Η έμφυλη ισότητα στην εργασία δεν αφορά μόνο τις γυναίκες

Τον περασμένο Ιούνιο, παρακολούθησα μια εκδήλωση για γονείς που διοργανώθηκε από έναν εκδοτικό οίκο. Παρατηρώντας τον χώρο, διαπίστωσα ότι, εκτός από έναν παππού που συνόδευε μια νέα μαμά, ήμουν ο μοναδικός άντρας εκεί. Δεν ένιωσα άβολα. Το αντίθετο, αναρωτήθηκα: Πού είναι όλοι εκείνοι οι πατεράδες που βλέπω καθημερινά με τους μάρσιππους και τα καροτσάκια στους δρόμους και τις παιδικές χαρές;

Αυτό που έζησα εκείνη τη μέρα είναι κάτι που παρατηρώ και σε πολλές σημαντικές πρωτοβουλίες για την έμφυλη ισότητα στην εργασία. Τα σεμινάρια γυναικοκρατούνται. Αντίθετα, οι άντρες συχνά περιορίζονται σε συμβολικούς ρόλους “υποστηρικτών” ή “συμβούλων” και όχι πραγματικών συμμέτοχων. Αν και κατανοώ τη δυσπιστία που προκύπτει από τους κινδύνους του mansplaining (όταν οι άντρες εξηγούν σε γυναίκες ζητήματα που τις αφορούν από μια υπεροπτική θέση) ή του tokenism (όταν η συμμετοχή τους γίνεται για λόγους εντυπωσιασμού), πιστεύω ότι οι άντρες μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της ισότητας των φύλων στον χώρο εργασίας, αρκεί η συμμετοχή τους να είναι ουσιαστική και καλοπροαίρετη.

Ο «μύθος της αξιοκρατίας» και οι «βασίλισσες μέλισσες»

Πολλοί άντρες πιστεύουμε, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούμε, ότι η ισότητα των φύλων είναι ένα θέμα που αφορά μόνο τις γυναίκες. Κάποιες φορές είμαστε επηρεασμένοι από τη νεοφιλελεύθερη λογική που δίνει έμφαση στην ατομική ευθύνη και στην προσωπική προσπάθεια ως τον κύριο παράγοντα επιτυχίας. Πιστεύουμε, δηλαδή, ότι όλοι όσοι δουλεύουν σκληρά έχουν ίσες ευκαιρίες ανεξαρτήτως φύλου, αγνοώντας έτσι τις βαθύτερες δομικές ανισότητες που περιορίζουν τις γυναίκες.

Όμως, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Τα εργασιακά περιβάλλοντα είναι δομημένα έτσι ώστε να ευνοούν τις “ανδρικές” νόρμες. Ακόμα και αν οι γυναίκες είναι εξίσου ικανές, αντιμετωπίζουν συστημικά εμπόδια που περιορίζουν την επαγγελματική τους εξέλιξη. Αυτό το φαινόμενο διατηρείται από τον “μύθο της αξιοκρατίας”, που αγνοεί την πραγματική έννοια της ισότητας των ευκαιριών και ενισχύει την ιδέα ότι οι γυναίκες πρέπει να ενσωματωθούν στα ανδροκρατούμενα πρότυπα επιτυχίας για να προοδεύσουν.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάδειξη των λεγόμενων «βασιλισσών μελισσών» στις ηγετικές θέσεις: γυναίκες που προσαρμόζονται στα υπάρχοντα στερεότυπα ηγεσίας, τα οποία συχνά συνδέονται με “σκληρά” χαρακτηριστικά όπως η αυστηρότητα και η αποφασιστικότητα. Οι γυναίκες που δεν ταιριάζουν σε αυτό το πρότυπο ηγεσίας, παρά τις πολύτιμες δεξιότητές τους, όπως η ενσυναίσθηση και η καινοτομία, θεωρούνται συχνά λιγότερο ικανές.

Ο ρόλος των αντρών-συμμάχων

Η ισότητα των φύλων στον χώρο εργασίας δεν πρέπει να θεωρείται θέμα αποκλειστικά γυναικείο. Είναι ένα ζήτημα που αφορά όλους μας. Για να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή, οι άντρες-σύμμαχοι πρέπει να συμμετέχουν ενεργά, όχι απλώς ως παρατηρητές ή υποστηρικτές, αλλά ως συμμέτοχοι και συνδημιουργοί της αλλαγής. Αυτό προϋποθέτει ότι θα αποδεχθούν πρώτα τις πατριαρχικές δομές που διατηρούν τις ανισότητες και, στη συνέχεια, θα τις αμφισβητήσουν και θα τις ανατρέψουν.

Οι άντρες σε ηγετικές θέσεις μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της ισότητας, δεσμευόμενοι σε πρακτικές που προάγουν τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη. Πρωτοβουλίες όπως το “Male Champions of Change” στην Αυστραλία δείχνουν πώς οι άντρες μπορούν να αναλάβουν την ευθύνη να αμφισβητήσουν τα στερεότυπα και να ενισχύσουν την παρουσία των γυναικών σε ηγετικές θέσεις, δημιουργώντας ταυτόχρονα συνθήκες που επιτρέπουν σε όλους τους εργαζομένους να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους.

Ένας άντρας-σύμμαχος μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά, αποδομώντας τα ανδροκρατούμενα δίκτυα (old boys’ clubs) που συνεχίζουν να αποκλείουν τις γυναίκες από ευκαιρίες καριέρας. Οι άντρες μπορούν να ενισχύσουν την πολιτική διαφάνειας και ισότητας στις διαδικασίες προσλήψεων και προαγωγών, προσφέροντας ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης σε όλους.

Η καθημερινή συμμετοχή των ανδρών

Η συμμετοχή των αντρών στην ισότητα δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στις ηγετικές θέσεις. Κάθε άντρας μπορεί να λειτουργήσει ως σύμμαχος στην καθημερινότητά του, είτε πρόκειται για την καταγγελία υποτιμητικών συμπεριφορών είτε για την ανάληψη δράσης ώστε να προωθήσει τη συμμετοχή των γυναικών σε σημαντικά έργα. Αυτό όχι μόνο ενισχύει την αυτοπεποίθηση των γυναικών αλλά δημιουργεί και ένα πιο ισότιμο εργασιακό περιβάλλον.

Οι άντρες μπορούν επίσης να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των μικρο-επιθέσεων που συχνά αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, όπως τα υποτιμητικά σχόλια ή ο αποκλεισμός από κρίσιμες αποφάσεις. Ενθαρρύνοντας την ενεργή συμμετοχή των γυναικών, οι άντρες σύμμαχοι βοηθούν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου οι γυναίκες ηγέτες δεν θεωρούνται εξαιρέσεις, αλλά ισότιμα μέλη μιας ομάδας.

Συλλογική δράση: Ο δρόμος προς την αλλαγή

Η ισότητα των φύλων δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ατομικές προσπάθειες. Απαιτείται συλλογική δράση, με τη συμμετοχή τόσο ανδρών όσο και γυναικών, για να επιτευχθούν ουσιαστικές και διαρκείς αλλαγές στις οργανωτικές κουλτούρες και τις κοινωνικές αντιλήψεις.

Η συλλογική δράση μεταφράζεται σε εταιρικές πολιτικές που ενσωματώνουν την ισότητα σε κάθε επίπεδο του οργανισμού, καθώς και στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού για θέματα φύλου. Οι εταιρείες που επενδύουν σε προγράμματα καθοδήγησης (mentoring) και χορηγίας (sponsorship) για γυναίκες, παράλληλα με την εκπαίδευση των αντρών, συμβάλλουν στη δημιουργία μιας κουλτούρας ισότητας και διαφορετικότητας. Οι άντρες πρέπει να είναι ενεργά παρόντες και συμμέτοχοι στην προσπάθεια αυτή, αναλαμβάνοντας ουσιαστικό ρόλο στην προώθηση ενός πιο δίκαιου και συμπεριληπτικού εργασιακού περιβάλλοντος.