Καλά το δημόσιο χρέος. Το ιδιωτικό;

Καλά το δημόσιο χρέος, το ιδιωτικό; Το ενδιαφέρον της κυβέρνησης και συνεπώς η δημόσια συζήτηση περιστρέφονται γύρω από τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, η διευθέτηση της οποίας θα αποτελέσει (εάν κλειδώσει στα τέλη φθινοπώρου) σταθμό τους πολιτικούς σχεδιασμούς του Μαξίμου. Η δικομματική δίνει επίσης βάρος στην αύξηση των δόσεων για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο, οι οποίες όλο και αυξάνονται λόγω της αδυναμίας των πολιτών συνιστώντας μία κοινωνική και δημοσιονομική βόμβα. Απειλή όμως για την οικονομία και την κοινωνία και μείζον πολιτικό ερώτημα αποτελεί το ιδιωτικό χρέος, τα λεγόμενα “κόκκινα δάνεια” νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Το ιδιωτικό χρέος αγγίζει όπως ομολογούν και οι ίδιοι οι τραπεζίτες τα 70 με 77 δισ ευρώ. Το μέγεθος του προβλήματος γίνεται καλύτερα αντιληπτό, εάν το ποσό αυτό μεταφραστεί σε ποσοστό του ΑΕΠ: Το ιδιωτικό χρέος φτάνει το ένα τρίτο του ΑΕΠ.

Η κυβέρνηση και οι τραπεζίτες γνωρίζουν φυσικά πολύ καλά τις συνέπειες που αυτό έχει σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά και όσον αφορά στην επιβίωση του τραπεζικού συστήματος, όμως δημοσίως τουλάχιστον αποφεύγουν να βάλουν το δάκτυλο επί τον τύπο των ήλων, μιλώντας αορίστως για νέες ρυθμίσεις και επιμένοντας πως οι τράπεζες δεν θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα. Η διαβεβαίωση πάντως πως οι ελληνικές τράπεζες είναι ανακεφαλαιοποιημένες προκαλεί γέλια ακόμη και σε όσους δεν γνωρίζουν σε βάθος τα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Πληροφορίες από τραπεζικούς κύκλους αναφέρουν ότι οι εταίροι και δανειστές δεν δείχνουν προθυμία να επιτρέψουν να χρησιμοποιηθεί το μαξιλάρι του ΤΧΣ όχι μόνον για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού του 2015-2016 όπως σκόπευε η κυβέρνηση, αλλά ενδεχομένως ούτε για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών μετά τα stress tests. Η λογική είναι πως ακόμη και να δοθεί το φθινόπωρο νέα κεφαλαιακή στήριξη (που εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει τα επτά δισ ευρώ), οι τράπεζες θα συνεχίσουν την ίδια κοντόφθαλμη τακτική και σύντομα θα χρειαστούν νέα βοήθεια. Με δυο λόγια δεν έχουν διάθεση οι δανειστές να ρίχνουν λεφτά σε μία πίθο των Δαναΐδων.

Διότι σε σημαντικό βαθμό η ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση επαφίεται στις ίδιες τις τράπεζες, που δανειοδοτούσαν πέραν των κεφαλαιακών τους δυνατοτήτων για να καλύψουν παράλογους στόχους, πιέζοντας τους τραπεζοϋπαλλήλους, μερίδα των οποίων δεν ήθελε δυστυχώς να δει πιο μακριά από το προσωπικό μπόνους της χρονιάς.

Είναι η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου μία λύση εφόσον δεν επιτραπεί η αξιοποίηση των χρημάτων του ΤΧΣ; Θεωρητικά ναι – έχει άλλωστε ξανασυμβεί προσφάτως- όμως πάντα είναι υπαρκτός ο κίνδυνος κάποια στιγμή οι μέτοχοι να μην μπορέσουν ή να μη θελήσουν πλέον να καλύψουν την τρύπα.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι η τρόικα και η κυβέρνηση έχουν ήδη συμφωνήσει σε ένα σχέδιο για εξωδικαστική ρύθμιση τύπου «άρθρο 99» ή διαδικασία «εξυγίανσης» εκτός δικαστηρίων. Το ελάττωμα όμως αυτού του σχεδίου είναι πρώτον ότι οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν λιγότερες πιθανότητες επιβίωσης από τις μεγάλες και δεύτερον ότι αφορά μόνο τα επιχειρηματικά δάνεια, δηλαδή τα 45 από τα 77 δισ ευρώ του ιδιωτικού χρέους. Το σενάριο δε να αποτελέσει αυτό πιλότο και για τις οφειλές των νοικοκυριών δημιουργεί πολλά ερωτηματικά.

Μπροστά στο αδιέξοδο ακούγεται πλέον εξ αριστερών κυρίως και η πρόταση της διαγραφής όλου ή σημαντικού μέρους του ιδιωτικού χρέους, ώστε και οι πολίτες και επιχειρηματίες (τουλάχιστον αυτοί που δεν ήταν εσκεμμένα μπαταχτσήδες) να απαλλαγούν από οφειλές που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να αποπληρώσουν και να διαθέσουν τα όποια έσοδα τους προς ενίσχυση της κατανάλωσης και της ανάπτυξης, αλλά και οι τράπεζες, βασικός πυλώνας του οικονομικού συστήματος, να γλυτώσουν από μία σοβαρή απειλή.

Πως όμως θα γίνει αυτό χωρίς να την πληρώσουν πάλι οι φορολογούμενοι και χωρίς να ξαναρχίσει ο φαύλος κύκλος των κόκκινων δανείων από την αρχή; Είτε με εθνικοποίηση των τραπεζών (η “αριστερή” λογική) είτε εάν απομείνουν δύο τράπεζες ( η “δεξιά” λογική), η απάντηση δεν είναι εύκολη.

Το ιδιωτικό χρέος αποτελεί ένα πολιτικά λεπτό ζήτημα και για την αξιωματική αντιπολίτευση. Και αυτό γιατί η αντιμετώπιση του φέρνει τη συζήτηση: Είτε σε λύσεις τύπου bad bank στις οποίες υπάρχουν αντιδράσεις εξ αριστερών καθώς το λογαριασμό σε αυτές τις περιπτώσεις είθισται να πληρώνουν συνολικά οι -παντελώς αφαιμαγμένοι εν προκειμένω- φορολογούμενοι και άρα να προστίθεται στο δημόσιο χρέος (προτείνεται εδώ η εξισορρόπηση της χρηματοδότησης ενός ενδιάμεσου φορέα από τράπεζες, οφειλέτες, κράτος και δανεισμό). Είτε στις αδυναμίες που προκαλεί η έλλειψη αυτονομίας νομισματικής πολιτικής, καθώς η (όποια) ελληνική κυβέρνηση δεν έχει τη δυνατότητα να κόψει χρήμα και η Ευρώπη λόγω του γερμανικού φόβου για τον πληθωρισμό δεν έχει τέτοια διάθεση. Με δεδομένο όμως ότι και για το ΣΥΡΙΖΑ το ευρώ είναι αδιαπραγμάτευτο, ζητείται λύση που να μην ανοίγει επικίνδυνες κουβέντες.

*Η Βίκυ Σαμαρά είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε στο Τμήμα Δημοσιογραφία και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει εργαστεί στην Απογευματινή και καλύπτει το κυβερνητικό ρεπορτάζ για την Ελευθεροτυπία. Ως πολιτική συντάκτρια καλύπτει για το News247.gr το χώρο της κεντροδεξιάς.