Κώστας Σημίτης: Ο κατάλληλος άνθρωπος στη σωστή στιγμή

Τι έχει, στα αλήθεια, μεγαλύτερη σημασία για την υστεροφημία ενός πολιτικού; Η αποτίμηση που θα κάνουν οι σύγχρονοι του ή η αξιολόγηση από τους ιστορικούς του μέλλοντος; Προφανώς και τα δύο αν και δεν είναι απαραίτητο να συμφωνούν μεταξύ τους. Πριν από εκατό χρόνια η μισή Ελλάδα μισούσε τον Βενιζέλο. Σήμερα δεν υπάρχει πόλη χωρίς ένα δρόμο με το όνομα του.

Για τον Κώστα Σημίτη η αξιολόγηση θα είναι, σε γενικές γραμμές, ταυτόσημη. Οι σκιές που, κάποιοι κοντόφθαλμοι, διακρίνουν στο πορτρέτο του επικαλύπτονται από ένα έργο που άφησε θετικό αποτύπωμα. Αλλωστε όταν αξιολογούμε πολιτικούς, οφείλουμε να περιλαμβάνουμε στην κριτική και το ευρύτερο περιβάλλον της χώρας. Διότι, πράγματι, μπορεί ο Σημίτης, ως πρωθυπουργός, να πορεύτηκε με σύνθημα και σημαία τον εκσυγχρονισμό, πλην όμως οι παθογένειες της χώρας έκαναν τον δρόμο κακοτράχαλο.

Από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή θυμόμαστε την αποκατάσταση της δημοκρατίας και την ένταξη της χώρας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Δεν ανατρέχουμε στις εκλογές «βίας και νοθείας», ούτε στο σκληρό κράτος της Δεξιάς. Ομοίως, η ιστορική εγγραφή του Κώστα Σημίτη εκκινεί από την είσοδο της χώρας στο ευρώ και την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ολα τα υπόλοιπα και κυρίως όσα αρνητικά του καταλογίζονται δεν έχουν το μπόι να σταθούν δίπλα σε αυτά τα δύο επιτεύγματα. Ναι, η θητεία του συνδέθηκε με σκάνδαλα. Δικός του υπουργός ήταν ο Τσοχατζόπουλος. Δικός του άνθρωπος ήταν και ο Τσουκάτος που πήρε, για λογαριασμό του ΠΑΣΟΚ, χρήματα από τη Siemens. Και ο Γιάννος Παπαντωνίου υπουργός του Σημίτη ήταν. Ομως εδώ μιλάμε για πολιτική στην Ελλάδα, για ένα αγκαθωτό πλέγμα ισορροπιών και συμφερόντων που διαχρονικά προσδιορίζει το πλαίσιο εντός του οποίου καλείται να κινηθεί ένας ηγέτης. Ο Σημίτης εγκαλείται, αδίκως και ανοήτως, για το δήθεν «σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου». Κανένα σκάνδαλο δεν υπήρξε πέρα από τη βουλιμική αφέλεια των συμπατριωτών μας που έπαιζαν μετοχές από το καφενείο. Και, να με συγχωρείτε, δεν υπάρχει, παγκοσμίως, πρωθυπουργός που να έχει καλέσει τους πολίτες της χώρας σε αποχή από την κεφαλαιαγορά.

Για αυτό ας αφήσουμε τις μικρότητες στην άκρη, ας τις αγνοήσουμε. Ο Κώστας Σημίτης ήταν ο πρωθυπουργός που επιχείρησε και σε μεγάλο βαθμό κατάφερε να σύρει την Ελλάδα έξω από τη βαλκανική νοοτροπία της μιζέριας και του παλαιοκομματισμού. Και ήταν ένας από τους ελάχιστους πρωθυπουργούς που δεν πούλησε χαρισματικότητα στο πόπολο, δεν λαϊκισε από το μπαλκόνι, δεν πότισε με τοξική αντιπαλότητα τον δημόσιο λόγο. Επίσης δεν δίστασε να πάει σε σκληρή σύγκρουση με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο για το θέμα των ταυτοτήτων, στέλνοντας ένα ηχηρό μήνυμα θεσμικού και κοινωνικού εκσυγχρονισμού. Αντιθέτως δίστασε-και αυτό πρέπει να του καταλογιστεί- να έρθει σε ρήξη με τα συνδικάτα και το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας για τις παθογένειες του ασφαλιστικού συστήματος.

Ο Σημίτης οδήγησε την Ελλάδα πιο κοντά στο σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. Και αυτό αρκεί. Επίσης μας έδειξε ότι η πολιτική ηγεμονία δεν διέρχεται απαραιτήτως μέσα από μία αψίδα λαϊκισμού. Ακόμα και σήμερα μας προκαλεί εντύπωση το περίφημο μπλοκάκι του, όπου σημείωνε καθήκοντα και υποχρεώσεις. Μας εντυπωσιάζει, δηλαδή, το αυτονόητο με το οποίο μας έφερε σε επαφή. Ο Σημίτης, όπως και ο Κωστής Στεφανόπουλος ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μας θύμισαν ότι η δουλειά δεν γίνεται με κορώνες και φανφάρες, αλλά με συνέπεια, χαμηλούς τόνους, ενίοτε και αθόρυβα. Ως πρωθυπουργός συμπεριφέρθηκε, πράγματι, ως καθηγητής. Και όταν άνοιγε το Μαξίμου προκειμένου να δεχθεί ευχές από πολίτες για την ονομαστική του εορτή, θύμιζε επαρχιώτη νοικοκύρη, όχι πανίσχυρο ηγεμόνα.

Η Ιστορία θα του συμπεριφερθεί καλά, όπως του αξίζει. Ετσι, άλλωστε, του φέρθηκε και η μοίρα. Ο Ανδρέας πέθανε λίγες μέρες πριν ο Σημίτης ανέβει στο συνέδριο και ζητήσει «καθαρές λύσεις», δηλαδή την προεδρία του κόμματος, έχοντας ήδη την πρωθυπουργία. Ομως εκείνη τη μέρα, της εκδημίας του Ανδρέα, ήταν και τα γενέθλια του Σημίτη. Αυτό και αν ήταν κλείσιμο ματιού από την τύχη, τη μοίρα, τη ζωή, πείτε το όπως θέλετε. Πέθανε ήσυχα και πλήρης ημερών. Τι άλλο, αλήθεια, θα μπορούσε να ζητήσει από τη ζωή του;