απειλή της Μόσχας σχετικά με τον τρόπο πληρωμής του φυσικού αερίου. Σύμφωνα με την ρωσική κυβέρνηση, οι ευρωπαϊκές χώρες έπρεπε πλέον να πληρώνουν το φυσικό αέριο σε ρούβλια, διαφορετικά θα διακόπτονταν η παροχή του. Οι ευρωπαϊκές χώρες έλεγαν ότι θα συνεχίσουν να πληρώνουν σε ευρώ, όπως έγραφαν οι συμφωνίες που είχαν υπογραφεί τα προηγούμενα χρόνια και εφαρμοζόταν μέχρι σήμερα. Οι Ρώσοι όμως δεν σήκωναν κουβέντα και ετοιμαζόταν να εκδώσουν τα σχετικά διατάγματα αναστολής προμηθειών.

Η όλη διαμάχη δεν έχει  κανένα νόημα από οικονομική σκοπιά και θα εξηγήσουμε αμέσως γιατί.

Ας υποθέσουμε ότι η Ρωσία πουλάει φυσικό αέριο σε τρεις κατηγορίες χωρών. Σε μία χώρα Χ της οποίας το νόμισμα είναι σαφώς πιο αναξιόπιστο από το ρούβλι. Σε μια χώρα Υ της οποίας το νόμισμα έχει την ίδια διεθνή αξιοπιστία και ζήτηση με το ρούβλι. Και, τέλος, στην χώρα Ζ της οποίας το νόμισμα είναι πολύ πιο σκληρό, αξιόπιστο και περιζήτητο από το ρωσικό. Κάθε χώρα αγοράζει το φυσικό αέριο πληρώνοντας στο νόμισμα εκάστης.

Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει όταν η Ρωσία απαιτήσει και από τις τρεις χώρες να πληρώνονται οι αγορές φυσικού αερίου σε ρούβλια και μόνο.

Η μεν χώρα Χ θα ζοριστεί αρκετά, γιατί θα πρέπει πρώτα να βρίσκει ρούβλια σε επαρκείς ποσότητες στην διεθνή αγορά και να τα καταβάλει στην Ρωσία. Έτσι η Ρωσία δεν έχει πλέον κανένα συναλλαγματικό κίνδυνο από την διακράτηση του νομίσματος Χ και προφανώς την συμφέρει  ο νέος διακανονισμός. Είναι η μόνη περίπτωση που υπάρχει οικονομική λογική για την αλλαγή των συμφωνιών πληρωμής.

Για την χώρα Υ, η αλλαγή σε ρούβλια δεν θα έχει καμμία επίπτωση παρά μόνο συμβολική από την αναγραφή του νομίσματος στα διεθνή συμβόλαια. Εάν πάντως οι αναπροσαρμογές γίνουν σε τεράστια έκταση, δημιουργούνται νέα δεδομένα για την χρήση του ρουβλίου ως διεθνές αποθεματικό.

Μένει η τελευταία περίπτωση που ταιριάζει με όσα διαδραματίζονται σήμερα. Για την χώρα Ζ που διαθέτει ένα σκληρό νόμισμα (όπως το Ευρώ) η επιβολή των συναλλαγών μόνο σε ρούβλια, ζημιώνει την Ρωσία! Ναι, σωστά διαβάσατε: ζημιώνει την Ρωσία γιατί έτσι είναι αυτή που υφίσταται τον συναλλαγματικό κίνδυνο ρούβλι/ευρώ.

Μέχρι τώρα, οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν συμφωνήσει να αγοράζουν το ρωσικό φυσικό αέριο σε ευρώ και η τιμή έμενε αδιατάρακτη από τις διακυμάνσεις στο ρούβλι. (Σημειωτέον, ότι μετά την εισβολή οι διακυμάνσεις έγιναν τεράστιες και καθοδικές, μειώνοντας αισθητά την αξία του). Η Ρωσία έπαιρνε τις πληρωμές σε ευρώ και τις μετέτρεπε σε ρούβλια στην ισοτιμία της εσωτερικής αγοράς (open market rate). Τα ευρώ τα αποθεματοποιούσε και είτε πλήρωνε άλλες εισαγωγές είτε χρηματοδοτούσε τα μισθοφορικά τάγματα που έστελνε στον πόλεμο και τα πλήρωνε με σκληρό συνάλλαγμα. Με τα ρούβλια πλήρωνε το κόστος παραγωγής του αερίου στην Ρωσία και τους εκεί εργαζόμενους και έτσι έκλεινε ο νομισματικός κύκλος.

Κατά συνέπεια, δεν υπήρχε κανείς απολύτως λόγος από πλευράς Ρωσίας να αλλάξει αυτό το καθεστώς σε πληρωμές με ρούβλι, γιατί έτσι θα έχανε την διαφορά μεταξύ επίσημης ισοτιμίας (official rate) και αγοράς.  Μπορεί λοιπόν να προβλέψει κανείς εκ του ασφαλούς ότι οι όροι συναλλαγής μεταξύ Ρωσίας και δυτικών χωρών θα αποκατασταθούν και ότι το δήθεν «μπρα-ντε-φερ» δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα σαδιστικό θέατρο που ευτυχώς κατέβηκε γρήγορα. Η μπλόφα δεν έπιασε.

Μένει όμως ένα ερώτημα αναπάντητο. Αν το σημερινό καθεστώς συναλλαγών σε ευρώ και άλλα σκληρά νομίσματα είναι αυτό που συμφέρει την Ρωσία, η αλλαγή του δεν θα συνέφερε τις δυτικές χώρες εκ διαμέτρου; Σε αυτή την περίπτωση, γιατί μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία και Γερμανία ξιφουλκούσαν με δριμύτητα εναντίον των ρωσικών σχεδίων, αντί να της πουν «εμπρός να τα εφαρμόσουμε»;

Το μόνο που θα είχαν να κάνουν θα ήταν να πηγαίνουν με τα ευρώ να βρίσκουν αντίστοιχες ποσότητες σε ρούβλια και να τα περνάνε στις ρωσικές εταιρείες. Αν φρόντιζαν μάλιστα οι μετατροπές να γίνονται με τα ισχύοντα market rate και όχι τα επίσημα, τότε θα έκαναν και σημαντική εξοικονόμηση στις δαπάνες. Δηλαδή, θα αγόραζαν το φυσικό αέριο με μία έκπτωση τουλάχιστον ίση με το ποσοστό κινδύνου που έχει το ρούβλι στις αγορές συναλλάγματος. Υπάρχουν δύο λόγοι που δεν το έκαναν:

Πρώτον, η Δύση δεν θέλει να δείξει ότι αξιοποιεί τρέχουσες ευκαιρίες για να μειώσει τις επιβαρύνσεις, για τις οποίες θεωρεί πλήρως υπαίτια την Ρωσία και τον παράνομο πόλεμο που εξαπέλυσε.

Δεύτερον, η Ρωσία θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στις συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου και άλλων πρώτων υλών και να ζητήσει μείζονες τροποποιήσεις για να εκβιάζει τις δυτικές χώρες. Πολλοί μάλιστα λένε ότι αυτός ακριβώς ήταν ο λόγος που προκλήθηκε το θέμα και τίποτα άλλο. Η σταδιακή επιστροφή της ψυχραιμίας στις συναλλαγές από σήμερα Παρασκευή, φαίνεται να το επιβεβαιώνει.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις