Η νέα πραγματικότητα του Αρκά

Ο καθένας μπορεί να σε κρίνει όπως και θα κριθεί. Πώς όμως μπορεί κανείς να σε κρίνει αν δεν σε ξέρει προσωπικά; Θα βασιστεί στο έργο που παράγεις, πόσω μάλλον αν είσαι δημόσιο πρόσωπο ή άτομο που εν γένει εκθέτει δημιουργίες του προσπαθώντας να βιοποριστεί από αυτές.

Αν επίσης οι δημιουργίες αυτές είναι επιφορτισμένες με σημειολογικά μηνύματα και νοήματα κοινωνικοπολιτικής φύσης, τότε η κριτική είναι δεδομένη και σίγουρα, απαραίτητη. Το ίδιο ισχύει ακόμη και για αυτό εδώ το κείμενο. Κάθε γραπτό, κάθε σκίτσο, περνάει από το φίλτρο του αναγνώστη, του αποδέκτη και σχολιάζεται. Με σχόλια κακόβουλα, καλοπροαίρετα, επιδεικτικά ή χιουμοριστικά. Είναι το νομοτελειακό επακόλουθο αυτό, του να παίρνει κανείς θέση για τα τεκταινόμενα της εποχής, και ουδείς μπορεί να γλιτώσει από τον άγραφο κανόνα.

Ακόμη κι αν είναι ο Αρκάς.

Ένας άνθρωπος γνωστός για την πένα του αλλά παντελώς άγνωστος ως προς τη φυσιογνωμία του. Κανείς δεν τον ξέρει, ή μάλλον ελάχιστοι, αλλά όλοι τον αναγνωρίζουν από τις μορφές που πρωταγωνιστούν στα καρέ του, εδώ και δεκαετίες.

Προσωπικά, τον Αρκά τον έμαθα στα εφηβικά μου χρόνια, μέσα από σκόρπια άλμπουμ που έβρισκα σε ράφια γονιών και θείων, ξαδέρφων και φίλων. Τον έμαθα μέσα από το επαναστατικό σπουργίτι και τον παραδοσιακό πατέρα του, μέσα από τον συμβιβασμένο Καστράτο και την ατίθαση Λουκρητία, μέσα από το freak show του που αγκάλιαζε τη διαφορετικότητα, μέσα από τον Παντελή και το λιοντάρι του και φυσικά μέσα από τις σελίδες του Ισοβίτη.

Οι δουλειές του Αρκά που γνώρισα ήταν πάντα ανατρεπτικές, πήγαιναν πάντα κόντρα σε δομές και συστήματα και έδιναν “φωνή” σε κάθε έναν που ήθελε να κλείσει το μάτι στην αμφισβήτηση της καθεστηκυίας τάξης. Η κριτική που δέχεται το τελευταίο διάστημα ο Αρκάς, δεν με εκπλήσσει. Και εξηγούμαι. Δεν με εκπλήσσει για τους τρεις παρακάτω λόγους:

Α. Για πρώτη φορά ο Αρκάς αποφάσισε ξεκάθαρα και απροκάλυπτα, χωρίς αλληγορίες και παραβολές να πάρει πολιτική θέση. Χωρίς να κατονομάζει πρόσωπα, αλλά φωτογραφίζοντας καταστάσεις. Στο παρελθόν έκανε το ίδιο, όμως με άλλο τρόπο, πιο έμμεσο. Η απόφαση είναι προσωπική του και θα έπρεπε να έχει γίνει σεβαστή. Παρόλα αυτά, ο ίδιος έχει επιλέξει να θέσει στην εξίσωση μια νέα συνθήκη που μας οδηγεί στη δεύτερη διαπίστωση που λίγο πολύ, δικαιολογεί τα δεκάδες σχόλια συμπαράστασης ή αμφισβήτησης.

Β. Ο Αρκάς για πρώτη φορά στα χρονικά επιλέγει να αναρτήσει τη δουλειά του δωρεάν στο διαδίκτυο. Τα σκίτσα του κυκλοφορούν ελεύθερα, όποιος θέλει τα αναδημοσιεύει, όποιος θέλει τα παίρνει και τα καπηλεύεται. Αυτό από τη μια σημαίνει πως θα δεχθούν την επίθεση της ανώνυμης μάζας που στα social media είναι πάντοτε σκληρή, και αφετέρου, ο σκιτσογράφος και η δημιουργική του ομάδα θα έπρεπε να γνωρίζουν πως το να χαθεί ο έλεγχος στα αχαρτογράφητα νερά του διαδικτύου, είναι κάτι πολύ μα πάρα πολύ εύκολο. Μέχρι πρότινος τον Αρκά τον “αγόραζε” όποιος ενδιαφερόταν να έρθει σε επαφή με τη δουλειά του, μέσα από τα βιβλία του, τις συλλογές και τις εφημερίδες στις οποίες φιλοξενούνταν οι ήρωες του. Σήμερα, οι ήρωες αυτοί βρίσκονται παντού. Και ο Αρκάς κατηγορείται για “αντισυριζαϊσμό”, για “αντι-αριστερή” ρητορική και για λαϊκισμό.

Γ. Όπως είπαμε παραπάνω, πράγματι, ο Αρκάς προσπαθεί να πάρει θέση ανοιχτά και σε ανοιχτό πεδίο δια μέσω των διαχειριστών της σελίδας του στο Facebook, που όπως φαίνεται ακολουθούν τις “οδηγίες” του, καθώς το page είναι επίσημο. Οι συνέπειες ήταν κάτι που διαφαινόταν άπαξ και πήρε την απόφαση αυτή, αποκλείεται να μην ήταν έτοιμος για αυτές ή έστω υποψιασμένος. Άρα είναι 1000% υπεύθυνη απόφαση ενός μπαρουτοκαπνισμένου ανθρώπου. Η χρονική συγκυρία που το κάνει αφορά πράγματι την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και γίνεται με τρόπο διαφορετικό, χωρίς σενάριο και χωρίς πολλούς πρωταγωνιστές παρά μονάχα με έναν talking head που είναι είτε ένας Προφήτης, είτε ένας παρουσιαστής (Θηρία Ενήμερα), είτε κάποιος ανώνυμος πολίτης που καυτηριάζουν τα κακώς κείμενα της μεσοαστικής μας κοινωνίας και του πολιτικού πεδίου.

Είναι η πρώτη φορά, λένε κάποιοι, που ο Αρκάς κάνει τόσο ξεκάθαρη και “δεξιόστροφη” πολιτική κριτική. Διαφωνώ. Το Θηρία Ενήμερα πρωτοεμφανίστηκε το 2014 στο Facebook, άρα μπορούμε να μιλάμε για μια δράση που έχει να κάνει με τουλάχιστον δύο χρόνια τώρα σε καθημερινή σχεδόν περιοδικότητα. Από την άλλη, στο προσωπικό μου αρχείο εντόπισα τα παρακάτω. Καρέ που έχουν όλα δημοσιευθεί τον καιρό των διακυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Περισσότερο θα μπορούσα να τα χαρακτηρίσω “αναρχικά”, αντισυμβατικά και ανατρεπτικά. Και επίσης, ακόμη και τα νεώτερα σχέδια του αποδοκιμάζουν το κοινοβούλιο στο σύνολο του, ξεκινώντας από το “κεφάλι” που ασκεί αυτή την περίοδο τη διακυβέρνηση της χώρας.

Παλαιότερα σκίτσα του που θίγουν την πολιτική, τη θρησκεία και τα στερεότυπα:

Από εκεί και πέρα, το γιατί ο Αρκάς αποφάσισε να “πολιτικοποιηθεί” στο Facebook περαιτέρω τους τελευταίους μήνες προσπαθώντας να ακολουθήσει πιο έντονα την πορεία που είχε τηρήσει ο τεράστιος Quino σε όλη την καριέρα του, ουδείς το ξέρει. Στον Προφήτη ο Αρκάς ρίχνει τα βέλη του στον ΣΥΡΙΖΑ για τις υποσχέσεις του και στον λαό για την ευπιστία του. Στην πραγματικότητα κατακεραυνώνει τον όχλο “που του φταίνε πάντα οι άλλοι” αλλά ο ίδιος, είναι μονίμως αθώος και άμοιρος πολιτικών ευθυνών. Θα ήθελε να κυβερνά ή ΝΔ ή θα ήθελε έναν Τσίπρα που θα έφευγε από την Ε.Ε.; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με ασφάλεια και κατ΄εμέ, αυτός ήταν και ο στόχος του Αρκά. Να κάνει χιούμορ και να φέρει τον αναγνώστη προ των προσωπικών του ευθυνών, θέτοντας ερωτήματα.

Εν κατακλείδι, η απόφαση του δημιουργού για “πολιτική κλιμάκωση” στο διαδίκτυο είναι κτήμα του, και δικαίωμα του. Όπως και έχουν δικαίωμα όσοι το επιθυμούν, να τον κρίνουν. Ας μην κρίνουμε όμως άκριτα και χωρίς να έχουμε δει το ιστορικό του καθενός. Το να κατηγορεί για παράδειγμα κανείς τον Αρκά για ρατσισμό, είναι το λιγότερο, ανεδαφικό, ή μάλλον θυμίζει την κριτική που είχε δεχθεί ο Μπένι Χιλ από εκείνους που τον στοχοποιούσαν για σεξισμό (ναι, ο ίδιος διαμαρτυρόταν για την παρερμηνεία της σάτιρας του). Και τέλος, ας μην περιμένουμε από τον κάθε Αρκά και τον κάθε σκιτσογράφο να προτείνει λύσεις για τα αδιέξοδα της χώρας. Δεν είναι αυτή η θέση του, ούτε ο ρόλος του άλλωστε.