Η μάχη της Κρήτης

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, για την Ελλάδα, ξεκίνησε την 28η Οκτωβρίου 1940 με την επίθεση της φασιστικής Ιταλίας και επειδή ο ελληνικός στρατός εκδίωξε κακήν κακώς τους Ιταλούς, ο γερμανικός στρατός, αναγκάστηκε μέσω Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας να επιτεθεί στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941. Παρά την ηρωική αντίσταση των Ελλήνων στρατιωτών, οι Γερμανοί στις 27 Απριλίου εισέρχονται ως κατακτητές στην Αθήνα. Σταδιακά καταλαμβάνουν όλη την υπόλοιπη Ελλάδα και στις 20 Μαΐου εξαπολύουν επίθεση στην Κρήτη.

Μάχη από αέρος

Στις 25 Απριλίου 1941 ο Χίτλερ υπογράφει το σχέδιο κατάληψης της Κρήτης με την επωνυμία “επιχείρηση Ερμής” («Unternehmen Merkur») και αποφασίζεται η επίθεση από αέρος. Η γερμανική πολεμική μηχανή διαθέτει 14.000 αλεξιπτωτιστές, σκληρούς και επίλεκτους των Ες Ες. Εκτός από τους αλεξιπτωτιστές θα διατεθούν η 5η Ορεινή μεραρχία και τμήματα από την 5η και την 6η θωρακισμένη. Το σύνολο των μάχιμων Γερμανών ανερχόταν στους 22.750 οι οποίοι θα κατέφθαναν στη μεγαλόνησο, είτε με αεροπλάνα είτε με το ναυτικό. Για τη μεταφορά των στρατιωτών υπολογίζεται πως χρειάστηκαν 70 σκάφη, 500 μεταγωγικά αεροπλάνα και 80 ανεμοπλάνα, ενώ για την από αέρος επίθεση είχαν στη διάθεσή τους 280 βομβαρδιστικά αεροπλάνα, 150 στούκας, 180 καταδιωκτικά και 60 αναγνωριστικά.

Το σύνολο των γερμανικών αεροπλάνων που χρησιμοποιήθηκαν σε όλη την επιχείρηση ήταν 1.370.

Παράλληλα στο νησί της Κρήτης βρίσκονταν στρατιωτικές δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, Άγγλοι, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί. Στο σύνολό τους οι ξένοι στρατιώτες ήταν περίπου 30.000 οι οποίοι όμως δεν ήταν καλά οπλισμένοι, ενώ οι προμήθειες που έρχονταν από την Αίγυπτο δεν έγινε κατορθωτό να φτάσουν το νησί παρά ελάχιστες. Την αρχηγεία των δυνάμεων της Βρετανικής Κοινοπολιτείας είχε ο Νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ. 

Στην Κρήτη, πριν την κήρυξη του πολέμου από τους Ιταλούς, στρατοπέδευε η 5η Μεραρχία* η οποία αριθμούσε 22 χιλιάδες άντρες και αποτελούνταν από τρία συντάγματα πεζικού που βρίσκονταν στα Χανιά, το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο, και ένα σύνταγμα πυροβολικού στη Σούδα. Η 5η Μεραρχία με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου μετακινήθηκε στο αλβανικό μέτωπο. Για το αλβανικό μέτωπο έφυγαν και τρία τάγματα πεζικού από Χανιά, Ηράκλειο και Ρέθυμνο. Στην Κρήτη έμεινε η Χωροφυλακή και κάποιες μονάδες ανεφοδιασμού, ενώ οι Κρητικοί συγκρότησαν ομάδες πολιτοφυλακής.

Η Κρήτη είχε αφοπλιστεί

Η ελληνική κυβέρνηση δεν φρόντισε να οπλίσει τους Κρητικούς, δεν δόθηκε επαρκής εξοπλισμός, για να μην πούμε πως ήταν ανύπαρκτος. Είχε προηγηθεί παράδοση των όπλων των Κρητικών από το δικτατορικό καθεστώς Μεταξά επειδή υπήρχε ο φόβος εξέγερσης κατά της δικτατορίας. Αυτό είχε ως συνέπεια οι Κρητικοί να μην είναι οπλισμένοι και ό,τι οπλισμός υπήρχε κρυμμένος ήταν, είτε από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είτε φθαρμένος.

Η μάχη

Σε ξηρά και σε θάλασσα οι συμμαχικές δυνάμεις υπερτερούσαν αριθμητικά. Αυτή η αριθμητική υπεροχή των συμμάχων είναι που έκανε τον Χίτλερ να προκρίνει την επίθεση από αέρος. Επικεφαλής των γερμανικών δυνάμεων τέθηκε ο βετεράνος πιλότος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πτέραρχος Κουρτ Στούντεντ.

Οι Γερμανοί, στρατηγικά, απέβλεπαν στην κατάληψη των αεροδρομίων του Μάλεμε, του Ηρακλείου και του Ρεθύμνου και των περιοχών γύρω από τα Χανιά και τη Σούδα.

Πριν την έναρξη της επίθεσης με τους αλεξιπτωτιστές στις 20 Μαΐου 1941, ήδη από τις 16 Μαΐου οι Γερμανοί είχαν εξαπολύσει σφοδρό βομβαρδισμό του νησιού.

Από το πρωί της 20ης Μαΐου, ημέρα Τρίτη, σαν σφήκες τα Στούκας και τα Μέσσερμιτ πετούσαν πάνω από το Μάλεμε και τη Σούδα ενώ ο ουρανός σκεπάστηκε από πολύχρωμα αλεξίπτωτα και ανεμοπλάνα. Πολλοί αλεξιπτωτιστές σκοτώθηκαν στον αέρα και άλλοι είχαν την ίδια τύχη μόλις προσεδαφίστηκαν. Στα δέντρα έβλεπες μπλεγμένα σχοινιά και σχισμένα αλεξίπτωτα με κρεμασμένους νεκρούς Γερμανούς, φορτωμένους με τον εξοπλισμό τους. Σε άλλα σημεία η μάχη δινόταν σώμα με σώμα. Όταν οι αλεξιπτωτιστές έπεφταν και δεν είχαν σκοτωθεί τους έπαιρναν στο κατόπι, οργανωμένες ομάδες ή και ανοργάνωτες, άντρες, γυναίκες και παιδιά, με ό,τι όπλο είχε ο καθένας και μπορούσαν να βρούνε, άλλοι με όπλα από την εποχή των Τούρκων, άλλοι με πέτρες, μέχρι και τσεκούρια κρατούσαν. Ακόμη και βράχους κυλούσαν κατά των εχθρών. Οι Γερμανοί δεν είχαν μάθει να πολεμούν με τέτοιες συνθήκες και αρχικά δυσκολεύτηκαν, δεν την περίμεναν και αυτή την αντίσταση. Είχαν συνηθίσει στην έντρομη υποταγή, στην άμεση παράδοση, ενώ παράλληλα καταλάβαιναν πόσο τους περιφρονούσαν οι Κρητικοί.

Οι αξιωματικοί της βρετανικής κοινοπολιτείας αποδείχθηκαν αδύναμοι και οι Γερμανοί, μετά από μάχη, κατάφεραν να καταλάβουν το αεροδρόμιο του Μάλεμε (Χανιά) και αυτό έκρινε όλη την πορεία της μάχης, έτσι οι Γερμανοί, μπορούσαν να ανεφοδιάζονται με έμψυχο και άψυχο υλικό.

Μέχρι τις 28 Μαΐου οι γερμανικές δυνάμεις είχαν καταλάβει σχεδόν όλη την Κρήτη και οι σύμμαχοι είχαν προωθηθεί προς το νότιο τμήμα του νησιού. Όσο περνούσαν οι μέρες, μέχρι την τελική πτώση στις 31 Μαΐου, από το νησί αποχώρησαν από τα Χανιά, αρκετά νωρίς βέβαια, ο Βασιλιάς Γεώργιος Β’ και η εξόριστη κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού, πηγαίνοντας προς την Αίγυπτο και ακολούθησαν τα βρετανικά στρατεύματα, όσα μπόρεσαν να επιβιβαστούν σε πλοία. Ο υπόλοιπος βρετανικός στρατός παραδόθηκε, ενώ ομάδες Κρητικών ανέβηκαν στα βουνά για να συνεχίσουν από εκεί τον αγώνα τους.

Όσον αφορά στις ανθρώπινες απώλειες, περίπου 500 Έλληνες στρατιώτες σκοτώθηκαν, πάνω από 5 χιλιάδες πιάστηκαν αιχμάλωτοι ενώ είναι άγνωστος ο αριθμός των τραυματιών και των ανθρώπων που σκοτώθηκαν από τους βομβαρδισμούς.

Οι Βρετανοί είχαν μεγάλες απώλειες σε πλοία και οι νεκροί πλησίαζαν τους 2.000, περίπου, τόσοι ήταν και οι τραυματίες ενώ περισσότεροι από 11 χιλιάδες ήταν οι αιχμάλωτοι. Ο Γερμανός στρατηγός Στούντεντ αναφέρει πως έχασαν περίπου 4 χιλιάδες άντρες.

Ο ρόλος των Άγγλων στην κατάληψη της Κρήτης

Ανεξάρτητα από την ιστορική προσέγγιση ιστορικών που γράφουν για την μάχη της Κρήτης, όλοι συγκλίνουν στο γεγονός πως ο στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ έκανε απανωτά λάθη στην άμυνα του νησιού. Φανερά δεν υπερασπίστηκε όπως όφειλε το αεροδρόμιο Μάλεμε, ενώ οι σύμμαχοι γνωρίζανε λεπτομερώς τα γερμανικά σχέδια επίθεσης αφού είχαν καταφέρει να τα αποκρυπτογραφήσουν και ήταν ενήμεροι για τις τοποθεσίες και τις ώρες επίθεσης.

Οι Άγγλοι δεν αξιοποίησαν επαρκώς ούτε όσους Έλληνες στρατιώτες υπήρχαν στο νησί ούτε και τους Κρητικούς.

Η ηρωική αντίσταση των Κρητικών στους εισβολείς πληρώθηκε από τους Γερμανούς με την εξόντωση μεγάλου μέρους του άμαχου πληθυσμού.

*ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Με την παράδοση της χώρας μας στους Γερμανούς, οι στρατιώτες κατέβαιναν από τα πεδία της μάχης όπως μπορούσαν. Οι Κρητικοί στρατιώτες έφτασαν στον Πειραιά και περίμεναν να βρουν πλοίο να κατέβουν στο νησί τους. Πλοίο όμως δεν υπήρχε γι’ αυτούς. Έτσι έμεναν στο λιμάνι ελπίζοντας, και ήταν από τα πρώτα θύματα του λιμού, αφού δεν είχαν στήριξη, από τη δοσιλογική κυβέρνηση, και δεν είχαν συγγενείς τους στην Αθήνα.