Η γαλάζια γενιά των τρολ

Στα social θα βρείτε αναρτήσεις με ερασιτεχνικά πειράματα στα οποία χρησιμοποιείται λάδι σιλικόνης. Οι μισοί προσπαθούν να αποδείξουν ότι η καύση δημιουργεί πυρόσφαιρα και οι άλλοι μισοί δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Τι πιο σουρεαλιστικό και πιο ελληνικά συνάμα.

Κάτω από μία ανάρτηση ένας ευγενικός σχολιαστής σημείωσε ότι τα πειράματα είναι αναξιόπιστα όταν δεν γίνονται σε συνθήκες εργαστηρίου, προσθέτοντας ότι η σιλικόνη πρέπει να έρθει σε αέρια μορφή προκειμένου να διερευνηθεί η δημιουργία πυρόσφαιρας. Κάποιος του απάντησε με θυμό, αναφέροντας ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει τους νόμους της Φυσικής κατά πώς τον συμφέρει. Είναι γελοίο, αλλά μάζεψε καμιά εκατοστή like από κάτω. Διότι, όπως θα λέγαμε αν ήμασταν σε καφενείο, ο λαός είναι καχύποπτος και δεν εμπιστεύεται ούτε τους φυσικούς νόμους. 

Στην «Καθημερινή της Κυριακής» (Δημήτρης Ρηγόπουλος) δημοσιεύθηκε μία πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα, η World Values Survey (Παγκόσμια Ερευνα Αξιών) που διεξάγεται κάθε οκτώ χρόνια, σε 80 χώρες, ανάμεσα τους και η Ελλάδα. Στη χώρα μας η έρευνα διεξήχθη χάρη στη διαΝΕΟσις και το Εθνικό Κέντρο Ερευνών.

Τι άλλαξε, λοιπόν, στην Ελλάδα την τελευταία οκταετία; Ας δούμε πρώτα τα καλά: το προγαμιαίο σεξ είναι πλέον αποδεκτό από περισσότερους (76.4%), όπως η ομοφυλοφιλία (51.3%) και η έκτρωση (52.5%). Ειδικά στην ομοφυλοφιλία και στην έκτρωση τα ποσοστά αποδοχής διπλασιάστηκαν μέσα στην οκταετία.

Από την άλλη, βλέπουμε να μειώνεται ραγδαία η εμπιστοσύνη σε θεσμούς όπως οι Ενοπλες Δυνάμεις, η Εκκλησία, η Αστυνομία, η Δικαιοσύνη. Βελτίωση παρουσιάζει ο δείκτης εμπιστοσύνης στη Βουλή (29.3%) και στον Τύπο (27.3%). Ομως και πάλι μιλάμε για πολύ χαμηλά ποσοστά όταν, μετά βίας, μόλις ένας στους τρεις δηλώνει ότι εμπιστεύεται το Κοινοβούλιο και τα media. Την ίδια στιγμή τριπλασιάστηκε το ποσοστό αποδοχής μίας στρατιωτικής κυβέρνησης (14.5%), ενώ διπλασιάστηκε η αποδοχή ενός παντοδύναμου κυβερνήτη που δεν θα λογοδοτεί σε Κοινοβούλιο (17.5%). Αυτή η έλξη που ασκεί ένας «πατερούλης», ερμηνεύει σε κάποιο βαθμό και τη δημοσκοπική γοητεία που ασκεί η Ζωή Κωνσταντοπούλου.

Ας κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά το πεδίο των μέσων ενημέρωσης. Γνωρίζουμε πλέον ότι η κοινή γνώμη ενημερώνεται πρωτίστως από το δίκτυο σε ποσοστό μεγαλύτερο από το αντίστοιχο που συγκεντρώνει η τηλεόραση (85% έναντι 78%). Ωστόσο είναι εντυπωσιακή η άνοδος των social media ως πηγή ενημέρωσης. Πριν από οκτώ χρόνια, αντλούσε ενημέρωση από την κοινωνική δικτύωση το 46.4% των ερωτηθέντων. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει φτάσει στο 77.6%.

Τι βλέπουμε, λοιπόν, μέχρι στιγμής; Μία κοινωνία που είναι καχύποπτη προς τους βασικούς θεσμούς, η οποία σε μεγάλο βαθμό θεωρεί ότι ενημερώνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται για δύο συνθήκες που η μία τροφοδοτεί την άλλη. Η χαμηλή εμπιστοσύνη στους θεσμούς στρέφει τους πολίτες στα social media και η αυξημένη χρήση των social media μειώνει την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς. Μην μπούμε τώρα στην κουβέντα για την αξιοπιστία των social media και την ισχύ που αποκτά το, πιο θορυβώδες, ψέμα έναντι της αλήθειας και της λογικής.

Αξίζει όμως να βάλουμε στη συζήτηση αυτά που αποκαλύφθηκαν εσχάτως για τη σχέση της «Ομάδας Αλήθειας» της ΝΔ με εταιρείες επικοινωνίας που φέρεται να διατηρούν προνομιακή επαγγελματική σχέση με την κυβέρνηση. Εννοείται ότι δεν υπάρχει τίποτα παράνομο σε αυτό. Ολα είναι τακτοποιημένα και τιμολογημένα. Είναι νόμιμα. Ασφαλώς δεν είναι και ηθικά. Φαίνεται από μακριά. Στα κεραμίδια νιαουρίζει γάτα, όχι περιστέρι. Για αυτό και είναι εξοργιστικός ο κυβερνητικός τσαμπουκάς. Ας μην κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας. Και ναι, θα συμφωνήσουμε ότι τα έκαναν και οι άλλοι. Αυτή η φάμπρικα ξεκίνησε από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα παιδιά του ΣΥΡΙΖΑ έμπαιναν μετακλητοί, τα παιδιά της ΝΔ είναι πιο διακριτικά και πληρώνονται από εταιρείες που παίρνουν κρατικές δουλειές.

Εδώ οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι η «Ομάδα Αλήθειας» δεν έχει κάποια απτή, αποδεδειγμένη, συνάφεια με το στρατό των γαλάζιων τρολ. Ούτε μπορείς να αποδείξεις ποιος λογαριασμός είναι μισθοδοτούμενος. Ομως αν βάλεις τα παλιά συριζοτρόλ δίπλα στα γαλάζια αντίστοιχα τους, θα βρεις ποιοτικές διαφορές. Τα γαλάζια είναι πολύ πιο άγρια, πιο αδίστακτα και πιο επιρρεπή στη χυδαιότητα. Επίσης διακρίνεται και στις δύο περιπτώσεις η σαφής διασύνδεση με την εξουσία. Οταν έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές του 2023, πολλοί από τους μαχητικούς λογαριασμούς σίγησαν. Αντιθέτως, όταν νίκησε η Νέα Δημοκρατία το 2019, εμφανίστηκε πλήθος λογαριασμών υποστηρικτικών προς την κυβέρνηση.

Είναι μία συνθήκη που απαντάται παντού, σε όλες τις χώρες. Απλώς σε κάποιες χώρες η δουλειά γίνεται πολύ πιο επιστημονικά, με αναλύσεις δεδομένων, στόχευση σε συγκεκριμένο ηλικιακό και γεωγραφικό κοινό. Εδώ εστιάζουν πολύ στο συναίσθημα και στις δολοφονίες χαρακτήρων καθώς και στον εκφοβισμό δημοσιογράφων, τοποθετημένων απέναντι στα συμφέροντα που εξυπηρετούν οι λογαριασμοί.

Μπορεί να γίνει κάτι για αυτήν την κατάσταση; Οχι βέβαια. Οποιος έχει την εξουσία θα τη χρησιμοποιεί για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Και σε μία χώρα που η καχυποψία χτυπάει κόκκινο και οι άνθρωποι εμπιστεύονται όλο και περισσότερο την κοινωνική δικτύωση, μία καλά στοχευμένη ανάρτηση θα είναι πιο επιδραστική από ένα πρωτοσέλιδο. Επίσης τα τρολ εξυπηρετούν και μία ανάγκη που συνήθως παραβλέπουμε. «Κάνουν κερκίδα». Δικαιώνουν τα ταπεινότερα των ενστίκτων και δίνουν ερείσματα συσπείρωσης στους οπαδούς. Είναι η πιο σύγχρονη μορφή του παρακράτους. Θα ζήσουμε και με αυτά, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.